Czy bierzesz odpowiedzialność za problemy innych ludzi?

Niektórzy ludzie nie mogą uniknąć brania odpowiedzialności za problemy innych ludzi. W tym artykule zbadamy, co się za tym kryje.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Laura Ruiz Mitjana.

Ostatnia aktualizacja: 24 grudnia, 2022

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego bierzesz odpowiedzialność za problemy innych ludzi? Jeśli czujesz, że jesteś zbyt zaangażowany w to, co dzieje się z innymi, a zbyt mało we własne zmartwienia, możesz cierpieć na kompleks wybawiciela.

Poniżej podpowiadamy, na czym polega ten stan i jakie inne przyczyny kryją się za tendencją lub nieświadomą potrzebą ciągłego pomagania innym (aż do bycia hiperodpowiedzialnym).

Czy bierzesz odpowiedzialność za problemy innych ludzi?

Być może bierzesz odpowiedzialność za problemy innych ludzi z powodu nadmiaru empatii lub dlatego, że trudno Ci powiedzieć „nie”. Jednak za nadmierną pomocą może kryć się coś jeszcze, zwłaszcza jeśli takie zachowanie sprawia, że czujesz się nieswojo.

Poza tym, o czym już wspomnieliśmy, istnieją inne możliwe przyczyny, które mogą wyjaśniać, dlaczego bierzesz odpowiedzialność za problemy innych ludzi, gdy tak naprawdę nie zależą one od Ciebie.

1. Kompleks Zbawiciela i brak zaufania do innych

Termin kompleks wybawiciela jest używany do opisywania ludzi, którzy mają skłonność do brania na siebie odpowiedzialności za problemy innych. Stawiają się w pozycji ojcowskiej lub macierzyńskiej w stosunku do swoich rówieśników, niezależnie od tego, czy są ich partnerami, przyjaciółmi czy współpracownikami.

Jednak za taką postawą często kryje się brak wiary w zdolność innych do podejmowania decyzji i rozwiązywania własnych problemów. Często są to ludzie, którzy uważają, że tylko oni mają możliwości, zasoby lub narzędzia do rozwiązywania problemów innych.

Geneza tego syndromu może mieć również podłoże traumatyczne. Na przykład, jeśli rodzice takiej osoby nie brali za nią odpowiedzialności w dzieciństwie lub jeśli osoby te musiały „wziąć odpowiedzialność” za swoich rodziców od bardzo młodego wieku. Może to być spowodowane zaniedbaniem ze strony opiekunów lub chorobą rodziców czy innych krewnych.

2. Niepewne przywiązanie w dzieciństwie

Rodzaj przywiązania zbudowanego w dzieciństwie również wpływa na pojawienie się syndromu zbawiciela. Jeśli rozwinąłeś niepewne przywiązanie do swoich swoich opiekunów, co bezpośrednio wpływa na sposób, w jaki odnosisz się do innych w dorosłości, mogłeś rozwinąć w sobie kompleks wybawiciela.

Jeśli tak jest, możesz poczuć, że skoro rodzice nie byli przy Tobie, kiedy ich potrzebowałeś, teraz Twoim zadaniem jest zrekompensować ten fakt i zaopiekować się wszystkimi innymi. Oczywiście jest to nieświadomy mechanizm.

3. Zależność

Sposób, w jaki łączysz się z innymi jako dorosły, wiele mówi o tym, jak budowałeś więź z rodzicami jako dziecko. Jest to związane z tym, czy opiekunowie spełnili Twoje fizyczne i emocjonalne potrzeby.

Niepewne przywiązania powstają, gdy przywiązania z dzieciństwa są słabe, albo dlatego, że rodzice przekazywali dziecku sprzeczne komunikaty, albo nie zaspokajali jego potrzeb. Przez takie zachowania ich dzieci budują zależne relacje z innymi.

W tej zależnej dynamice również może pojawić się „potrzeba” wzięcia odpowiedzialności za problemy innych ludzi. Tego typu osoby chcą, aby inni ich potrzebowali. Dzięki temu czują spełnienie i satysfakcję. W efekcie czują, że jeśli wezmą odpowiedzialność za problemy innych, ci ludzie staną się od nich zależni.

4. Niemożność ustalenia limitów

Brak asertywności również może tłumaczyć fakt brania nadmiernej odpowiedzialności za cudze problemy. Ludzie, którzy nie wiedzą, jak powiedzieć „nie” lub wyznaczyć granice, w końcu przyjmują problemy innych za własne.

5. Sposób na uniknięcie problemów

Ludzie, którzy biorą odpowiedzialność za problemy innych ludzi, nie radzą sobie z własnymi. Czas, który poświęcają innym, umniejsza temu, który powinni poświęcać sobie i własnemu życiu.

Przejawianie tendencji do przejmowania się problemami innych może być sposobem – świadomym lub nieświadomym – na niekonfrontowanie się z własnymi problemami.

Jak przestać brać odpowiedzialność za problemy innych?

Martwienie się o innych i próba pomocy to jedno. Zupełnie czym innym jest bycie hiperodpowiedzialnym za problemy innych do tego stopnia, że przeciążasz samego siebie.

Jeśli zdałeś sobie sprawę, że bierzesz odpowiedzialność za problemy innych, że czujesz się z tym niekomfortowo i chcesz wprowadzić zmiany w swoim życiu, dobrą wiadomością jest to, że już zacząłeś ten proces: od uświadomienia sobie tego faktu. Po zidentyfikowaniu tego rodzaju zachowania spróbuj:

• Zastanowić się nad jego przyczyną. Dlaczego się tak zachowujesz? Zinterpretowane przyczyny mogą pomóc Ci lepiej zrozumieć Twoją sytuację.
• Określić, jakie czynniki utrzymują tę sytuację. Czy to uzależnienie emocjonalne? Niska samoocena? Potrzeba poczucia się użytecznym?
• Zapisz swoje problemy na kartce papieru, w jednej kolumnie. Obok nich wypisz problemy innych. Zacznij skupiać się na linii, która je od siebie oddziela.
• Popracować nad swoją asertywnością, aby nauczyć się stawiać granice i zacząć mówić „nie”.
• Starać się wzmacniać poczucie własnej wartości poprzez inne działania, które zależą tylko od Ciebie i które dotyczą tylko Ciebie.
• Zacznij od drobnych zmian. Spróbuj odpuścić branie odpowiedzialności za jedną z tych kwestii. Zrezygnuj z kontroli i zobacz, jak się czujesz.
• Poproś o profesjonalną pomoc, jeśli czujesz, że jej potrzebujesz.