Czy leki przeciwdepresyjne są na całe życie?

Czy leki przeciwdepresyjne są na całe życie? Odpowiedź brzmi: nie. Skąd jednak wziął się ten mit? Jeśli chodzi o zdrowie psychiczne i zaburzenia depresyjne, istnieją pewne niuanse, które zwykle zmieniają wszystko.

Niektórzy pacjenci, którym przepisano leki psychotropowe, kontynuują ich przyjmowanie przez dwa lata lub dłużej. Działają one wywołując zmiany w mózgu, dzięki czemu eliminują wiele objawów cechujących depresję. Jednak same w sobie nie rozwiązują konfliktów, na których może opierać się zaburzenie.

W rzeczywistości ważna jest interwencja wielodyscyplinarna. Musi ona obejmować terapię przywracającą pacjentowi stabilność, wspomaganą lekami przeciwdepresyjnymi. Aby dokonać analogii, wyobraźmy sobie rakietę. Pojazd nośny pomoże jej w wystartowaniu (leki przeciwdepresyjne), ale silnik również wymaga konserwacji (terapia przywracająca pacjentowi równowagę i autonomię).

Osoby przyjmujące leki przeciwdepresyjne przez dłuższy czas często cierpią na dodatkowe schorzenia psychiczne i problemy życiowe.

Leki przeciwdepresyjne – co mówi nauka?

Kiedy po raz pierwszy przepisywany jest lek przeciwdepresyjny, pacjent zwykle przyjmuje go przez co najmniej cztery do sześciu miesięcy. Po tym okresie lekarz zaplanuje plan odstawienia i kontroli. Tak przynajmniej wygląda sytuacja idealna. Jednak każdy pacjent ma swoją własną sytuację osobistą, którą pracownicy służby zdrowia muszą się zająć i nadzorować.

Głównym mechanizmem działania większości leków przeciwdepresyjnych jest zwiększenie dostępności serotoniny lub noradrenaliny. Jednak badanie przeprowadzone przez University College w Londynie (Wielka Brytania) w 2022 r. wykazało, że nie ma wystarczających dowodów potwierdzających tezę, że depresja jest spowodowana niedoborem tych neuroprzekaźników.

Sugerowałoby to, że podejście do leczenia zaburzeń depresyjnych nie powinno opierać się wyłącznie na lekach psychoaktywnych i że potrzebnych jest więcej strategii.

Przeczytaj również: Anksjolityki: tabletki, które są w naszych szafkach nocnych

1. Każdy pacjent ma swoje potrzeby

Ostatecznym celem jest, aby pacjenci zaprzestali stosowania leków przeciwdepresyjnych. Aby to zrobić, muszą oni spełnić szereg warunków. Jednak należy dobrze wybrać na to moment, ponieważ nawrót może wywołać jeszcze głębszą rozpacz.

Zakrojone na szeroką skalę badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Północnej Karoliny (USA) wykazało, że tylko jedna trzecia osób przyjmujących leki przeciwdepresyjne całkowicie wraca do zdrowia w ciągu kilku miesięcy. Reszta pacjentów również zauważa poprawę, ale potrzebuje więcej czasu, aby doświadczyć pełnych efektów terapii farmakologicznej.

Często spotyka się także pacjentów, którzy od kilku lat stosują różne rodzaje leków przeciwdepresyjnych, ponieważ nie znaleźli jeszcze takiego, który zadziałał.

2. Nawroty są częste

Oceniając czas trwania interwencji farmakologicznej w leczeniu depresji, należy wziąć pod uwagę pewne zagrożenia. Najważniejszym jest prawdopodobnie nawrót depresji. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Minnesota (USA) wykazały, że u co najmniej 50 procent pacjentów, którzy wyzdrowieli z pierwszej depresji, dochodzi do jej nawrotu. Naukowcy dodają, że u 80 procent osób, u których występują dwa nawroty, istnieje ryzyko wystąpienia trzeciego.

W zbyt wielu przypadkach planowane jest wycofanie przyjmowania leków, które później jednak znów okazują się potrzebne. Aby uniknąć jak najbardziej niekorzystnych skutków nawrotu choroby, niezwykle ważne jest, aby pacjent był świadomy takiej możliwości i był przygotowany na radzenie sobie w sytuacji, gdy lek zostanie odstawiony – jeśli oczywiście taka sytuacja nastąpi.

Lepiej jest, aby pacjent przewidział potrzebę tego rodzaju zarządzania emocjami, gdy czuje się dobrze, niż gdy wszystko zaczyna się pogarszać i wydaje się naprawdę beznadziejne. Pomocna może się okazać rozmowa na ten temat. Należy zaznaczyć, że skłonność do nawrotów często ma podłoże genetyczne.

