Emocjonalne wampiry nie piją naszej krwi- wysysają naszą energię, naszego ducha. Podążają za nami, tworząc dysfunkcyjne środowiska, gdzie kończymy wyczerpani, odizolowani i zamknięci przez rodzaj wyczerpującej interakcji, która może poważnie wpłynąć na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne.
Chociaż termin “emocjonalny wampir” nie jest do końca naukowy i nie znajdziesz go w żadnej instrukcji diagnostycznej, “psychologia pop” stworzyła definicję bardzo specyficznego rodzaju osoby, o której nie wszyscy mają pojęcie.
Emocjonalne wampiry – napisano o nich wiele, dysponujemy nieskończoną listą książek, które mówią o tym zjawisku. Jednak musimy zwrócić uwagę na drobne niuanse.
“Jeśli ktoś szuka kosza na śmieci, nie pozwól, aby stał się nim twój umysł”
-Dalai Lama-
Jeden z tych niuansów dotyczy “energii”. Mówi się, że emocjonalne wampiry “pochłaniają naszą energię”. Jeśli cofniemy sie w przeszłość, w stylu Edgara Allana Poe, odkryjemy coś, co w rzeczywistości ma znacznie głębsze podłoże i jest o wiele bardziej niepokojące.
Kiedy budujemy relacje, przeprowadzamy również harmonijną wymianę bodźców, motywacji, informacji, emocji i wrażeń.
Ta magia ludzkiej interakcji zawsze generuje zmiany w mózgu. Wiążą sie one z nagrodą – pozytywnym ładunkiem chemicznym związanym z naszymi neuroprzekaźnikami.
Kiedy jesteśmy z emocjonalnym wampirem brakuje powyższej wymiany. Kontrakt jest jednokierunkowy. Innymi słowy, nie ma przepływu w komunikacji, żadnego daj i bierz. Ta pozytywna wzajemność, którą nasz mózg uznaje za zdrową i ważną, nie istnieje.
W rzeczywistości istnieje tylko ciężka akumulacja negatywnych emocji i stresu, nadmierna stymulacja mózgu. Może to spowodować jedną z dwóch rzeczy. Albo sprawi, że poczujemy się niedocenieni, postawi nas w kącie, gdzie poczujemy się całkiem bezbronni, albo doprowadzi do tego, że rzucimy się do ucieczki – ta druga opcja jest znacznie zdrowszą reakcją.
Emocjonalne wampiry – jak wypływają na nasze zdrowie
Powiedzieliśmy wcześniej, że termin “emocjonalny wampir” został wymyślony przez psychologię pop, choć ta dynamika i ten rodzaj osoby zostały również dostrzeżone w praktyce klinicznej i codziennej pracy psychologów na całym świecie.
Nie możemy zapominać, że “energia”, którą wysysają – połączenie naszego ducha, motywacji i poczucia własnej wartości – jest tym, co pozwala nam robić różne rzeczy.
Dlatego każda stała, negatywna interakcja w naszym codziennym życiu przyczynia się do postępującego, nieodwracalnego wyczerpania naszej energii.
Również wpływ emocjonalnych wampirów jest teraz znacznie silniejszy z powodu nowych technologii. Telefony komórkowe to popularne narzędzie wykorzystywane przez takie osoby. Dzięki Facebookowi, Twitterowi i innym mogą dotrzeć wszędzie.
Emocjonalne wampiry są zaraźliwe
Istnieje wiele “gatunków” emocjonalnych wampirów. Kolega nieustannie opowiadający o swoich nieszczęściach lub roznoszący plotki. A nawet toksyczny rodzic lub krewny kontrolujący każdy nasz krok i nie okazujący szacunku.
Moglibyśmy podać tysiąc przykładów i nadal nie objęlibyśmy wszystkich. Ponieważ wszyscy mamy na myśli jednego z emocjonalnych wampirów, tego który umyślnie lub nie, zabiera nasz spokój, wyczerpuje naszą energię i stawia nas na swojej ścieżce nieszczęścia.
Ich intrygi odnoszą skutek z jednego prostego i bardzo interesującego powodu: naszych neuronów lustrzanych.
Lustrzane neurony umożliwiają rozprzestrzenianie się tej zarazy. Sprawiają, że jesteśmy wrażliwi i otwarci na sygnały, jakie wysyłają do nas emocjonalne wampiry: lęk, nienawiść, nieszczęście, gorycz, zmartwienie. A im cięższy ładunek ujemny, tym bardziej nas wyczerpuje. Im bardziej nasz mózg jest nadmiernie stymulowany, na tym większy stres i słabość jesteśmy narażeni.
