Dewiktymizacja daje siłę do walki z traumą

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 14 września, 2023

Dewiktymizacja wspiera ofiary w przezwyciężaniu konsekwencji traumatycznych przeżyć.. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej na ten temat!

Ofiary traumatycznych przeżyć ogromnie cierpiały lub cierpią. Czasami, poprzez nasze nastawienie, doprowadzamy do wtórnej wiktymizacji, co dokłada się do bólu. Dlatego warto być świadomym tego, jak pomóc zebrać siły i pokonać lęk. Odrzucenie wiktymizacji przyspiesza powrót do równowagi.

Chodzi o znalezienie drogi ku transformacji, dzięki której traumatyczne doświadczenie nie będzie już w oczach ofiary tym, czym było. Jest to możliwe, chociaż trudne. W tym artykule tłumaczymy o co chodzi i jak to osiągnąć. Wspominamy też o odporności – potężnym narzędziu wspomagającym ofiary. Przyjrzyjmy się wspólnie tym kwestiom.

Dewiktymizacja: w czym rzecz?

Ofiara to osoba cierpiąca szkodę wyrządzoną przez zewnętrzne przyczyny lub losowe wydarzenia. Szkoda może być fizyczna, psychiczna, społeczna lub materialna. Jej konsekwencje zwykle przekładają się na zdrowie jednostki. Można paść ofiarą różnych sytuacji: katastrofy naturalnej, gwałtu, agresji psychicznej wywołanej konfliktem zbrojnym itp.

Wszystkie te wydarzenia generują ofiary – osoby, które po bolesnym czy traumatycznym doświadczeniu będą musiały żyć ze szkodą lub cierpieniem. Doświadczenie to będzie wywoływało trudne myśli, uczucia i zachowania.

Mówiąc o dewiktymizacji ofiar, mamy na myśli wsparcie odrzucenia postawy ofiary i odzyskania kontroli nad własnym życiem. Dzięki temu ofiara uzyskuje narzędzia, by uwolnić się od swojego stanu. 

Innymi słowy, nie trwa w poczuciu bycia poszkodowaną, nie wykorzystuje ani nie wyolbrzymia swojej sytuacji. Czasami ofiary tworzą całe historie i nie dostrzegają już siebie poza nimi.

Nie chcemy przez to powiedzieć, że ofiara powinna odrzucić swoją świadomość. Niektóre poszkodowane osoby trwają w strachu związanym z przeszłością. Czasami otoczenie nie potrafi spojrzeć na ofiary w inaczej niż przez pryzmat traumy.

Dewiktymizacja to proces zakładający wsparcie ofiary w zmianie jej stanu. Ofiara może doprowadzić do tego sama lub z pomocą, ale musi wziąć za to odpowiedzialność.

Dewiktymizacja: jak to zrobić?

Przede wszystkim, ofiara musi chcieć dewiktymizacji. Pierwszym krokiem jest rozpoznanie własnego stanu. To pomaga nabrać dystansu i zacząć działać. Oto, jak to osiągnąć:

• Zidentyfikować uczucia, by zrozumieć jak się objawiają i zacząć przejmować nad nimi kontrolę. Warto odwołać się do samoświadomości, by dowiedzieć się kim jesteśmy i dokąd zmierzamy.
• Pożegnać się z maskami. Musimy znaleźć swoje prawdziwe ja, by uaktywnić nastawienie, które pozwoli nam odżegnać się od trudnej sytuacji z przeszłości.
• Wykryć autodestrukcyjne myśli, by ruszyć naprzód.
• Porzucić bierne nastawienie i zacząć działać, by przejąć kontrolę nad własnym życiem.

Warto spojrzeć na wszystko z innej, przychylniejszej perspektywy, wyobrazić sobie, że się uratowaliśmy, zacząć pokazywać to, kim jesteśmy naprawdę i korzystać z życia. Mowa o rekonstrukcji.

To nie są proste zadania, ale krok po kroku da się je wykonać. Trzeba sięgnąć do strefy emocjonalnej, społecznej, fizycznej i duchowej. Pamiętajmy, że zdrowie jest złożonym konceptem, a przejęcie kontroli nad własnym życiem oznacza wzięcie za siebie odpowiedzialności.

Moc odporności

Odporność można pielęgnować. Dzięki niej zyskujemy moc. Polega ona na zdolności przetrwania problemów i stawienia im czoła. Ma związek ze wszystkimi aspektami rozwoju i podlega wpływowi naszej biologii i otoczenia.

By wzmocnić naszą odporność możemy skorzystać z różnych strategii. Dzięki sztuce i literaturze tworzymy mosty komunikacyjne umożliwiające nam wyrażenie siebie i naszych przeżyć. Można też udać się na psychoterapię indywidualną lub w grupie. Pomóc może nawet rzeczywistość rozszerzona, jak sugeruje Ibeth Johana Acosta, psycholog sądowa.

Gdy jesteśmy odporni, postrzegamy przeszkody jak okazje do nauki. Dzięki temu porzucamy pozycję ofiary i tworzymy sens dla naszego doświadczenia.

Cyrulnik i inni autorzy książki “La resiliencia: desvictimizar a la víctima“ twierdzą, że istnieje alternatywa dla wiktymizacji i zapraszają do transcendencji psychopatologicznego spojrzenia, zarówno z perspektywy osobistej jak i eksperckiej.

Podsumowując, dewiktymizacja pozwala poszkodowanej osobie porzucić status ofiary i umożliwia jej autentyczne spotkanie z samą sobą i innymi.

Do tego, odporność wspiera konstruowanie nowych narracji przepełnionych sensem, nauką i nadzieją. Daje to życiu znaczenie i odsuwa od traumy. To wspaniała forma transcendencji.