Krzyk jako sposób komunikacji: powszechny w wielu rodzinach

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Krzyk nadmiernie pobudza nasz mózg, stawia nas w stanie alarmu i atakuje subtelną równowagę naszych emocji. Niestety, krzyk jako sposób komunikacji jest bardzo powszechny w wielu rodzinach. W następstwie tego dyskomfort i niewidzialne agresje wpływają na każdego z nas, pozostawiając bardzo głębokie konsekwencje.

Krzyk – zwrócenie na siebie uwagi

Jardiel Poncela zawsze twierdził, że osoba, która nie ma nic do powiedzenia, mówi głośno. Jakkolwiek ciekawe mogłoby się wydawać, są ludzie, którzy nie umieją wyrazić prośby o podanie talerza , zwrócić uwagi dziecku znajdującemu się tuż obok lub skomentować programu telewizyjnego bez krzyczenia. Istnieją osoby , które nie potrafią porozumiewać się bez lęku, czy to własnego czy tez narzuconego przez innych.

“Nie mogę nic na to poradzić”, uzasadniają. Unikanie podniesienia głosu wymyka się u niektórych spod kontroli ponieważ jest to barwa i ton, który słyszeli od najmłodszych lat. To właśnie krzyk zawsze pomagał im zostać zauważonymi, oznaczyć terytorium w celu zdefiniowania autorytetu, a także wyrazić wściekłość i frustrację z powodu hamowanego ego, które szukało drogi ucieczki.

Będziemy słyszani lepiej nie podnosząc głosu, wiemy o tym. Ale często musimy krzyczeć, ponieważ jest to jedyna częstotliwość, w której wiemy jak się komunikować, jedyny kanał, w którym widzimy swoja dominację nad innymi. Nie rozumiemy, że jeśli ktoś krzyczy jest bardzo prawdopodobne, że druga strona reaguje w ten sam sposób, a tym samym kształtuje nieuporządkowaną i przymusową dynamikę relacyjną.

Coś, czego niestety ma pod dostatkiem wiele rodzin…

Cichy krzyk niszczy nasze relacje

Krzyk posiada bardzo specyficzny cel w naturze zarówno ludzi, jak i innych zwierząt. Służy przetrwaniu zarówno naszemu jak i całej grupy w obliczu niebezpieczeństwa. Spójrzmy na prosty przykład. Jesteśmy w środku dżungli, spacerując, ciesząc się naturą. Nagle słychać krzyk, to małpa kapucynka, która emituje wysoki pisk wwiercający się w nasz mózg.

Ten krzyk nie służy tylko jako “alarm” ostrzegający ciebie i twoją grupę. Większość zwierząt w tym środowisku, podobnie jak my, reaguje na różne rzeczy strachem bądź podekscytowaniem. Jest to mechanizm obronny, kontrolowany przez bardzo specyficzną strukturę mózgu: ciało migdałowate.

Wystarczy usłyszeć wysoki dźwięk, głośny ton głosu, aby natychmiast ten mały obszar mózgu interpretował go jako zagrożenie i aktywował nasz sympatyczny system nerwowy i potrzebę ucieczki.

Wiedząc o tym, rozumiejąc ten biologiczny i instynktowny fundament, możemy już wywnioskować, co to znaczy na przykład, dorastać w środowisku, które obfituje w krzyki i gdzie komunikacja zawsze odbywa się przy pomocy podniesionego tonu. Mózg żyje w stanie ciągłego alarmu. Adrenalina jest zawsze obecna, poczucie, że musimy bronić się przed “czymś”, pogrąża nas w stanie chronicznego stresu, permanentnej, niepokojącej udręki.

Z drugiej strony, co jeszcze bardziej potęguje tę rzeczywistość, jest to, że gdy stykamy się z agresywnym stylem komunikacji, zwykle budzą się w nas reakcje obronne z takim samym ładunkiem emocjonalnym, z tym samym elementem ofensywnym. W ten sposób wpadamy świadomie lub nieświadomie w błędne koło i w niszczycielską dynamikę, w której wszyscy ponosimy konsekwencje w tej skomplikowanej dżungli ludzkich relacji, gdzie jakość komunikacji jest wszystkim.

Rodziny, które komunikują się za pomocą krzyku

Laura ma 18 lat i właśnie uświadomiła sobie coś, o czym wcześniej nie miała pojęcia. Zawsze porozumiewa się przy pomocy podniesionego głosu. Koleżanki często mówią, że jej głos jest najdonośniejszy w całej klasie. A kiedy jest w grupie, jej sposób komunikowania stwarza nieco groźne wrażenie.

Laura chce kontrolować to zachowanie. Wie, że to nie będzie łatwe, ponieważ w domu jej rodzice i rodzeństwo zawsze komunikują się w ten sposób: krzyczą. Nie dzieje się tak tylko podczas kłótni, po prostu jest to ton głosu w towarzystwie w którym dorastała i do którego przywykła.

Wie również, że w jej domu tylko ten, kto krzyczy zostanie usłyszany i że podnoszenie głosu jest konieczne, ponieważ w tle zawsze gra telewizor, każdy żyje zamknięty w swoim własnym świecie a także dlatego, że … nie ma wystarczającej harmonii.

W tym przypadku Laura musi zrozumieć, że nie można zmienić dynamiki rodziny z dnia na dzień. Nie może zmienić innych, ani rodziców, ani rodzeństwa, ale może zmienić siebie. To, co może i powinna zrobić, to poznawczo kontrolować swój styl werbalny, aby zrozumieć, że ten, kto krzyczy – atakuje. Że nie trzeba podnosić głosu, by zostać usłyszanym, a często, spokojny i stonowany głosu pomaga znacznie lepiej komunikować się z innymi…

Możemy się zmienić

Na tym prostym przykładzie chcemy wyjaśnić coś bardzo prostego: czasami nie możemy zmienić tych, którzy nas wychowali, nie możemy zredagować naszej przeszłości ani wymazać dynamiki rodziny, w której krzyk był zawsze obecny. Nawet jeśli chodziło tylko o to, by zapytać o czas lub jak poszedł nam egzamin.

Nie możemy zmienić przeszłości. Ale możemy zapobiec temu, by styl komunikacji określał nas w naszej teraźniejszości, w naszych przyjaźniach lub romantycznych związkach, w naszych własnych domach. Pamiętajmy, że nie postąpisz bardziej właściwie krzycząc. Czasami bardziej rozsądne jest wiedzieć, jak być cicho i słuchać, a jeszcze mądrzej – wiedzieć jak i w jaki sposób komunikować.