Zwroty gaslighting, które sprawiają, że kwestionujesz swoją rzeczywistość, nie pojawiają się w podręcznikach dotyczących związków rodzinnych lub par. Nikt nas nie ostrzegł, że ludzie są zdolni do manipulowania innymi. Nikt nie mówił, że są tacy, którzy lubią sprawiać, że inni wątpią w swoje uczucia, zachowania lub myśli.
Jest to jednak bardzo częsta i wysoce szkodliwa forma przemocy psychicznej. Czasami to paradoksalne, że musimy używać anglicyzmów do definiowania pewnych zachowań. Jednak musimy przyznać, że w tej sytuacji wybór słowa jest bardzo właściwy.
Gaslight lub “Gasnący płomień” to film z 1944 roku, w którym makiaweliczny Charles Boyer sprawił, że jego żona, Ingrid Bergman, uwierzyła, że traci rozum. Ta udręka, ciągłe zwątpienie bohaterki kwestionującej samą siebie, doprowadziło ją na skraj szaleństwa.
To pokazało nam, jak daleko może sięgnąć sztuka psychicznego znęcania się nad drugą osobą. 73 lata później dr Stephanie Sarkis opublikowała artykuł, który bardzo szybko opanował sieć. W artykule tym dr Sarkis opisała oznaki gaslightingu, praktyki, która pojawia się w prawie każdej ludzkiej relacji.
Praktyka ta obejmuje również specyficzne zwroty gaslighting, które sączą się jak niewidoczny jad, doprowadzając ofiarę do obłędu.
Gaslighting praktykuje wiele osób wraz w stosunku do swoich partnerów. Pojawia się także między współpracownikami i oczywiście może się również pojawiać między rodzicami a dziećmi. W każdym przypadku ważne jest, aby rozpoznać mechanizmy tego typu nadużyć, dlatego interesujące będzie przyjrzenie się ich stylowi komunikacji.
Najczęstsze zwroty gaslighting, które sprawiają, że kwestionujesz swoją rzeczywistość
Prace badawcze, przeprowadzone na przykład na Uniwersytecie Harvarda, przypominają nam, że gaslighting jest formą nadużycia władzy. Uprawiają go te postacie, które dążą przede wszystkim do podporządkowania sobie innych.
Aby to zrobić, projektują, stosują i wyrażają rodzaj nadużycia, aby podważyć tożsamość drugiej osoby, unieważnić jej emocje i karmić niepewnością.
Chociaż prawdą jest, że prawie zawsze odnosimy się do tej praktyki w ramach związku, może ją również dość powszechnie spotkać w środowisku pracy. Wielu współpracowników może stosować zwroty gaslighting, i tym samym utrzymywać Cię pod kontrolą.
Czasem nawet są zdolni zminimalizować wydajność ofiary tej praktyki, a tym samym pozbyć się konkurenta. To niewątpliwie bardzo złożone i stresujące sytuacje. Dlatego poznanie wyrażeń, których zwykle używa osoba stosująca gaslighting może nam pomóc w porę się zorientować, co się dzieje. Przeanalizujmy 9 typowych wyrażeń.
1. “Wiem, co sobie myślisz, to widać na twojej twarzy.”
Psychologiczny manipulator i architekt gaslightingu jest rzekomym ekspertem od psychologii. Oznacza to, że stara się nam wmówić, że może odgadnąć, co myślimy. Wywołuje w nas uczucie, że jesteśmy niczym więcej niż otwartą książką i że wszystko widać w naszych wypowiedziach.
Co więcej, sam fakt, że ktoś mówi ci, że „wie, co myślisz” jest próbą dominacji. Bo tak naprawdę to, co mamy na myśli, nie ma dla niego żadnego znaczenia. Twoja wewnętrzna rzeczywistość nie ma znaczenia, liczy się tylko to, w co wierzy druga osoba, bez względu na to, jak absurdalne może się to wydawać.
2. „Chodzi o to, że jesteś zbyt wrażliwy”.
Nie można pominąć wyrażenia „jesteś zbyt wrażliwy”, pośród zdań kwestionujących twoją rzeczywistość. Poprzez te słowa dana osoba stara się zminimalizować nasze potrzeby. Sprawia, że zaczynamy wierzyć, że przesadzamy lub że jesteśmy niczym więcej niż królami dramatu.
