Jak nieznajomość ojca wpływa na dzieci

Niektóre dzieci dorastają nie wiedząc, kim jest ich ojciec. Na szczęście nie jest to szczególnie częsta sytuacja. Warto wiedzieć, że gdy się tak dzieje, nie musi to skazywać najmłodszych na nieszczęśliwe życie. Nie bez znaczenia w takiej sytuacji jest jednak wsparcie ze strony otaczających dziecko dorosłych.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Sergio De Dios González.

Napisany przez Edith Sánchez

Ostatnia aktualizacja: 18 czerwca, 2023

Nieznajomość ojca to złożony stan, który odbija się piętnem na całym życiu dziecka. Czasami sytuacja taka pojawia się, gdy kobieta miała kilka przypadkowych związków, niektóre być może z mężczyznami, których ledwo zna. Potem kiedy zachodzi w ciążę, nie jest w stanie ustalić, kto jest ojcem. Często zdarza się to w okresie dojrzewania lub na etapie wczesnej młodości.

Obecnie istnieją również inne okoliczności, które prowadzą do urodzenia dziecka z nieznanym ojcem – sztuczna inseminacja od anonimowego dawcy. Może wystąpić na przykład u pary dotkniętej niepłodnością. W takim przypadku istnieje biologiczny ojciec (nieznany) i ojciec przybrany (znany). Jeśli jednak kobieta jest samotna, brakuje jej zarówno informacji o ojcu biologicznym, jak i obecności tego zastępczego.

Tego typu sytuacje składają się na scenariusz, z którym należy postępować niezwykle delikatnie – nieznajomość ojca. Wpływ takich okoliczności na życie dziecka musi zostać zminimalizowany przez innych dorosłych w jego życiu. Jednocześnie ideałem jest, aby matka przygotowała się na zrekompensowanie tego braku.

Nieznajomość ojca ma głęboki wpływ na najmłodszych

Posiadanie dziecka z nieznanym ojcem było niewątpliwie normą dla wielu naszych najdalszych przodków. To dlatego, że poza nieznanym przebiegiem ciąży, monogamia jeszcze się nie pojawiła. Dlatego nie można było nadać tytułu ojca żadnemu konkretnemu mężczyźnie.

Kiedy zaczęto konfigurować instytucję rodziny i powstawały trwałe pary, na mocy tej struktury domniemywano ojcostwo. Nie można jednak było ustalić z absolutną pewnością, kto był czyim dzieckiem. Ta możliwość stała się rzeczywistością dopiero pod koniec XX wieku, wraz z pojawieniem się testów DNA.

Wcześniej kwestia posiadania dziecka z nieznanym ojcem stanowiła temat tabu. Własność prywatna i prawa wynikające z posiadania nazwiska ojca czyniły tych, którzy nie mieli ojca, swego rodzaju wyrzutkami. Podobnie zresztą jak ich matki.

Dzisiaj jesteśmy w dość dziwnym punkcie, jeśli chodzi o rodzicielstwo. Na przykład dzięki sztucznemu zapłodnieniu znane są niecodzienne sytuacje. Jedną z nich jest z pewnością przypadek brytyjskiego lekarza Bertolda Wiesnera, który użył własnego nasienia do zapłodnienia wielu kobiet. W rzeczywistości można go uważać za ojca około 600 dzieci. W tym przypadku ojciec jest znany, ale jest postacią paradoksalną, wręcz wywołującą zamieszanie.

Znaczenie obecności ojca w życiu dziecka

Nie można udzielić jednej i definitywnej odpowiedzi na pytanie o rolę ojca w wychowaniu dziecka, ale czynniki kulturowe odgrywają niezwykle ważną rolę. Dyktują też miejsce zajmowane przez dziecko nieznanego ojca w społeczeństwie. W efekcie posiadanie lub brak ojca niesie za sobą skutki psychologiczne, ale także społeczno-ekonomiczne i kulturowe.

W zasadzie ważne jest, aby dziecko miało osobę trzecią, która staje się niejako alternatywnym referentem, do którego może się zwrócić. To dlatego, że jeśli diadyczna relacja z matką staje się wyłączna, może to stworzyć przeszkodę dla zdrowego rozwoju psychicznego. Trzecią stroną nie musi być jednak ojciec. Jego miejsce może zająć ktoś inny.

Idealnie byłoby, gdyby oboje rodzice byli obecni w pierwszych latach życia dziecka. Zwykle sprzyja to wszystkim trzem osobom i zwiększa szanse na bardziej zrównoważony rozwój dziecka. Z drugiej strony nieobecność ojca niekoniecznie musi powodować poważne skutki. Nie jest to może najbardziej pożądana sytuacja wyjściowa, ale niekoniecznie musi warunkować rozwój dziecka.

Nieznajomość ojca – kim jest mój tata?

Dopóki dominuje mentalny model rodziny składającej się z ojca, matki i dzieci (chociaż w praktyce jest więcej rodzin, które nie odpowiadają temu modelowi), jest wysoce prawdopodobne, że w pewnym momencie dziecko będzie chciało wiedzieć, kto jest jego ojcem. Nie jest łatwo odpowiedzieć na to pytanie, jeśli ojciec jest nieznany.

We wszystkich przypadkach najważniejsze jest, aby nie udzielać fałszywych lub tendencyjnych odpowiedzi. Przy udzielaniu odpowiedzi należy zawsze brać pod uwagę wiek dziecka. Ponadto ważne jest, aby nie mówić o ojcu negatywnie. W przypadku młodszych dzieci najlepiej jest opowiadać wszystko jako historię, pozytywną i zawierającą niuanse, ale bez żadnych kłamstw. Z nastolatkami z kolei można rozmawiać w bardziej bezpośredni sposób.

Jednak bez względu na to, ile lat ma dziecko, nie powinno mieć nierealistycznych oczekiwań. Trzeba mu wyjaśnić, że jest wysoce prawdopodobne, że ich ojciec nie będzie w jego życiu odgrywał żadnej roli. Może nadejść czas, kiedy odczuje ból z powodu tego faktu. W tym momencie jego otoczenie społeczne będzie odgrywać naprawdę ważną rolę, do tego stopnia, że albo ułatwi mu życie, albo je utrudni. Wreszcie najbardziej zachęcającą wiadomością jest to, że dziecko, którego ojciec jest nieznany, może w końcu okazać się osobą zrównoważoną i szczęśliwą.