Konsumpcjoniści: jacy są?

Konsumpcja jest powszechną czynnością w naszym społeczeństwie. Duże firmy już oferują nam możliwość tworzenia list życzeń. To tylko jeden z wielu mechanizmów, które mają nas zachęcić do zakupu.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 11 października, 2022

Postęp technologiczny umożliwił nam szybki i łatwy dostęp do szerokiej gamy produktów. Są to przedmioty, które na wiele sposobów ułatwiają nam życie, ale także zachęcają do nieodpowiedzialnego stylu konsumpcji, który szkodzi zarówno naszej gospodarce, jak i zdrowiu. Z tego powodu warto zadać pytanie: kim są i jacy są konsumpcjoniści?

Każdy z nas jest do pewnego stopnia konsumpcjonistą. Wydaje się to praktycznie nieodłączne w środowisku, w którym obecnie żyjemy. Są jednak tacy, którzy uczynili konsumpcjonizm stylem życia, nie zdając sobie sprawy z negatywnych konsekwencji, jakie może mieć.

Co motywuje konsumpcjonizm?

Z biegiem czasu powstały różne definicje tego pojęcia; ogólnie możemy określić to jako tendencję do nabywania produktów w sposób skumulowany oraz do kupowania towarów i usług, które wykraczają poza nasze potrzeby. Oczywiście wszyscy od czasu do czasu musimy się elegancko ubrać lub zmienić telefon komórkowy, ale czy naprawdę musimy kupować tak dużo ubrań lub mieć najnowszy sprzęt, gdy tylko nowy model pojawi się na rynku?

Nie powinniśmy jednak winić siebie za ten konsumencki trend. Składa się na niego wiele czynników.

Czynniki przyczyniające się do konsumpcjonizmu

• Społeczeństwo konsumpcyjne powstało na początku XX wieku dzięki uprzemysłowieniu i zwiększonej produkcji. Jak wspomnieliśmy wcześniej, od tego momentu o wiele łatwiej było mieć szybki i łatwy dostęp do wielu produktów. Ten trend nadal rośnie.
• Nieustanne bombardowanie reklamami, którym jesteśmy poddawani, zachęca nas do konsumpcji, niezależnie od naszych realnych potrzeb. Techniki sprzedaży i neuromarketingu również stają się coraz bardziej efektywne. Co więcej, dzięki temu, że jesteśmy teraz nieustannie połączeni w sieci, mamy stały kontakt z tego rodzaju wiadomościami.
• Istnieje silna presja społeczna, aby kupować i konsumować towary i usługi. Idea sukcesu i szczęścia została powiązana ze zdolnością do konsumpcji, a to wpływa na nas wszystkich w większym lub mniejszym stopniu.
• Oferowane są udogodnienia płatnicze, takie jak kupony, promocje, pożyczki i karty kredytowe.
• Ustalono pewne daty, które bezpośrednio dotyczą nabywania towarów i usług. W okresach roku, takich jak Boże Narodzenie, Walentynki czy słynny Czarny Piątek, konsumpcjonizm gwałtownie rośnie.
• Wiele z generowanych produktów jest niskiej jakości i ma krótki okres użytkowania, jak na przykład produkty fast fashion. To zmusza nas do ciągłego pozyskiwania nowych towarów.

Jacy są konsumpcjoniści?

Mając na uwadze środowisko, w którym żyjemy, trudno nie poddać się sugestii nieustannego kupowania i konsumowania. Między ludźmi istnieją jednak różnice indywidualne i niektórzy z nas są szczególnie podatni na tego typu zachowania. Chociaż każdy przypadek jest inny, oto kilka cech, które charakteryzują ludzi konsumpcyjnych:

1. Ich tożsamość jest powiązana z posiadanym majątkiem

Z reguły konsumpcjoniści bezpośrednio wiążą swoją wartość z posiadanym majątkiem. Czują, że im więcej mają i im więcej zdobywają, tym większe odnoszą sukcesy, mają większą wartość lub są coraz ważniejsi. Z tego powodu mogą mieć tendencję do popisywania się swoim majątkiem i oceniania innych na podstawie tych samych kryteriów. „Posiadanie” staje się najważniejsze.

Ponadto wiele z tych osób łączy swoją tożsamość z określonymi produktami. Jest to całkiem naturalne, ponieważ szczególnie ważną strategią marketingową jest powiązanie marki z określoną ideologią, wartościami czy stylem życia. Dlatego kupując produkty danej firmy czujemy, że stajemy się częścią tej grupy. W efekcie identyfikujemy się z ideą, która została nam sprzedana. Apple jest jednym z największych orędowników tego pomysłu.

2. Mają tendencję do porównywania się

Ponieważ przywiązują dużą wagę do siły nabywczej i mienia, konsumpcjoniści stosują to kryterium do porównywania się z ludźmi wokół nich. Czują, że muszą mieć wszystko, co dyktuje im społeczeństwo. Może to być na przykład najlepszy smartfon, najlepszy samochód czy najmodniejsze ubrania. Oznacza to, że czują się sfrustrowani i przygnębieni, gdy widzą, że inni mają coś, czego im brakuje.

3. Robią zakupy, aby regulować swoje emocje

To jedna z najważniejszych cech ludzi konsumpcyjnych. Uciekają się do zakupów, aby uporać się ze swoimi negatywnymi lub obniżonymi nastrojami. Tak jak są ludzie, którzy zwracają się ku jedzeniu, kompulsywnym ćwiczeniom lub używaniu substancji, tak ci ludzie czują się lepiej, gdy kupują coraz więcej produktów.

Jednak, podobnie jak w pozostałych przykładach, ten rodzaj dobrego samopoczucia (wywoływany przez uwalnianie dopaminy i serotoniny) jest tylko tymczasowy. Kiedy wyrzut szczęścia się kończy, może pojawić się poczucie winy, zwiększając tym samym początkowy dyskomfort.

4. Są impulsywni

Wreszcie, konsumpcjoniści często nie mają kontroli nad impulsami i doświadczają trudności w planowaniu, organizowaniu i przewidywaniu konsekwencji. Kierują się natychmiastową gratyfikacją i mogą skończyć w długach lub w ogromnych kłopotach finansowych z powodu swojej impulsywności.

Konsekwencje konsumpcjonizmu

Nadmiernie konsumpcyjny styl życia wpływa nie tylko na finanse osobiste, ale także na samopoczucie psychiczne i emocjonalne. Jest tak, ponieważ przecenianie dóbr materialnych sugeruje, że jesteśmy odłączeni od tego, kim jesteśmy i od naszej prawdziwej wartości. Zakupy mogą być dokonywane w celu wypełnienia emocjonalnej pustki lub przezwyciężenia wewnętrznych konfliktowych sytuacji, z którymi nie umiemy sobie poradzić. W najcięższych przypadkach może to prowadzić do prawdziwego uzależnienia.

Jeśli zidentyfikowałeś u siebie któryś z powyższych punktów, może to być dobry moment na rozpoczęcie wprowadzania zmian. Możesz nawet poszukać profesjonalnej pomocy, jeśli uważasz, że jest to konieczne.