Herodot - poznaj bliżej postać tego pierwszego w dziejach historyka i antropologa

Napisane i zweryfikowane przez antropolog Guillermo Bisbal.

Ostatnia aktualizacja: 03 października, 2022

Herodot z Halikarnasu był greckim historykiem i geografem, który żył w latach 484-425 p.n.e. Wielu ekspertów uważa go za pierwszego historyka i antropologa.

Herodot był pierwszym, który sporządził uzasadniony i strukturyzowany zapis działań ludzkich i różnych wydarzeń. W tym celu wykorzystał szeroką gamę ustnych i pisemnych źródeł historycznych. Wyprzedził swój czas. Spójrzmy więc na jego życie bardziej szczegółowo.

Herodot i historia

Dziewięć ksiąg “Dziejów”, jego największego dzieła, miały na celu dwie rzeczy:

1. Zapisać wydarzenia, których doświadczyli zarówno Grecy, jak i barbarzyńcy.
2. Wyjaśnić przyczyny tych zdarzeń oraz ich wpływ na społeczeństwa w Grecji i Persji.

Wszelkie zdarzenia były zapisywane głównie w prozie, a nie poezji. Pomimo faktu, że na Herodota miał wyraźny wpływ Homer, twórca “Illiady” i “Odysei”, nie starał się on dostosować swojego stylu do stylu tego pieśniarza.

Aczkolwiek obaj narratorzy mieli pewne wspólne cechy. Opowiadali w trzeciej osobie i korzystali z rozbudowanego języka. Kolejną wielką różnicą między poematami epickimi a historiografią Herodota są źródła, z których czerpał. Skupiał się na zbieraniu informacji, podczas gdy główną inspiracją Homera były muzy.

Herodot: historyk-podróżnik

Herodot dużo podróżował. Dlatego nie ma co się dziwić, że podczas swoich wycieczek zapisywał wszystko, co widział i słyszał. Można to wyraźnie dostrzec w jego metodzie zbierania źródeł. Polegała na następujących punktach:

• Wyszukiwanie i zbieranie informacji o rzeczach, których ludzie byli świadkami. Opisał cechy geograficzne każdego miejsca i zwyczaje spotykanych ludzi, a także ich najciekawsze osobliwości.
• Gdy nie był w stanie zebrać informacji bezpośrednio, polegał na ustnych przekazaniach mieszkańców ziem, w których się znalazł.
• Korzystał również ze źródeł pisanych autorstwa poetów i logografów.

Herodot wyjaśnił w swojej pracy, jak i dlaczego zebrał informacje, które wykorzystał do opisania wydarzenia. W rzeczywistości podkreślił zarówno znaczenie, jak i trudność wykorzystania różnych źródeł do opisania wydarzenia historycznego, aby uczynić je jak najbardziej wiarygodnymi.

To wykorzystanie źródeł bezpośrednich, zarówno ustnych, jak i pisanych, sprawiło, że Herodot stał się legendarny. Zmienił sposób, w jaki ludzie pisali o historii.

9 ksiąg “Dziejów”

Największa praca Herodota, “Dzieje”, została podzielona na 9 ksiąg:

• W pierwszej księdze omówił możliwe przyczyny wojen grecko-perskich. Skupił się na panowaniu Lidii w czasach króla Krezusa. Według Herodota wzniecał on konflikt między Grekami a Persami.
• Drugi tom dotyczy Egiptu i jego największych cudów. Herodot opisał istotne cechy geograficzne oraz najbardziej zadziwiające zwyczaje Egipcjan. Ponadto zrobił podsumowanie długiej historii kraju.
• W trzeciej księdze wymienił powody, dla których Kambyzes II zaatakował Egipt w celu jego zdobycia. Opisał także osobowość i kampanię wojskową Kambyzesa. Książka kończy się jego śmiercią i wstąpieniem Dariusza I na tron.
• Księga 4 składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy Scytii (regionu w Azji Środkowej), a druga Libii.

  

• W księgach od piątej do dziewiątej Herodot skupił się na konfliktach wojskowych między Grekami a Persami. Piąta książka dotyczy perskich postępów przeciwko Grekom, szczególnie w Macedonii i Tracji. Wspomniał także o historii, geografii oraz kulturze Sparty i Aten.
• Szósta księga opisuje wyprawę Dariusza, która skończyła się zwycięstwem Greków w Maratonie.
• Księga pod numerem siedem opisuje serię dramatycznych bitew, takich jak bitwa pod Termopilami.
• No i na sam koniec, ósmy i dziewiąty tom opisują odpowiednio bitwy pod Salaminą i Platejami.

Pierwszy historyk i antropolog

Dzięki swoim metodom zbierania informacji, wielu współczesnych historyków uważa Herodota za Ojca historii jako dziedziny akademickiej. Dzięki opisom niektórych wydarzeń mamy w tej chwili wiedzę o konfliktach, które wpłynęły na starożytną Europę i Azję.

Eksperci nie tylko traktują Herodota jako pierwszego historyka, ale mówią również, że był pierwszym antropologiem. Wynika to z faktu, iż stosował obserwację uczestniczącą, która jest podstawową cechą tego, co dziś nazywamy etnografią.