3. „Wszystko, co mi się przydarza, jest twoją winą”.
Zrzucanie poczucia winy na barki innych jest sposobem zarówno bardzo wyrafinowanym ale i regularnie powtarzanym u każdego manipulatora. Jednak, nawet jeśli wiemy, że to klasyk i tak zawsze się na nas odbija.
Poprzez przerzucanie poczucia winy bojkotuje się samoocenę danej osoby. W efekcie czuje się ona coraz bardziej niepewnie w swoim zachowaniu.
4. „Już o tym rozmawialiśmy, nie pamiętasz?” – czy słyszysz tego typu zwroty gaslighting?
Zaprzeczanie czemuś, co wiesz, że jest oczywiste, jest kolejnym wyrafinowanym narzędziem eksperta od gaslightinu. Wmawia ci na przykład, że odbyliście już pewne rozmowy, że doszliście do pewnych porozumień, a nawet więcej, że powiedziałeś coś konkretnego (gdy nie jest to prawdą). To bardzo powszechne szkodliwe strategie w takich przypadkach.
5. „Męczysz mnie swoimi obsesjami!”
Nie może zabraknąć wyrażeń takich jak „zwariowałeś, przytłaczasz mnie swoim bezsensownym nonsensem lub jesteś neurotykiem” pośród przytłaczających zwrotów psychicznego oprawcy. Te słowa znowu sprawiają, że druga osoba nie tylko wątpi w siebie, ale także uważa, że jej zachowanie lub sposób bycia jest dla niej szkodliwy.
6. „Jesteś zestresowany, nie myślisz jasno”. – bardzo częste wyrażenie, jeśli chodzi o zwroty gaslighting
Kolejnym celem gaslightera jest obalenie twoich sił i osłon umysłowych. Sprawi, że uwierzysz, że coś jest z Tobą nie tak. Że niczym się nie przejmujesz, że działasz poza kontrolą, że wszystko, co mówisz i robisz, nie ma sensu.
Jeśli domagasz się szacunku lub czegoś, co jest ci potrzebne, powie Ci, że jesteś zestresowany i że nie myślisz jasno…
7. „Musisz nauczyć się lepiej komunikować”.
Zwroty gaslighting, które sprawiają, że kwestionujesz swoją rzeczywistość, stosują ten rodzaj manipulacji, który podważa każdą sferę osobistą. Sprawiają, że wątpisz w swoje umiejętności społeczne, twoje mocne strony, a nawet wiedzę.
I to zdarza się powszechnie. Gaslighter powie ci bez ogródek, że źle się komunikujesz, że Cię nie rozumie i że coraz trudniej jest z tobą rozmawiać.
8. „Czy nie możesz znieść zwykłego żartu?”
Żarty psychologicznego manipulatora, dalekie od śmieszności, w rzeczywistości powodują głębokie rany. Wykorzystają ironię, która kłuje, sarkazm, który boli i te komentarze, które – dalekie od wzbudzania uśmiechu – obniżają samoocenę.
9. „Jesteś jedyną osobą, z którą mam te problemy” – zwroty gaslighting, które odbierają ci wiarę w siebie
„Widać wyraźnie, że coś Ci się z Tobą dzieje, bo to, co z Tobą przeżywam, nie przytrafia mi się z nikim innym…”. Jeśli ktoś rzuca nam tego typu wniosek, musimy jasno zdać sobie z czegoś sprawę: stosuje na nas gaslighting.
Chce w ten sposób obalić resztki naszego trzeźwego myślenia i sprawić, byśmy uwierzyli, że mamy problem, którego nie jesteśmy świadomi.
Podsumowując, prawdą jest, że tego rodzaju nadużycia psychologiczne wykorzystują znacznie bardziej zaawansowaną inżynierię dialektyczną. Prawdą jest również, że niektórzy są w tym tak wytrawni, że czasami nie widzimy tego za pierwszym razem.
Aby jednak zauważyć takie zachowanie i zidentyfikować zwroty gaslighting, wystarczy tylko monitorować, jak się czujemy w towarzystwie niektórych osób.
Jeśli każdego dnia uda im się sprawić, że zaczniemy wątpić w siebie i swoją wartość, najlepiej będzie jak najszybciej się zdystansować.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Sweet PL. The Sociology of Gaslighting. American Sociological Review. 2019;84(5):851-875. doi:10.1177/0003122419874843