Wiele osób stosuje leki przeciwdepresyjne od dziesięcioleci. Przyczyną są ciągłe nawroty, które często wynikają z czynników genetycznych, bardziej złożonych warunków osobistych i braku odpowiedniego podejścia psychologicznego.

3. Leki przeciwdepresyjne zażywane przez całe życie

Istnieje wiele zmiennych, które mogą wpłynąć na to, że leczenie przeciwdepresyjne zostanie przedłużone. Na przykład, jeśli pacjent przeżył od dwóch do trzech epizodów głębokiej depresji (najcięższej postaci), lekarze mogą zalecić kontynuację leczenia przez dłuższy czas. To może trwać latami. Oto kilka dodatkowych czynników:

• Okresowe nawroty.
• Błędne diagnozy i nieskuteczne metody leczenia.
• Historia krewnych chorych psychicznie.
• Decydowanie się wyłącznie na leki przeciwdepresyjne i niepoddawanie się psychoterapii.
• Stresujące doświadczenia. Na przykład ciągłe wyzwania, przeciwności losu i zaburzenia snu.
• Brak odpowiedniego leku przeciwdepresyjnego. W rzeczywistości niektórzy pacjenci spędzają lata próbując dopasować antydepresanty.
• Inne choroby współistniejące.

Możesz również przeczytać: Leki stabilizujące nastrój i choroba afektywna dwubiegunowa

Leki przeciwdepresyjne zażywane przez całe życie – konsekwencje

Długoterminowe przepisywanie leków przeciwdepresyjnych nie jest pozbawione ryzyka. To samo dzieje się z innymi środkami farmakologicznymi, które są zażywane latami. Na szczęście obecnie leki przeciwdepresyjne mają zwykle mniej skutków ubocznych. Co więcej, lekarze zawsze będą starali się odpowiednio poprowadzić pacjenta. Mogą na przykład sugerować stopniowe wycofywanie się z ich stosowania lub zastąpienie ich łagodniejszymi lekami.

Z biegiem czasu leki przeciwdepresyjne stają się mniej skuteczne. Dlatego należy rozważyć inne opcje, w zależności od konkretnych potrzeb pacjenta. Na Uniwersytecie w Auckland (Nowa Zelandia) badano skutki długotrwałego podawania leków przeciwdepresyjnych. Są one następujące:

• Zmęczenie.
• Myśli samobójcze.
• Przybranie na wadze.
• Zaburzenia seksualności.
• Wyobcowanie społeczne.
• Ryzyko zachorowania na cukrzycę.
• Odrętwienie emocjonalne.
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
• Uczucie uzależnienia u pacjenta.
• Ograniczenie doświadczania pozytywnych emocji.

Stan zdrowia każdego pacjenta może spowodować, że przedłużone podawanie leków przyniesie określone skutki. Najbardziej oczywistym objawem jest nasilenie objawów depresyjnych. Może to utwierdzić pacjenta w przekonaniu, że powinien kontynuować stosowanie leku. Jednak tak naprawdę potrzebuje on często innego podejścia terapeutycznego.

Pacjenci powinni zawsze omawiać ze swoim specjalistą wszelkie skutki uboczne leków przeciwdepresyjnych, jakich doświadczają. Specjaliści zawsze mogą też przepisać inny lek psychoaktywny, który najlepiej odpowiada ich potrzebom/cechom charakterystycznym.

Jak uniknąć przewlekłego zażywania leków przeciwdepresyjnych

Jak powiedzieliśmy na początku, leki przeciwdepresyjne nie są na całe życie. Jednak każdy ma swoje potrzeby i wymaga indywidualnego podejścia. Czasami może to oznaczać, że pacjenci będą zażywać tego rodzaju leki przez kilka lat.

Jeśli chcesz uniknąć takiej sytuacji, odpowiedzią jest psychoterapia i zmiana stylu życia. Tak naprawdę leki przeciwdepresyjne należy przyjmować wyłącznie wtedy, gdy zaleci to lekarz. Ponieważ chociaż leki te są skuteczne, łagodzą jedynie objawy, a nie źródło problemu. Dlatego tak ważna jest pomoc psychologiczna.

Obecnie najskuteczniejsza w zapobieganiu nawrotom jest terapia poznawcza depresji oparta na uważności. Badanie przeprowadzone przez dr Johna D. Teasdale’a i współpracowników z Uniwersytetu Oksfordzkiego (Wielka Brytania) podkreśla zalety tego podejścia. Bez wątpienia zawsze najlepszym rozwiązaniem jest zwrócenie się o pomoc do specjalisty.