Władza - jej ciemne strony i negatywne skutki

Jednym z najtrudniejszych zadań wychowawcy, czy to rodzica, opiekuna czy profesjonalisty jest nauczenie różnicy między hierarchią, przywództwem i autorytetem. I jest to trudne, ponieważ nawet dorośli w swojej pracy edukacyjnej czasami niebezpiecznie balansuje na granicy dyktatury.

W rzeczywistości, jeśli spróbowaliśmy nazwać system, który rządzi naszym domem, może nie być to demokracja.

Władza w rodzinie

Wyobraź sobie rodzinę złożoną z pracującego ojca, matki odpowiedzialnej za dom, 12-letniego syna i 7-letniej córki. Na pierwszy rzut oka schemat organizacyjny byłby prosty: rodzice na szczycie skali, a następnie dzieci, przy czym najstarsze mają więcej praw i obowiązków.

Pierwszą trudnością, jaką napotykamy jest rozkład “mocy”. Mówiąc ogólnie, podczas gdy jedna część odpowiada za finansowe utrzymanie rodziny, druga odpowiada za logistykę i opiekę nad dziećmi i domem. Oboje rodziców uzupełniają się wykonując różne zadania.

Wszystko idzie dobrze, dopóki jedna ze stron nie przeanalizuje swojego wkładu i nie określi ilościowo znaczenia pracy każdej ze stron. Tutaj zaczynają się pojawiać małe pęknięcia w równowadze władzy.

Jeśli jedna ze stron uzna, że ​​ich wkład jest ważniejszy, na przykład na podstawie zainwestowanego czasu i wysiłku lub spełniania potrzeb rodzinnych, które ekonomicznie zaspokaja ich praca powstanie idea nierównowagi, w której dana osoba będzie uważać, że wnosi więcej niż druga osoba, dlatego ma prawo żądać większej władzy w rodzinie.

Jest to zwykły przypadek pracującego ojca, który wykorzystuje podstawę ekonomiczną do stworzenia dyktatury rodzinnej pozostawiając żonę na niższym poziomie i na łasce decyzji „głowy rodziny”.

W przypadku rodzeństwa zwykle występują rozbieżności. Brat uważa, że ​​ponieważ jest starszy ma władzę nad siostrą. Jednak ona uważa, że jest podporządkowana tylko rodzicom, co powoduje ciągłe konfrontacje.

Władza – eksperyment

W 1971 roku na Uniwersytecie w Stanford przeprowadzono przełomowy eksperyment w badaniach osobistych relacji opartych na władzy. Eksperyment polegał na wykazaniu szybkości, z jaką ludzie przetrzymywani w więzieniu przyjmują rolę więźnia, pomijając przy tym własną godność i tożsamość.

W tym celu w piwnicach uniwersytetu utworzono tymczasowe więzienie, w którym 12 studentów grało rolę więźniów, a kolejne 12 – strażników więziennych. To reakcja studentów, którzy przyjęli rolę strażników zwróciła później uwagę badaczy. Bardzo szybko przyjęli rolę, już nie tyle strażników, co napastników, zastraszaczy i oprawców.

Drugiego dnia eksperymentu traktowanie domniemanych przestępców wywołało zamieszki. Zostały one stłumione twardą ręką studentów, którzy wcielili się w rolę strażników więziennych. Najbardziej zaskakujące jest to, że nie otrzymali żadnych instrukcji, jak należy prowadzić więzienie. Robili tylko to, co według nich powinni zrobić.

Eksperyment więzienny w Stanford został zawieszony szóstego dnia przez jego twórcę, psychologa Philipa Zimbardo, pod naciskiem zewnętrznego obserwatora. Sprawdził on i ostrzegł uniwersytet o tym, że naruszane są najbardziej podstawowe wartości moralne i etyczne.

To nie był pierwszy raz, kiedy eksperyment ujawnił to, co najgorsze w ludzkiej naturze.

W 1963 r. Psycholog Stanley Milgram przeprowadził na Uniwersytecie Yale tak zwany Eksperyment Milgrama. Jego celem było zmierzenie władzy, jaką autorytet sprawuje nad jednostką. W tym przypadku eksperyment zmuszał badanego do stosowania coraz bardziej intensywnych wstrząsów elektrycznych u innej osoby.

Ponownie wyniki były zaskakujące, ponieważ 62% zastosowało maksymalną moc wstrząsów. Tylko nielicznym, podobnie jak w eksperymencie na Stanford, udało się postawić własne ludzkie wartości ponad otrzymywanymi rozkazami.

Dwa przykłady władzy w kinie

W filmie Śmierć i dziewczyna (Roman Polański, 1994) mężczyzna wyznaje ze szczytu urwiska, że ​​zgwałcił kilka kobiet, gdy były one przetrzymywane w więzieniu podczas trwania reżimu:

W tej strasznej scenie postać Bena Kingsleya wyznaje, jak pochłonęła go moc pożerając jego najbardziej ludzką stronę i zabierając go tam, gdzie nigdy nie myślał, że pójdzie.