Psychoterapia ciała: techniki skoncentrowane na ciele

Psychoterapia ciała w warunkach klinicznych ma długą tradycję. Ułatwia połączenie umysłu i ciała, umożliwiając kontakt z emocjami i percepcją. „Fizyczna powłoka” to coś więcej niż tylko struktura zawierająca istotę ludzką. To kanał ekspresji, a nawet płótno, na którym rysowane jest cierpienie.

Terapie takie jak EMDR (ang. Eye Movement Desensytyzacja and Reprocessing) oraz podejście doświadczania somatycznego, opracowane przez psychiatrę Petera A. Levine’a, to dwie metody leczenia skoncentrowane na ciele. Są uważane za skuteczne w leczeniu zaburzeń lękowych.

Interwencje skoncentrowane na ciele lub psychoterapia ciała muszą być przeprowadzane przez profesjonalistę – inaczej nie będą pomocne.

Psychoterapia ciała

Za ojca psychoterapii ciała uznaje się austriackiego lekarza i psychoanalityka Wilhelma Reicha (1897-1957). Miał świadomość, że ludzie internalizują cierpienie emocjonalne w postaci somatyzacji. Wykorzystał tę ideę jako podstawę swoich metod i podejść terapeutycznych. Somatyzacja objawia się bólami głowy, bólami mięśniowo-szkieletowymi i problemami trawiennymi.

Od 1930 roku do chwili obecnej prowadzone są działania, aby udoskonalić to podejście. Celem psychoterapii ciała jest leczenie trudnych do zaakceptowania emocji i doświadczeń, które im towarzyszą. Ma to również na celu promowanie samoświadomości. Ruch ciała, a nawet ruch gałek ocznych są postrzegane jako ważne metody interwencji.

Antonio Damasio podkreślił rolę tych zasobów w radzeniu sobie z traumą. Jednak badanie opublikowane w Frontiers in Psychology w 2019 roku podkreśla potrzebę lepszej organizacji i analizy tych technik. Chociaż ich korzyści są znane, nie wszystkie z nich są poparte dowodami naukowymi.

Rodzaje technik skoncentrowanych na ciele

W ostatnich dziesięcioleciach wzrosła nasza świadomość dotycząca podejścia do zdrowia w bardziej holistyczny sposób. Obecnie przyjmuje się, że nie możemy zajmować się naszymi ciałami, jednocześnie zaniedbując nasze umysły. I na odwrót. Oznacza to, że psychologia ma obecnie więcej technik skoncentrowanych na ciele.

Terapeutyczne modele umysł-ciało oparte na neuronauce są jednymi z najbardziej istotnych. University of Virginia (USA) wskazuje, że istnieje bezpośredni związek między pewnymi regionami nerwowymi a mięśniami regulującymi odczuwanie stresu. Znajomość tych danych ułatwia szersze spojrzenie podczas opracowywania terapii. Poniżej przeanalizujemy alternatywy w tej dziedzinie i zbadamy ich przydatność.

Osoby skłonne do nadmiernego lub wyczerpującego myślenia często wykazują większe problemy psychosomatyczne. W takich przypadkach korzystne mogą być terapie skoncentrowane na ciele.

1. Progresywna relaksacja Jacobsona

Jedną z najczęściej stosowanych technik skoncentrowanych na ciele jest progresywna relaksacja Jacobsona. Metoda ta powstała w 1920 roku. Obecnie istnieją dowody potwierdzające jej skuteczność w walce z lękiem. Jest to praktyka relaksacyjna mająca na celu zwiększenie świadomości doznań cielesnych. Otwiera pacjentowi drzwi do ich interpretacji.

Aby to zrobić, pacjent stosuje technikę obejmującą ręce, szyję, brzuch, plecy i stopy. Najpierw tworzy napięcie, a następnie je rozładowuje. To napięcie cielesne i późniejsze rozluźnienie łączą jednostkę z postępem jej doznań psychofizycznych.

2. Podejście do doświadczania somatycznego (SE) autorstwa Petera A. Levine’a

Technika doświadczania somatycznego jest zasobem stosowanym do leczenia stresu pourazowego. Psychiatra Peter A. Levine wskazuje, że stresujące i niekorzystne doświadczenia wpływają na układ nerwowy. Od tego momentu jednostka przestaje przetwarzać swoje doświadczenia w zrównoważony i zdrowy sposób.

Celem tego zasobu jest umożliwienie pacjentowi zintegrowania tego, co przeżył, ponownego połączenia się ze sobą i otwarcia się na środowisko w bardziej funkcjonalny i szczęśliwszy sposób. Jest to metoda psychosomatyczna, w której terapeuta prowadzi pacjenta do rozpoznania tego, co dzieje się w jego ciele i w jaki sposób zwykle manifestują się jego emocje.

