Efekt Zgredka: poczucie winy i karanie samego siebie

Samokaranie jest rzeczywistością dla wielu ludzi. Właśnie dlatego efekt Zgredka stał się tak popularny.

Jeśli znasz książki o Harrym Potterze, to imię Zgredek z pewnością jest Ci dobrze znane. Zgredek jest domowym elfem, który znany jest z tego, że karze samego siebie się za każdym razem, gdy nie spełnia oczekiwań swoich panów.

W gruncie rzeczy ta postać powinna być zabawna. Jednak praktyka samokarania przeraża wszystkich wokół niego. Dlaczego ktokolwiek miałby chcieć się zranić?

Efekt Zgredka jest ściśle związany ze sposobem, w jaki traktuje siebie zawsze tak ujmujący elf. Poczucie winy po zrobieniu czegoś, co jest sprzeczne z Twoimi wartościami lub które większość uważa za nieetyczne lub niemoralne, jest do pewnego stopnia normalne.

Problem pojawia się jednak, kiedy ciągle się karzesz z poczucia winy za wszystko, co dzieje się wokół Ciebie. Jest to problem, ponieważ takie postępowanie sprawia, że bierzesz na swoje barki zbyt dużą odpowiedzialność.

Efekt Zgredka, czyli nadmierna wina

Istnieje wiele powodów, dla których możemy czuć się winni w naszym społeczeństwie bez rzeczywistego powodu. Poczucie winy często powstaje, ponieważ uważamy, że nie spełniamy oczekiwań innych ludzi. Albo kiedy według nas nie robimy tego, co – naszym zdaniem – oczekuje od nas społeczeństwo. Oto kilka przykładów, które wyjaśniają to zagadnienie:

• Jestem złą matką. Wiele kobiet cierpi na depresję poporodową. Jest to stan, który powoduje, że czują się wyjątkowo winne. Ponieważ, zgodnie z literaturą, bycie matką jest najlepszą rzeczą, jaka może spotkać kobietę. Dlatego wydaje nam się, że macierzyństwo powinno stanowić klucz do pełnego, wiecznego szczęścia. Zatem w większości przypadków, w których to oczekiwanie nie jest spełnione, przejawia się poczucie winy.
• Sama się o to prosiłaś. Wiele ofiar przemocy domowej często usprawiedliwia przemoc ze strony swojej „lepszej” połowy swoimi rzekomymi negatywnymi działaniami lub postawami. Dlatego dręczona osoba nie potrafi opuścić partnera, który ją krzywdzi – czuje się winna. W końcu sama się o to prosiła, sama zgotowała sobie taki los. Wykazano to także w badaniu poświęconym zagadnieniu obwiniania siebie – „Selfblame in women battered by their partners. Implied factors.” (Obwinianie siebie przez kobiety poszkodowane przez ich partnerów. Implikowane czynniki).

Istnieje wiele innych scenariuszy, w których może dana osoba może cierpieć na efekt Zgredka. Na przykład kobieta, która przechodzi depresję poporodową, karmi ją poczuciem winy. Podobnie poszkodowana osoba uzasadnia działania kogoś, kto się nad nią znęca.

W rzeczywistości jest to rodzaj pośredniego samoobwiniania. Takie osoby nie krzywdzą się bezpośrednio, po prostu pozwalają, by zrobił to ktoś inny.

Rola odpowiedzialności a efekt Zgredka

Wina nie musi być wyrażana w sposób zadający komuś krzywdę. Jednak dzieje się tak, gdy staje się motorem samoobwiniania się jedynie w celu zadawania sobie cierpienia. Poczucie winy staje się przewrotne, gdy zabija Twoją asertywność, pozwalając innym wyrządzić Ci krzywdę. Tak robił Zgredek.

Czasami ta odpowiedzialność, którą na siebie nakładasz, istnieje od dzieciństwa. Być może Twoi rodzice wyrzucili na Ciebie wszystkie swoje frustracje. Może ciągle Ci powtarzali, że nie zasługujesz na to lub tamto.

Najwyraźniej wszystko to pozostało w Twoim umyśle i kiedy dorastałeś, nauczyłeś się przewidywać, że „to wszystko Twoja wina” lub „jesteś złym człowiekiem”. Dlatego wierzysz, że powinieneś zostać za to ukarany.

Dobrą wiadomością jest to, że pomimo tego wszystkiego efekt Zgredka można złagodzić lub całkowicie wyeliminować. Najlepszym sposobem na to jest robienie rzeczy, które poprawiają Twoją samoocenę.

Kiedy wzmacniasz swoje dobre zdanie o sobie, zaczynasz być dla siebie milszy, a przez to bardziej elastyczny w kwestii popełnianych przez siebie błędów. Ale przede wszystkim przestajesz przyjmować na siebie większą odpowiedzialność, niż powinieneś.

Końcowe przemyślenia

Jeśli czujesz, że może dotyczyć Cię efekt Zgredka, nie wahaj się zasięgnąć rady specjalistą, który może pomóc Ci poradzić sobie z tym problemem.

Poprawi się nie tylko Twój wewnętrzny dialog, ale także sposób, w jaki traktujesz samego siebie. W ten sposób zabezpieczysz się przed tego rodzaju niebezpiecznymi zjawiskami.