Asertywność w pracy: 5 kluczowych elementów

Napisane i zweryfikowane przez psycholog i dziennikarz Sara Clemente.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Asertywność w pracy jest często mylona z innymi pojęciami, takimi jak agresywność czy wrogość. Jeśli jednak opiera się na szacunku, daleko jej do tego porównania. Innymi słowy, bycie asertywnym oznacza znajomość i obronę praw, które posiadamy jako jednostki i obywatele, bez atakowania innych. Asertywność w pracy jest także przeciwieństwem bierności.

W środowisku pracy asertywność niesie istotne zalety zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Dlatego ważne jest, aby ćwiczyć asertywność i stosować ją w praktyce. Jak to zrobić?

Asertywność w pracy daje Ci narzędzia do obrony Twoich wysiłków

Czasem zdarza się, że menadżerowie przypisują sobie osiągnięcia ich podwładnych. Jest to bardzo frustrujące dla danego pracownika, ponieważ nie otrzymuje on należnego uznania za jego wysiłki.

Na przykład wyobraź sobie, że pracujesz nad ważnym raportem od kilku tygodni, ale kiedy nadszedł czas, aby przedstawić go klientom, szef nie zaprasza Cię na spotkanie ani nawet nie wspomina o Tobie w prezentacji.

Asertywność w pracy skłania do przerwania ciszy i przekazania naszego niezadowolenia szefowi w tego typu sytuacji. W tym przypadku asertywność pomogłaby nam porozmawiać z szefem i poprosić, aby nasza praca została należycie doceniona.

Nie chodzi o to, żeby się złościć lub mówić wyzywającym tonem, ale o to, by poinformować o zniechęceniu w wyniku braku uznania naszych wysiłków.

Przekaż swoją opinię zwięźle i skutecznie

Jest spotkanie całego wydziału. To kluczowe spotkanie: należy podjąć ważne decyzje, które będą miały bezpośredni wpływ na pracowników. W związku z tym przełożeni proszą wszystkich o opinię w danej sprawie. Większość pracowników przyjmuje agresywne lub bierne podejście.

Załóżmy, że debata jest następująca: czy uważasz, że firma powinna zwiększyć budżet Twojego działu? Jakie masz propozycje dotyczącą tego tematu?

• Agresywność: „Oczywiście, że firma powinna zwiększyć budżet. Nie mamy nawet ekspresu do kawy”.
• Pasywność: „Tak czy inaczej jest dobrze. To mnie nie dotyczy”.
• Asertywność: „Zauważyliśmy kilka negatywnych zmian od zeszłego roku dotyczących redukcji budżetu przydzielonego dla naszego wydziału. Zwiększenie budżetu do poprzedniego poziomu korzystnie wpłynęłoby na efektywność pracy wykonywanej na naszym wydziale”.

Pierwsza i druga odpowiedź tworzą napięcie. Trzecia odpowiedź jasno pokazuje, że asertywność w pracy jest umiejętnością społeczną, która pomaga ludziom komunikować się w bardziej efektywny sposób z ich współpracownikami i przełożonymi.

Dzięki asertywnej postawie możemy wyrazić nasze potrzeby i zrozumieć możliwe obiekcje, jakie mogą mieć inni. Umożliwia to pośrednie rozwiązania w przypadku, gdy nie jest możliwe spełnienie naszych żądań dokładnie tak, jak byśmy chcieli.

Znaj swoją wartość

Jeśli chcemy mieć możliwość wyrażania opinii w sposób asertywny, musimy uważać, aby nie popełnić podstawowych błędów. Jednym z takich błędów jest niedowartościowanie widoczne w wiadomościach typu:

• „Nie wiem, czy to zadziała”.
• „To tylko pomysł”.
• „W każdym razie jest za wcześnie”.
• „To może być głupi pomysł”.

Staraj się unikać tego typu zwrotów „wypełniaczy”: nie są Twoimi przyjaciółmi. Wręcz przeciwnie, dają wyobrażenie, że nie masz pewności co do tego, mówisz i że czujesz się niepewnie.

Jeśli dasz sygnały, że nie masz całkowitej pewności co do swoich sugestii i pomysłów, innym będzie o wiele trudniej je przyjąć.

Subiektywna komunikacja

Subiektywna komunikacja polega na wyrażaniu myśli i uczuć w pierwszej osobie. Dzięki niej możemy wypowiadać się, nie obwiniając, nie osądzając ani nie krytykując innych.

Oto przykład. Biorąc pod uwagę wyniki, które firma osiąga dzięki Twoim wysiłkom i poświęceniu, uważasz, że należy Ci się podwyżka wynagrodzenia. Możesz oznajmić to swojemu szefowi na dwa sposoby: „Chciał(a)bym porozmawiać o mojej pensji” lub „Musimy porozmawiać o mojej pensji”.

Pierwszy brzmi znacznie mniej agresywnie i bezosobowo. Proste szczegóły dodają Twoim słowom szacunku, łatwości przyswojenia i wagi. Tak wygląda ćwiczenie asertywności w praktyce.

Jasność i zwięzłość

Są dwa aspekty, o których musisz pamiętać, aby stosować asertywność w pracy. Jednym z nich są cele, które chcesz osiągnąć. Drugi aspekt to główna idea, jaką chcesz przekazać w swojej wiadomości.

Jeśli znasz swój cel, możesz podejść do niego stopniowo. Jeśli tego nie zrobisz, wprowadzenie stosowania asertywności w praktyce będzie trudne i będą się zdarzać sytuacje, gdy uzyskasz odwrotny skutek.

W rzeczywistości częstym błędem popełnianym przez osoby starające się być bardziej asertywnym jest odmawianie wszelkich propozycji. Staraj się odmawiać, gdy propozycja wchodzi w konflikt z Twoimi wartościami lub prawami. Nie odmawiaj tylko dlatego, by wydawać się bardziej asertywnym.

Podobnie, unikaj przysłowiowego owijania w bawełnę. Jeśli możesz przekazać swoją wiadomość w ciągu minuty zamiast pięciu, zrób to. Jeśli będziesz mówić zbyt dużo, ludzie na spotkaniu stracą zainteresowanie.

Według pięcioczynnikowego modelu osobowości Costy i McRae asertywność jest cechą ludzi ekstrawertycznych. Nikt nie jest naturalnie asertywny. Jak już stwierdziliśmy, asertywność w pracy opiera się na umiejętnościach społecznych, które możemy rozwijać. Pełne zrozumienie tej koncepcji wymaga wysiłku i wiedzy, ale przy odpowiedniej wytrwałości, każdy może ćwiczyć tę umiejętność.