3. Neurofeedback

Wśród technik skoncentrowanych na ciele niezwykle ważne są te, które obejmują aktywność elektrofizjologiczną mózgu. Na przykład neurofeedback jest stosowany w leczeniu lęku, bezsenności, depresji, schizofrenii i zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ASD). Tę technikę stosuje się w następujący sposób:

• Na ciele pacjenta umieszczane są elektrody, w celu identyfikacji jego funkcji nerwowych w czasie rzeczywistym.
• Specjalistyczne oprogramowanie identyfikuje, który wzorzec mózgu powoduje problemy.
• Pacjent wchodzi w interakcję z grami lub animacjami, aby regulować fale mózgowe.
• Celem jest osiągnięcie bardziej optymalnego funkcjonowania mózgu i lepszej koncentracji poprzez trening.
• Jest to technika nieinwazyjna. Działa na ośrodkowy układ nerwowy, dzięki czemu mózg może stopniowo samoregulować się.

4. EMDR

Terapia EMDR lub terapia odczulania i ponownego przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych jest jedną z najwybitniejszych technik skoncentrowanych na ciele w psychologii. Jest to podejście poparte dowodami naukowymi i zatwierdzone przez Światową Organizację Zdrowia. Zostało opracowane w latach 80. XX wieku w celu leczenia traumy.

Terapia ta przeszła liczne badania kliniczne, które dowiodły, że przynosi szybsze rezultaty niż inne metody. EMDR polega na wykonywaniu przez pacjenta ruchu gałek ocznych pod kierunkiem terapeuty podczas przetwarzania traumatycznego zdarzenia.

[/atomik-read -zbyt]

5. Trening autogenny

Metoda ta, stworzona przez psychiatrę Johannesa Schulza w latach trzydziestych XX wieku, jest zarówno prosta, jak i wygodna w radzeniu sobie z ekstremalnymi przypadkami lęku. Trening autogenny to ćwiczenie polegające na autosugestii, które promuje koncentrację na doznaniach cielesnych jako środek prowadzący pacjenta do uczucia spokoju i dobrego samopoczucia.

Pacjent jest prowadzony przez wywoływanie uczucia ciężkości, a następnie ciepła w różnych obszarach ciała. Celem jest dla nich złagodzenie napięcia i osiągnięcie stanu spokoju, który jest sprzeczny z jakimkolwiek stresem.

6. Techniki ruchu

Wśród najczęściej stosowanych technik skoncentrowanych na ciele są techniki ruchu. Poprzez serię pozycji, wyrażeń, postaw, a nawet taniec, ciało wyraża to, co czuje w środku, w inny sposób.

Terapia ruchowa jest zasobem uzupełniającym tradycyjną terapię. Zapewnia swobodniejsze, bardziej dynamiczne i oczyszczające kanały komunikacji.

7. Technika uziemiania

Dzięki uziemieniu jednostka zakotwicza się w teraźniejszości lub skupia się na niej, aby zmniejszyć ciężar bolesnych myśli. Wykonuje następujące ćwiczenia stymulujące zmysły:

• Zapach. Osoba otacza się relaksującymi zapachami.
• Wzrok. Jednostka patrzy na coś przyjemnego. Może na przykład wybrać się na spacer lub poczytać.
• Słuch. Osoba słucha muzyki lub rozmawia z kimś.
• Dotyk. Osoby dotykają przedmiotów o danej teksturze lub wykonują jakieś prace ręczne. Mogą też przytulać innych.
• Smak. Nawiązują kontakt z tu i teraz poprzez smakowanie i delektowanie się potrawami, które lubią.

8. Techniki oddychania

Techniki oddechowe są doskonałymi narzędziami ciała i wspaniałymi sprzymierzeńcami w procesie terapeutycznym. Pozwalają uwolnić się od stresu i niepokoju, regulują pracę serca, obniżają poziom kortyzolu.

Istnieją różne formy ćwiczeń oddechowych. Jednym z najciekawszych jest oddychanie brzuszne lub przeponowe. Osoba kładzie jedną rękę na klatce piersiowej, a drugą na brzuchu, podczas głębokiego wdechu przez nos. Następnie jednostka może zauważyć, jak rozszerza się jej przepona. Powtarzanie tej czynności kilka razy daje poprawia nasze dobre samopoczucie.

Technika uziemiająca jest skoncentrowanym na ciele narzędziem psychologicznym, wykorzystującym pięć zmysłów. Jednostka koncentruje się na teraźniejszości, aby złagodzić ból emocjonalny.

Terapie skoncentrowane na ciele – nieoceniona pomoc

Istnieje więcej terapii skoncentrowanych na ciele niż te wymienione w powyższym artykule. Są to na przykład joga i biofeedback. Nie wahaj się ich wypróbować, korzystając z pomocy odpowiednich specjalistów.

W końcu Twój umysł i ciało tworzą całość. Z reguły nie można ich rozdzielić. Chyba że przechodzisz przez gorszy moment, naznaczony traumą lub niepokojem.