Co to jest zdolność adaptacji i dlaczego jej potrzebujemy?

Adaptacja to ruch, to zmiana, a przede wszystkim elastyczność. Sztuka przystosowania się do zmian nie musi być związana tylko z traumatycznymi przeżyciami. Co więcej, korzyści płynące z tego procesu mogą być niezwykłe.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

„Dostosuj się lub zgiń”. Wielu z nas dorastało z tą mantrą, z myślą, że w obliczu wyzwań środowiska trzeba reagować na siłę. A taka reakcja, ten ruch, prawie zawsze sprawia ból. Ale jeśli z kolei tego nie zrobimy, zostajemy w tyle, zdegradowani, skazani prawie na inwolucję. Jednak… czy rzeczywiście właśnie tak działa ten mechanizm? Idąc jeszcze dalej… czym tak naprawdę jest zdolność adaptacji?

Przyznajmy, obecnie nic nie jest tak decydujące jak przystosowanie się do zmian, których doświadczamy, do niepewności, do zmienności… Zdolność adaptacji decyduje o naszym być albo nie być. Jesteśmy niemal zmuszeni stawić czoła tym realiom, a brak pewności sprawia, że ​​patrzymy na te wymiary z niepokojem.

To, że tak się czujemy, nie jest przypadkowe. Mózg nie lubi zmian, ponieważ każda zmienność środowiska jest postrzegana jako zagrożenie.

Istnieje jednak niezaprzeczalny fakt: życie to zmiana. Trafnie określił to kiedyś Heraklit. Nikt nie wchodzi dwukrotnie do tej samej rzeki, ponieważ nie jest to ta sama rzeka i nie jest to ta sama osoba.

Umiejętność dostosowania się do tego stałego przepływu jest kluczem do zdrowia i dobrego samopoczucia. To wyjaśnia, dlaczego w ostatnich latach psychologia skupiła się szczególnie właśnie na tym obszarze: adaptacji człowieka.

Wejdźmy głębiej w ten temat.

Co to jest zdolność adaptacji? Gdzie tkwi klucz do jej zrozumienia?

„Przeżywają tylko ci, którzy się najlepiej przystosowują do zmian” – powiedział Charles Darwin. W pewnym sensie od dawna przyswoiliśmy sobie tę klasyczną już dzisiaj myśl. Chociaż w rzeczywistości w obecnym świecie problem fizycznego przetrwania lub nie ma już niewielkie znaczenie.

Jest wielu ludzi, którzy „pozostają przy życiu” pomimo braku elastyczności. Jest też wielu, którzy nadal oddychają, pomimo przyjęcia sztywnej i nieelastycznej perspektywy psychologicznej.

Dziś rzeczywiście nikt nie umiera z powodu niedostosowania się do otaczających go wymagań. Ale cierpimy i ponosimy większe ryzyko wystąpienia zaburzeń depresyjnych i lękowych. Ponieważ nieprzystosowanie przynosi cierpienie.

Jeśli bowiem ktoś nie chce się zmienić, czuje się sfrustrowany i zły, ponieważ rzeczywistość nie odpowiada jego życzeniom.

Podobnie, ten wymiar nie dotyczy jedynie człowieka. Firmy i struktura społeczna wiedzą i rozumieją, że aby osiągnąć postęp, konieczne jest inwestowanie w trzech wymiarach: zdolność uczenia się (learnability), zdolność adaptacji (liquidity) i mobilność (mobillity).

Adaptacja to jedyny mechanizm, który pozwala nam robić postępy pod każdym względem.

Dopasuj emocje, myśli i zachowania

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA) definiuje zdolność adaptacji w bardzo prosty sposób: jest to umiejętność odpowiedniego reagowania na zmieniające się sytuacje. Wymaga to przede wszystkim umiejętności zmiany naszych zachowań, myśli i emocji.

Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę jeden aspekt. Jeśli zapytamy kogoś, czym jest zdolność adaptacji, może nam odpowiedzieć, że jest to zdolność do zmiany naszego zachowania, aby przetrwać. Ta definicja nie jest jednak kompletna.

Wiemy, że adaptacja wymaga dokonania zmiany. Ale ta zmiana dotyczy nie tylko zachowania, ale wymaga stworzenia nowego podejścia w myśleniu i reaktywacji pewnych emocji.

Ponieważ bez odpowiedniego nastawienia nowe pomysły nie wykiełkują. A bez nowatorskich, pewnych siebie i odważnych myśli nie pojawią się odpowiednie zachowania.

Adaptacja nie oznacza rezygnacji z wszystkiego, czym jesteś lub co kochasz

Często możemy sobie mówić, że nic nie może być lepsze niż rozpoczęcie od zera. Są tacy, którzy nawet zakładają, że filozofia “przystosować się albo umrzeć” koniecznie oznacza odejście od wszystkiego, czym jesteśmy, aby ukształtować nową wersję siebie.

Tymczasem koniecznie trzeba by zdezaktywować wiele popularnych idei, które na dłuższą metę mają niewiele wspólnego z logiką lub psychologią.

Nie musisz zaczynać od zera, musisz zacząć od własnego doświadczenia. Nie możemy zdjąć jednej skóry, aby wejść w drugą, byłoby to sprzeczne z naszą esencją, nauką, wartościami i tożsamością. Jeśli zastanowimy się głębiej, czym jest adaptacja, odpowiedź zaczyna się od poznania siebie.

I jednym z pierwszych kroków jest wykrycie tych umiejętności, które do tej pory działały w życiu na naszą korzyść. Potem odłożenie na bok tych, które nie działają i wreszcie nauczenie się nowych.

Coś takiego wymaga odpowiedniego ćwiczenia introspekcji. Być może jedną z twoich mocnych stron jest wiara w siebie. W takim razie musisz ją utrzymać. Jednak może ci brakować transcendencji, bardziej kreatywnego myślenia, umiejętności wyczuwania okazji w środku burzy.

Wszystko to są nowe podejścia, które warto rozwinąć, ale jednocześnie zachowując esencję.

Zdolność adaptacji i tolerancja dla niepewności

Andrew J. Martin, profesor psychologii edukacyjnej na Uniwersytecie w Sydney w Australii, od wielu lat zajmuje się dziedziną adaptacji człowieka. W jednym ze swoich badań zwraca uwagę na ciekawą zależność.

Otóż, gdybyśmy uczyli naszych studentów tolerancji dla niepewności i zdolności adaptacji do zmian, zobaczylibyśmy, jak poprawiają się ich wyniki w nauce.

Możliwość akceptacji niepewności, przetwarzania jej bez lęku, bez strachu i oporu, nie tylko ułatwia lepszą adaptację. Jest to klucz do dostrzeżenia możliwości pośród trudności.

Elastyczność psychiczna nie boli, wzbogaca

Umiejętność adaptacji nie boli, bo kto się dostosowuje, nie przegrywa ani się nie poddaje. Zdolność adaptacji ćwiczy tę emocjonalną, poznawczą i emocjonalną elastyczności, która dostosowuje się do nowej rzeczywistości dzięki lepszym zasobom, równowadze i intuicji.

To, co boli, to brak elastyczności. Sztywny umysł, który sprzeciwia się zmianom i walczy z nimi bezskutecznie.

Podsumowując, teraz bardziej niż kiedykolwiek popracujmy nad tymi umiejętnościami, które wszyscy w sobie nosimy. Najwyższy czas znacznie bardziej je rozwinąć i uczynić naszą siłą.