Archetypy Junga to nieświadome postaci lub osobowości, w których pojawiają się takie symbole jak Matka, Dziecko, Trickster lub Cień.
Archetypy Junga opisują osobowości naszej zbiorowej nieświadomości. Niewielu autorów wykazało się tak nowatorskim spojrzeniem na nieświadomość, w której jednostka może przekroczyć kwestie fizjologiczne i patologiczne, aby ujawnić istnienie określonych odziedziczonych modeli.
Albo modeli zachowania, które leżą u podłoża naszego umysłu i determinują nasze zachowanie oraz myśli.
Aby zrozumieć czym jest archetyp, musimy pomyśleć o tym, co dzieje się obecnie w świecie filmu: superbohaterach. Każdy ma swojego własnego ulubieńca. Każdy z bohaterów jest złożoną postacią, ale mimo tego w gruncie rzeczy składają się na ten sam wzór i to samo założenie: dobro, zło, mądrość, kłamstwa…
Wiele postaci symbolizuje najbardziej klasyczne archetypy Junga i ich osobowości. Te same, które znajdują się również w każdym z nas, decydując o naszym zachowaniu i decyzjach.
“Twoja wizja stanie się jasna tylko wtedy, gdy wejrzysz we własne serce. Kto patrzy na zewnątrz – śpi. Kto patrzy do wewnątrz – budzi się.”
-Carl Jung-
Archetypy Junga i osobowości
Osobowości te zamieszkują zbiorową nieświadomość, przenosząc się z pokolenia na pokolenie. Oznacza to, że ludzie nie rodzą się na tym świecie jako “tabula rasa”, jak to określił John Locke i wielu innych przed nim.
Zbiorowa nieświadomość, którą wszyscy ze sobą dzielimy, niezależnie od naszej kultury, wywoła w każdej osobie, w mniejszym lub większym stopniu, te same popędy, potrzeby i cechy.
Wprost przeciwnie: aspekt, o którym przypomniał nam Carl Jung głosi, że chociaż wszyscy mamy “zbiorową duszę”, naszą odpowiedzialnością i celem jest indywidualizacja. To proces, który jest niezbędny do rozwoju indywidualnej świadomości, do ukształtowania psychicznego obrazu nas samych, który jest silny, zdrowy i spełniony.
Osobowości, które zamieszkują zbiorową nieświadomość
Kiedy Carl Jung zaczął uczęszczać na Uniwersytet w Bazylei w 1895 r., aby studiować nauki ścisłe i medycynę, zaczął doświadczać powtarzającego się snu. Obserwował w nim jak walczy z ciemną i gęstą mgłą. Widział wysoką, czarną postać, która go goni. Poza tym we wnętrzu swoich dłoni widział światło, energię, której nie umiał użyć.
Po jakimś czasie doszedł do wniosku, że tą postacią jest jest jego “cień”. Miejsce, w którym mieściły się jego stłumione lęki, ciążyła jego przeszłość oraz znajdowało się wiele negatywnych nastawień. Światło w jego dłoniach reprezentowało jego obowiązek do rozjaśniania tych mrocznych, burzliwych obszarów.
Taki świat snów miało kilku autorów i znanych postaci z dziedziny psychologii. I jedynie nieliczni byli w stanie zrozumieć jego implicytny język oraz wykorzystać go do nadania znaczenia ludzkiemu zachowaniu.
Jeden z najsłynniejszych dziedziców jego teorii, Michael Fordham, tłumaczy w badaniu opublikowanym w magazynie na temat zdrowia psychicznego, że archetypy Junga i ich osobowość były pierwszą próbą obrony naszego ludzkiego pragnienia samospełnienia.
Fordham bronił założenia, że tylko kiedy identyfikujemy się z mieszczącymi się w nas archetypami i odkrywamy zawarte w nich wiadomości, jesteśmy w stanie wspierać własny rozwój. Ten krok uwalnia nas od Twoich cieni, lęków i niepokoju, pozwalając nam stać się wolnymi i spełnionymi jednostkami.
Jaźń
- Byt to “wszystko” Twojej psyche. Reprezentuje mieszankę, w której znajdują się wszystkie Twoje siły psychiczne, gdzie świadomość i nieświadomość stają się jednym. To Twoje ekstremum, zarówno introwersyjne, jak i ekstrawersyjne.
