Kiedy dorastające dziecko jest zaniedbywane lub nikt się o nie wystarczająco nie troszczy, mogą pojawić się problemy. W szczególności może się zdarzyć, że dziecko rozwinie nieodpowiednie zachowania społeczne. W efekcie mogą rozwinąć się u niego reaktywne zaburzenia przywiązania (RAD) lub niepowściągliwe zaburzenia przywiązania (DAD).
Przywiązanie jest podstawą rozwoju społecznego i emocjonalnego we wczesnym dzieciństwie. To więź nawiązywana między dzieckiem a rodzicami lub podstawowymi opiekunami. Jest potężnym odniesieniem dla pozostałych relacji, które dziecko nawiąże w dzieciństwie. W wielu przypadkach może to być również odniesienie do relacji, które dziecko nawiąże w swoim dorosłym życiu.
Teoria przywiązania oferuje nam nowe spojrzenie na rozwój człowieka. Czym jest więź przywiązania i jak służy ludziom? Jeśli ustanawianie relacji jest dysfunkcyjne, jakie mogą być skutki patologiczne? Odpowiedzi na te pytania mogą pomóc nam lepiej zrozumieć wiele ważnych aspektów.
Tematem dzisiejszego artykułu są reaktywne zaburzenia przywiązania.
Czym są reaktywne zaburzenia przywiązania (RAD)?
Reaktywne zaburzenia przywiązania (RAD) rozwijają się w dzieciństwie. Kiedy małe dzieci dorastają z ograniczonymi możliwościami nawiązywania selektywnych więzi, mogą się wycofać, a ich rozwój może się zahamować.
W konsekwencji nie nawiązują bliskich relacji z nikim. Zaniedbanie, częste zmiany opiekunów lub deprywacja (na przykład w warunkach instytucjonalnych) to niektóre czynniki ryzyka, które mogą wywoływać reaktywne zaburzenia przywiązania.
Dzieci, u których rozwinęły się reaktywne zaburzenia przywiązania, często są zimne i rzadko szukają uczuć konkretnych dorosłych, nawet w przypadku potrzeb emocjonalnych. Mogą także być porywcze bez wyraźnej przyczyny lub mieć obawy przed kontaktem lub relacją uczuciową z opiekunami/rodziną.
Być może zainteresuje Cię także: Odosobnienie: czy potrafisz być sam ze sobą?
„Istotne dla zdrowia psychicznego jest to, by niemowlę i małe dziecko doświadczało ciepłej, intymnej i ciągłej relacji z jego matką (lub stałym zastępcą matki – jedną osobą, która stale „matkuje”), która dostarcza mu zarówno satysfakcji, jak i przyjemności”.
-John Bowlby-
Przywiązanie i jego wpływ na rozwój dziecka
Teoria przywiązania pozwala nam lepiej zrozumieć złożoność procesu, dzięki któremu możemy przetrwać i integrować się ze społeczeństwem. Dzięki rozwojowi etologii i psychoanalizy wiemy, że kiedy rodzi się dziecko, potrzebuje ono dorosłych, którzy są gotowi zaspokoić jego fundamentalne życiowe potrzeby. Potrzeby takie jak jedzenie, higiena, opieka i mobilność, ale także uczucia.
Niekompetencja rodzicielska
Niekompetencja rodzicielska polega na tym, że opiekunowie nie dostosowują się do potrzeb niemowlęcia. Poważna niekompetencja rodziców może objawiać się jednym lub kilkoma z następujących sposobów:
- Trudności w dostępności (psychicznej i/lub fizycznej). Ważne jest ustalenie relacji afektywnych, a także dostrojenie lub zrozumienie potrzeb dziecka.
- Oferowana opieka jest chaotyczna, niestabilna i ciągle się zmienia.
- Brak wiedzy, jak uspokoić dziecko i jak okazywać uczucia oraz brak reakcji na potrzeby komunikacyjne.
- Nieumiejętność rozpoznawania, identyfikowania, regulowania i promowana rozwoju umiejętności społecznych dziecka.
- Zaniedbanie (między innymi: brak podstawowej opieki, znęcanie się psychiczne lub fizyczne, wykorzystywanie seksualne i manipulowanie psychiczne).
- Niespójne i sprzeczne odpowiedzi. Na przykład słowa opiekuna nie pokrywają się z jego działaniami.
- Niekompetencja rodziców może być spowodowana poważną chorobą psychiczną (depresja, uzależnienie od narkotyków, trudności społeczne lub poważne wydarzenia uniemożliwiające zapewnienie dziecku prawidłowej opieki).
Być może zainteresuje Cię także: Depresja matki – zobacz jak wpływa na dzieci
Skutki niekompetencji rodziców a reaktywne zaburzenia przywiązania
Jeśli dziecko wychowuje się w ciężkiej niekompetencji rodzicielskiej, może tworzyć niewystarczające więzi przywiązania. Niemniej konsekwencje niekompetencji rodzicielskiej będą zależeć od kilku zmiennych:
- Wiek dziecka w okresie dysfunkcyjnej więzi.
- Obecność więzi zastępczej w przypadku separacji lub oziębienia stosunków. Sposób, w jaki dziecko dostosowuje się do nowego opiekuna, zależy od jakości relacji, które stworzyło przed separacją, a także od tego, jak ta więź została zachowana.
- Moment, w którym to się dzieje. Najbardziej krytyczny wiek to pierwszy rok życia, wiek od 3 do 4 lat i okres dojrzewania.
- Elastyczność tej osoby.
- Przyczyna naruszenia więzi (przeżyte i obecne wydarzenia i doświadczenia).
- Czas trwania zerwanej więzi lub jej dysfunkcjonalności.
Zrozumiałe jest, że ludzie, którzy dorastają w takich warunkach, mają skłonność do gwałtownych, nieprzewidywalnych lub impulsywnych zachowań.
Zaniedbane dzieci wchodzą w nowe relacje z wielką niepewnością, niepokojem i nieufnością. W niektórych przypadkach rozwijają się patologie, takie jak reaktywne zaburzenia przywiązania (RAD).