Oto niektóre z symptomów, które zauważysz:
- Wyczerpanie
- Ciężkie powieki
- Bóle głowy związane z napięciem
- Obniżony nastrój
- Wrażenie chęci ucieczki
- Problemy z koncentracją
- Słaba wydajność w pracy
Rodzaje emocjonalnych wampirów
Judith Orloff to znana psychiatra i pisarka z Ameryki Północnej, która poświęciła kilka książek i opracowań na temat empatii, zarażenia emocjonalnego oraz koncepcji emocjonalnych wampirów.
Coś, co od samego początku mówi wprost, to fakt, że nie wszyscy ludzie, którzy pasują do takiego profilu, są go świadomi. Mogą nie zdawać sobie sprawy, że ich zachowania i interakcje mają negatywny wpływ na osoby wokół nich.
Z drugiej strony, są i tacy, którzy mają pełną tego świadomość i posiadają ukryty cel: chęć zdominowania innych i zbudowania własnego poczucia swojej wartości.
Poddanie sobie innych by samemu zyskać wyższy status jest typową strategią emocjonalnych wampirów. Teraz rzućmy okiem na 7 typów.
Był jak kogut, który myślał, że słońce wschodziło po to by słyszeć jego pianie.”
-George Eliot-
1. Narcyz
Ich slogan to “ja pierwszy”. Wszystko kręci się wokół nich. Tęsknią za zachwytem, uznaniem i nieustannym potwierdzeniem własnej wartości w oczach innych.
Brak im empatii i zawsze będą nalegać, aby wszystko zostało zrobione zgodnie z ich oczekiwaniami, zasadami i opinią. Mają bardzo ograniczoną zdolność doceniania innych lub brania pod uwagę ich potrzeb, oferowania autentycznej życzliwości, prawdziwej przyjaźni lub prawdziwej miłości.
Jak się chronić
- Kluczem jest wiedzieć, jak się z nimi komunikować. Wyznacz limity, bądź szczerzy i odpowiednio postępuj z ich męczącym ego i bezmyślnym podejściem.
- Powinieneś unikać umieszczania własnego poczucia własnej wartości w jego rękach. Dlatego musisz patrzeć na takie osoby obiektywnie i mieć świadomości ich ograniczeń relacyjnych i emocjonalnych.
2. Krytyk
Nic, co robisz, mówisz, myślisz lub jakakolwiek wartość nie jest wystarczająco dobra dla krytyka. Nic nie będzie odpowiednie dla ich wyrafinowanego smaku, mądrych pomysłów na życie i nieskończonej wiedzy.
Bądź jednak ostrożny, ponieważ ich największą umiejętnością jest mówienie z w sposób delikatny i z uczuciem oraz ironicznym paternalizmem, abyś poczuł się gorszy.
Jak się chronić
- Rozłóż parasol ochronny i dezaktywuj moc, którą krytyk nad tobą sprawuje.
- Zabierz moc emocjonalnym wampirom. Jeśli w jasny sposób powiesz, że ich opinie nie są dla ciebie ważne i sam wiesz, co jest dobre, a co złe, osłabisz je.
3. Niestrudzony mówca, który nigdy nie słucha
Niestrudzony mówca nie jest zainteresowany tym, co masz do powiedzenia, twoimi myślami i uczuciami. Chce tylko, abyś był obok, aby go wysłuchać. Masz być czymś w rodzaju “pojemnika”, w którym mogą zrzucić wszystko i potraktować cię jak pojemnik na śmieci.
Jeśli masz kogoś takiego w swoim życiu, fizyczne i emocjonalne wyczerpanie jest oczywiste i bardzo intensywne.
Jak się chronić
- Osoby te nie wiedzą, jak reagować na sygnały niewerbalne. Nie masz więc innego wyboru, jak przerwać im gwałtownie, ale grzecznie, dając jasno do zrozumienia, że nie jesteś tam po to, aby wysłuchiwać tylko ich problemów, że nie jesteś ich pamiętnikiem ani śmietnikiem. Jesteś osobą, z którą mogą rozmawiać, kimś, kto również ma swoje potrzeby i chce być wysłuchany.
4. Ofiara
Nieustanna ofiara to osoba, którą cały świat porzucił (z jej perspektywy) i zepchnął na margines. Życie zawsze daje mu tylko to co najgorsze. Taką osobę można natychmiast rozpoznać, ponieważ jej dyskurs jest zawsze negatywny, widzi siebie jako lalkę voodoo, w którą ciągle wbijane są igły.
Jak się chronić
Takie osoby zawsze charakteryzują się niskim poczuciem własnej wartości i powinniśmy zdawać sobie z tego sprawę od samego początku. Dlatego najlepszą rzeczą jest racjonalizacja ich tragedii tak bardzo, jak to tylko możliwe.
Powinniśmy unikać bycia twardym, zamiast tego patrzeć na nich ze zrozumieniem, które stopniowo pomoże im dostrzec, że istnieje rozwiązanie dla wszystkiego i że to oni są tymi, którzy muszą wziąć odpowiedzialność za swoje życie.
