Afonia histeryczna jako zaburzenie konwersyjne - poznaj jej główne cechy

Afonia histeryczna jest rzadką formą afonii funkcjonalnej. Zazwyczaj ustępuje ona bez konieczności leczenia. Zdarza się częściej u młodych kobiet i może wiązać się z osobistymi konfliktami z przeszłości, które czasem trudno jest zidentyfikować.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Marián Carrero Puerto.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Afonia histeryczna to zaburzenie, które powstaje na skutek strachu przed mówieniem lub śpiewaniem, traumy psychologicznej, długotrwałych problemów z głosem, blokady emocjonalnej, a czasem nieświadomej chęci zwrócenia na siebie uwagi. Mimo że przyczyn może być dużo, efekt jest taki sam – osoba chora jest przekonana, że straciła głos. Zaburzenie to dotyka najczęściej kobiety i osoby młode.

W początkowych stadiach afonia histeryczna może przybierać formę szeptu. Na poziomie fizycznym objawia się ona brakiem prawidłowych odruchów w gardle, a struny głosowe nie pracują prawidłowo mimo niezmienionej struktury krtani.

Kiedy chory próbuje wydać z siebie jakiś dźwięk, następuje łagodne przywiedzenie wewnątrz chrząstki nalewkowatej, co prowadzi do odwodzenia powietrza wpadającego do dróg oddechowych. Co ciekawe, ruch strun głosowych podczas śmiechu i kaszlu jest prawidłowy.

Afonia histeryczna jako zaburzenie konwersyjne

Czy zdarzyło ci się kiedyś doświadczyć któregoś z poniższych objawów?

• Problemy z równowagą i koordynacja ruchów
• Paraliż lub osłabienie mięśni
• Afonia
• Halucynacje
• Problemy z połykaniem
• Uczucie ucisku w gardle
• Zatrzymanie moczu
• Utrata czucia
• Podwójne widzenie
• Utrata wzroku
• Utrata słuchu

Czy kiedykolwiek miałeś atak konwulsji? I czy któreś z tych dolegliwości pojawiają się, gdy czujesz niepokój? A może cierpisz na jakąś chorobę układu nerwowego i wspomniane symptomy obniżają jakość Twojego życia?

Mimo że określenie “konwersja” (czyli to, co powszechnie jest nazywane histerią) jest w użyciu już od średniowiecza, to spopularyzował je dopiero Sigmund Freud. Był on przekonany, że nieuświadomione problemy objawiają się z czasem jako fizyczne dolegliwości.

Zaburzenia konwersyjne były bardzo często diagnozowane pod koniec XX wieku. Termin ten odnosi się do objawów, które mają wpływ na zachowanie chorego i zdają się być problemem układu nerwowego, ale nie stoi za nimi żadna fizyczna przyczyna. Choroby nie da się też wyjaśnić poprzez analogię do podobnych zaburzeń zdrowia fizycznego.

Zaburzenia konwersyjne – krótka charakterystyka

Zaburzeniom konwersyjnym towarzyszą objawy wskazujące na problemy z motoryką ciała i ze zmysłami. Pacjent czuje, że przyczyną jego złego stanu jest jakiś element fizyczny, na przykład zaburzenia układu nerwowego. Z drugiej strony jednak badania laboratoryjne nie wskazują na istnienie jakiegokolwiek problemu natury fizycznej. Przyczyna występowania wspomnianych objawów staje się więc niejasna.

Symptomy zaburzeń konwersyjnych są po części efektem tego, co pacjent myśli na temat samej choroby. Nie znaczy to, że chory nie potrzebuje interwencji lekarza. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj na skutek jakiejś bardzo stresującej sytuacji. Zdarza się, że nie chcą one ustąpić z powodu jakiegoś pośredniego lub bezpośredniego działania. Działania bezpośrednie to na przykład ignorowanie konfliktu psychologicznego, który stał się przyczyną zaburzeń. Ma to na celu tymczasowe złagodzenie uczucia niepokoju. Działaniem pośrednim może być na przykład unikanie pracy lub określonych zobowiązań.

Główne objawy

• Zaburzenia motoryczne, na przykład problemy z koordynacją ruchową, paraliż, problemy z przełykaniem jedzenia i picia, uczucie ucisku w gardle i zatrzymanie moczu.
• Utrata zmysłów (brak zmysłu dotyku lub niezdolność do odczuwania bólu), podwójne widzenie, ślepota, utrata słuchu, halucynacje i konwulsje.

Zaburzenia konwersyjne pojawiają się najczęściej w ostatnich latach okresu dojrzewania i w pierwszych latach dorosłości. Rzadko kiedy diagnozuje się je u dzieci poniżej 10 roku życia lub osób w wieku powyżej 35 lat. Schorzenia tego typu pojawiają się nagle, a u osób poddawanych leczeniu szpitalnemu ustępują w ciągu mniej więcej dwóch tygodni.

Zdarzają się również nawroty, zazwyczaj po roku od zdarzenia, a choćby jeden nawrót zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia podobnych problemów w przyszłości. Jeżeli u chorego występują konwulsje lub drżenie, zastosowane u niego leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Czynniki ryzyka

• Trauma emocjonalna lub silny stres.
• Zaburzenia konwersyjne występują częściej u kobiet.
• Choroby psychiczne, takie jak schizofrenia, rozdwojenie jaźni, zaburzenia osobowości.
• Choroby układu nerwowego powiązane z podobnymi objawami, na przykład epilepsja.
• Przypadki zaburzeń konwersyjnych w rodzinie.
• Doświadczanie przemocy fizycznej lub molestowania seksualnego w dzieciństwie.

Afonia histeryczna – sposoby leczenia

Jeżeli u kogoś została zdiagnozowana afonia histeryczna, to osoba ta przede wszystkim musi obniżyć poziom stresu w swoim życiu. Warto również przepracować z chorym traumy stanowiące źródło jego stresu, aby stopniowo zmniejszać u niego emocjonalne napięcie. Ważne jest, aby uniemożliwić choremu czerpanie nagród z zaistniałej sytuacji. Chorzy często nie są świadomi tego, że ich problemy zdrowotne dają im korzyści, np. w postaci uwagi otoczenia.

Afonia histeryczna często ustępuje samoistnie. Niekiedy trwa kilka dni do kilku tygodni, a czasem znika niemal od razu. Jeżeli ty lub ktoś z twoich bliskich boryka się z tego typu problemem, to warto podjąć kilka praktycznych kroków, takich jak:

• Poszerzenie wiedzy na temat choroby
• Psychoterapia
• Terapia zajęciowa
• Leczenie innych zaburzeń, takich jak zaburzenia lękowe, depresja i chorób mogących prowadzić do psychicznego dyskomfortu.