- Jung porównywał Jaźń z mandalą. Przypomina okrąg pełen figur i ruchów, które odzwierciedlają wszystko, czym jesteśmy, naszą całą strukturę psychiczną.
Cień
To najważniejszy archetyp. Mówiliśmy już o nim wcześniej. Składa się z:
- “Cień” zawiera esencję Twojej przeszłości, to, czemu zaprzeczasz i co tłumisz, oraz to, co lekceważysz.
- Poza tym mieszczą się w nim Twoje największe pragnienia, lęki i negatywne myśli.
- Często pojawia się w snach w formie przerażających postaci, węży lub dzikich zwierząt, które Cię gonią.
Jednak nie powinieneś się obawiać tej postaci. Musisz za to zrozumieć coś bardzo prostego: jest ona częścią Ciebie. W cieniu mieści się ta część siebie, nad którą nie pracowałeś i która chce Cię oświecić świadomością i uwagą. Stawienie czoła swojemu cieniowi i wyniesienie go do światła to akt dojrzałości.
Anima i Animus
Anima symbolizuje kobiecość, zaś jej dopełnienie, Animus, symbolizuje męskość. Co oznacza ten archetyp? Według Carla Junga każdy z nas, bez względu na naszą płeć, ma w sobie zarówno kobiecą, jak i męską siłę. Tym samym mężczyźni mają kobiecą energię, która jest uśpiona i często tłumiona. To samo tyczy się kobiet.
Dlatego też, jeśli byłbyś w stanie połączyć się ze swoim przeciwieństwem, uzupełniającą energią, byłbyś w stanie czerpać korzyści (według Junga) ze stereotypowych cnót każdej z płci, takich jak intuicja, siła, ochrona, odwaga, itp.
Persona
Persona to publiczny wizerunek, który decydujesz się pokazać swojej społeczności. To działanie lub potrzeba może prowadzić do procesu dezintegracji.
Jednak nikt nie musi udawać kogoś, kim nie jest. Nikt nie powinien być zmuszony do chowania się za maską i ukrywania swojej prawdziwej tożsamości.
Dlatego też, aby osiągnąć szczyt swojej indywidualizacji, musisz wyeliminować archetyp Persony ze swojej psyche.
Ojciec
Archetyp Ojca integruje ogromną liczbę sił psychicznych i społecznych: to prawo, dyscyplina, autorytet, ochrona, miłość… Symbolizuje wewnętrzną postać, która jest jak nauczyciel i powinna pomóc Ci osiągnąć Twoje cele.
Ten archetyp zawiera również zestaw sił przeciwstawnych. Z jednej strony mamy pozytywnego ojca. Tego, który nie zakazuje nam ani nas nie karze, ale napędza nas energią i czułością, nadając nam kierunek i dyscyplinę. Z drugiej strony mamy ojca cieni. To enigmatyczna postać, którą cechuje skoncentrowanie na sobie, sztywność oraz autorytaryzm.
To od Ciebie zależy, którą stronę swojego archetypu będziesz karmić. Czy Ojciec sprzeciwia się wszystkiemu, co robisz, czy też wspiera Twój rozwój?
Matka.
Archetyp Matki to archetyp, który jest w stanie najlepiej Cię wspierać. Symbolizuje uniwersalną opiekę, wsparcie i miłość. To impuls, który zawsze wspiera Twój sukces. Taki, który zachęca Cię w trudnych momentach, zapewniając Ci miłość i motywację.
W strumieniu archetypów Junga to właśnie ta postać jest fundamentalną boskością. Łączy ją wiele z tym, co Robert Graves wyjaśnił w swojej książce Biała Bogini. To mit i byt, który pojawia się raz po raz w naszej kulturze i naturze jako twórca wszystkich rzeczy.
Podsumowanie
Podsumowując, archetypy wymienione powyżej odgrywają najważniejszą rolę w teorii zbiorowej nieświadomości Carla Junga. Inne to Dziecko, Stary Mędrzec, Trickster, Dziewica i Hermafrodyta.
Te archetypy są obecnie wykorzystywane w świecie cybernetyki robotyki. Inżynierowie MIT, tacy jak Peter Senge, wykorzystują pomysły Junga do programowania sztucznej inteligencji, nadając tym samym przyszłym robotom różne “osobowości”.