Gdyby neuronauka była poezją

Michio Kaku, słynny japońsko-amerykański fizyk, często zwraca uwagę, że na naszych barkach spoczywa najbardziej złożony obiekt, jaki natura stworzyła w całym znanym wszechświecie. Mózg i jego ponad 69 miliardów neuronów tworzą najbardziej fascynującą i wyjątkową istotę naszego istnienia. Neuronauka wydaje się być poezją wśród wszystkich innych dziedzin nauki.

Jeśli chcielibyśmy odkryć wszystkie tajemnice mózgu, musimy stać się ni mniej, ni więcej tylko poetami. Ta subtelna metafora ma w sobie magiczną transcendencję i istotne znaczenie. Poezja towarzyszyła ewolucji ludzkości i jest silnie zakorzeniona w rozwoju emocji i rozumienia.

Kultura jest wytworem umysłu człowieka. Czynnik ten kształtuje ją i wpływa na nią w taki sposób, że zapada ona w naszą świadomość i tworzy nowe neuronalne korelaty. W końcu jesteśmy tym, co robimy, co czytamy i tym, co każde słowo i werset w nas inspiruje i budzi.

„Nie ma fregaty takiej jak książka
By zabrać nas na dalekie ziemie
Ani żadnego rumaka lepszego niż strona
Pięknej Poezji –
Ten trawers mogą zabrać najbiedniejsi
Bez niezbędnej opłaty –
Jak oszczędny jest rydwan
który przewozi Ludzką Duszę…

– Emily Dickinson, Nie ma fregaty jak książka-

Gdyby neuronauka była poezją, lepiej zrozumielibyśmy mózg

Poezja jest częścią historii ludzkości. Pojawiła się jako podstawowa potrzeba wyrażania naszych stanów wewnętrznych. Chociaż najstarsza pisemna wzmianka o poezji ma 4300 lat, wiemy, że jej korzenie mogą być jeszcze starsze. W czasach, gdy umiejętność czytania i pisania nie była jeszcze powszechna, poezję przekazywano ustnie.

Służyła ona do opowiadania o bohaterskich wydarzeniach (poezja epicka) i zagłębiania się w uczucia, takie jak miłość czy pożądanie (poezja liryczna). Dla Sumerów i Asyro-Babilończyków poezja miała charakter rytualny i wspólnotowy. Byli to ludzie, którzy wykorzystywali eklogę do wychwalania bóstw i krajobrazów oraz wyrażania własnego szczęścia. Dlatego też łatwo zrozumieć implikacje, jakie mogło to mieć na poziomie neurologicznym.

Gdyby neuronauka była poezją, lepiej zrozumielibyśmy, że nasze mózgi są zaprogramowane do jej rozpoznawania. Jak zauważył psycholog Guillaume Thierry, poezja wydaje się być częścią naszych mentalnych substratów jako głęboka intuicja. Każdy człowiek, nieświadomie, jest poetą.

Poezja jest sprzymierzeńcem emocji i poznania

Prawdopodobnie masz swój ulubiony wiersz (lub wiersze). Co ciekawe, gdyby podczas czytania Twojego ulubionego utworu zbadać Twój mózg elektroencefalogramem, zauważono by intensywną aktywację, jaką ten akt wywołuje w niezliczonych obszarach Twojego mózgu. Dokładnie coś takiego zrobił Uniwersytet w Exeter (Wielka Brytania). Naukowcy przeprowadzili badanie, które wykazało, że poezja może być tak samo lub bardziej stymulująca niż muzyka.

Specjaliści zaobserwowali, że poezja stymuluje prawy obszar mózgu, w taki sam sposób jak bodźce muzyczne. Lewy obszar, a także zwoje podstawy mózgu, kora przedczołowa i płaty ciemieniowe również były silnie aktywowane. Są to obszary związane z głębokim przetwarzaniem informacji, elastycznym myśleniem i rozpoznawaniem.

Autorzy niniejszego badania podkreślili, że poezja nie tylko powoduje wzrost emocji, ale także pozwala nam uświadomić sobie każde słowo i metaforę. Pobudza to w nas myślenie indukcyjne i refleksyjne, a także zdolność rozważania różnych znaczeń i perspektyw, jakie może mieć nasza rzeczywistość.

Emily Dickinson i neuronauka

Gdyby neuronauka była poezją, Emily Dickinson byłaby jej głównym odniesieniem. Ta słynna poetka z Massachusetts była nie tylko kluczową postacią amerykańskiej poezji, jak Edgar Allan Poe, Ralph Waldo Emerson i Walt Whitman. Była także ulubioną osobowością wielu laureatów Nagrody Nobla, którzy badali tajemnice ludzkiego mózgu.

Zarówno Gerald Edelman (biolog), jak i Stanislas Dehaene (neurolog poznawczy) wykorzystali jeden z jej wierszy jako wstęp do swoich książek. W 1862 roku Dickinson napisała, że mózg jest szerszy niż niebo, głębszy niż morze i jest ciężarem Boga. Opisała produkt mózgu, jakim jest umysł, i jego moc, jeśli chodzi o doświadczanie i tworzenie rzeczywistości.

Dla neuronaukowców jej wiersz jest doświadczeniem wzniosłości i zdolności mózgu do budowania pewnych percepcji. Mózg jest częścią ludzkiej natury, ale wykracza poza nią dzięki swoim myślom i wyobraźni. Jest w stanie wyjść poza niebo i być głębszy niż sam ocean.

„Mózg – rozleglejszy jest niż niebo –
Bo zmierz je – co do cala –
Ujrzysz, że w Mózgu się pomieści
I Pan – i przestrzeń cała –

Mózg – bezdenniejszy jest niż morze –
Bo zgłęb je – co do joty –
Ujrzysz, że Mózg Ocean wchłonie
Jak Gąbka – Wiadro wody –

Mózg ma dokładnie ciężar Boga –
Bo zważ je – co do grama –
A waga z Wagą – jak Litera –
Jak z głoską – będzie tożsama

– Emily Dickinson, Mózg – rozleglejszy jest niż niebo (1862) –

Poczuj słowa i obudź świadomość

Literatura wzbogaca nas w niezaprzeczalny sposób. Dostarcza nam wiedzy, budzi w nas nowe perspektywy i często jest przyjmowana jako oczyszczające ćwiczenie na rzecz zmiany i dobrego samopoczucia. Gdyby jednak neuronauka była poezją, byłoby zrozumiałe, że jej moc wykracza poza narrację i w większym stopniu budzi w nas samoświadomość emocjonalną.

Wersety, metafory i wszystkie zasoby poetyckie sprawiają, że słowo jest psychologicznym wyzwalaczem. Pozwala poczuć, zobaczyć i zrozumieć świat w bogatszy i bardziej złożony sposób. Stosowanie symboliki zwiększa introspekcję, zmysł krytyczny i refleksyjną mentalność. Ponadto zachęca do łączenia się ze sobą i tym, co Cię otacza, na innym poziomie.

Poezja pobudza też wyobraźnię, bo zabawa słowem zaprasza do zabawy z rzeczywistością i odkrywania jej na nowo, do patrzenia na nią z wielu perspektyw. Neuronauka wie, że poezja nie tylko upiększa język, ale także aktywuje atawistyczne sprężyny w mózgu, aby go wzbogacić i zwiększyć połączenia synaptyczne. Więc nie wahaj się i zacznij żeglować po tym oceanie liter i słów, a jednocześnie poczujesz się bardziej żywy.