5. Kontroler
Będzie się starał kontrolować każdy aspekt twojego życia w niemal obsesyjny sposób. Manipulować twoimi emocjami, aby unicestwić ciebie, ukraść twoją energię, pozytywne nastawienie, samoocenę, a nawet twoją tożsamość.
Pozbawia nas poczucia ważności do tego stopnia, że przekonuje nas, iż wszystko, czego potrzebujemy, można podsumować jednym stwierdzeniem: on lub ona.
Jak się chronić
- Sekretem skutecznego pokonania kontrolera jest asertywność i pewność siebie. Nigdy nie pozwól im robić czegoś za siebie. Okazuj wdzięczność za udzieloną poradę i wyjaśnij, że masz własny sposób na radzenie sobie z problemami.
6. Osoba agresywna
Emocjonalne wampiry, które używają gniewu i przemocy słownej lub fizycznej, są najbardziej brutalne. Czasami wystarczy zwykłe nieporozumienie, by wyzwolić wściekłość, pogardę lub złość, pozostawiając nas zszokowanych i bez tchu.
Są jak pole minowe, gdzie niemal niemożliwe jest uniknięcie eksplozji w każdej chwili.
Jak się chronić
- Istnieją dwie bardzo przydatne strategie w obliczu tego rodzaju osoby. Jedną opcją jest zalecenie, aby poszukała pomocy w radzeniu sobie z tymi reakcjami. Jeśli tego nie zrobi, najzdrowszym i niezbędnym działaniem pozostaje ucieczka.
7. Osoba sarkastyczna
Niektórzy ludzie postrzegają sarkazm jako wyrafinowane narzędzie językowe, aby uwydatnić ironiczną stronę życia. Dopóki to widzimy, wszystko jest w porządku.
Kiedy jednak sarkazm wykorzystuje się do ośmieszania ludzi, poniżania ich i zrobienia z siebie geniusza z koroną okrucieństwa i berłem bezczelności, który nie może popełnić błędu: wówczas mamy do czynienia z emocjonalnym wampirem.
Jak się chronić
- Sarkazm jest subtelną bronią, której nie widać z daleka. Ale bądź ostrożny, jeśli czujesz się upokorzony lub uważasz, że poczucie twojej własnej wartości zostało naruszone, ustal limity. Im szybciej tym lepiej.
- Musisz powiedzieć głośno i wyraźnie, że nie podoba ci się to, co dana osoba powiedziała. Jeśli śmieje się i mówi: “to tylko żart”, musisz powtórzyć, asertywnie, że ten żart nie jest w porządku, ponieważ sprawia ci ból
- Jeśli sarkastyczna osoba nie widzi efektu swoich działań i nie zmieni się, najlepiej jest się do niej zdystansować.
Co jeśli jestem emocjonalnym wampirem?
Na tym etapie pytanie to jest prawie nieuniknione, a nawet obowiązkowe… Czy my sami przejawiamy zachowania emocjonalnych wampirów i wysysamy energię z innych ludzi?
Pomimo tego, co mogłoby nam się wydawać, większość z nas ujawniła niektóre z tych zachowań na pewnym etapie naszego życia. Czy dlatego, że mieliśmy niską samoocenę, czy też dlatego, że przechodziliśmy trudny okres.
“Osoba samolubna to ktoś, kto nalega na mówienie o sobie, kiedy ty nie możesz się doczekać opowiedzenia jej o tobie”
-Jean Cocteau-
Przyjrzyj się, czy dostrzegasz w sobie poniższe rzeczy:
- Negatywne lub katastroficzne myśli.
- Potrzebę posiadania wszystkiego pod kontrolą, szczególnie ludzi wokół ciebie.
- Potrzebę wyładowywania się na innych, bez uwzględniania ich obaw, opinii i komentarzy.
- Jesteś bardzo krytyczny wobec innych.
- Masz ciągłe wrażenie, że nic ci się nie udaje, że świat wydaje się być przeciwko tobie.
- Zdajesz sobie sprawę, że sprawy nie idą w dobrym kierunku, ale nie chcesz pomocy. Denerwujesz się, gdy ktoś próbuje ci pomóc.
Jeśli tak – ważne jest, aby poświęcić trochę czasu na refleksję. Najpierw musisz wzmocnić poczucie własnej wartości, poprawić umiejętność radzenia sobie z emocjami i umiejętności komunikacyjne.
Dobrym pomysłem jest też uzyskanie profesjonalnej pomocy, ponieważ czasami za tą skorupą negatywności może kryć się depresja.
Istnieje wiele rodzajów emocjonalnych wampirów. Jednak wielu może ponownie stać się bardziej “ludzkimi” dzięki właściwej pomocy i wrażliwym, dobrym wskazówkom.