Związek między neurotyzmem a hipochondrią

Neurotyzm odnosi się do predyspozycji niektórych osób do reagowania awersyjnymi emocjami na określone bodźce. Kiedy te bodźce są związane z samym ciałem, co się dzieje?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gorka Jiménez Pajares.

Ostatnia aktualizacja: 14 marca, 2023

„Ciągle czuję się źle”. „Nie mogę przestać się martwić”. „Kiedy ktoś mówi mi coś negatywnego, to naprawdę na mnie wpływa”. Wyrażenia te charakteryzują osoby, które osiągają wysokie wyniki w neurotyzmie lub negatywnej uczuciowości (ze względów praktycznych są to terminy synonimiczne). Neurotyzm jest zmienną osobowościową, która jest kojarzona z hipochondrią. Dzisiaj omówimy, jak tak naprawdę wygląda związek między neurotyzmem a hipochondrią.

Neurotyzm działa jak odskocznia lub wzmacniacz, który w pewnych okolicznościach zwiększa ryzyko wystąpienia hipochondrii. Czasami osoba może być już zdiagnozowana. W tych przypadkach pacjenci z wysokimi wynikami w neurotyczności wykazują cięższy i bardziej złożony przebieg choroby.

Podejście do pojęcia hipochondrii

Hipochondria jest zaburzeniem, które „grawituje” między obsesyjnymi jednostkami klinicznymi, takimi jak zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD), a tymi związanymi z lękiem, takimi jak uogólnione zaburzenie lękowe (GAD).

Osoby te przejawiają dużą nerwowość, strach i zaniepokojenie możliwością zachorowania na określone schorzenie. W efekcie obawiają się, że ten stan może spowodować poważne obrażenia lub śmierć (WHO, 2021).

Hipochondria jest związana z uprzedzeniami lub błędami w danych, które pacjenci postrzegają i interpretują na temat swoich organizmów. Innymi słowy, błędnie postrzegają informacje na temat własnego zdrowia. W rezultacie doświadczają bardzo wysokiego poziomu dyskomfortu. Ma to wpływ na ważne obszary ich życia, takie jak sfera społeczno-pracownicza, akademicka i relacyjna.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA, 2015) podaje, że aby zdiagnozować hipochondrię, objawy muszą utrzymywać się przez co najmniej sześć miesięcy. Jednak symptomy te mogą się różnić w tym okresie i mogą objawiać się na różne sposoby.

Neurotyzm: doskonała pożywka

Związek między neurotyzmem a hipochondrią jest dobrze ugruntowany. APA (2015) uważa to za element pogarszający rokowanie choroby. To sprawia, że hipochondria trwa dłużej i staje się trudniejsza do leczenia.

Z perspektywy poznawczej negatywna afektywność (NA) odgrywa znaczącą rolę w najcięższym biegunie lęku przed chorobami, zwłaszcza w połączeniu z wysokim poziomem skrupulatności.

Poznawczo-behawioralny model integracyjny Williamsa

Model ten wiąże podatność na rozwój hipochondrii z negatywną afektywnością lub neurotyzmem. Jeśli zastosujemy ten termin w kontekście hipochondrii, można go zdefiniować jako „predyspozycję do skupiania uwagi szczególnie na bodźcach zagrażających” (Belloch, 2020).

Dzięki temu wszystko, co dotyczy samego ciała, jest łatwiejsze do zauważenia przez osoby cierpiące. W efekcie szybciej uzyskują dostęp do informacji o swoich objawach fizycznych w porównaniu z osobami bez zaburzenia.

Czynnik łączy w sobie doświadczenia intensywnego dyskomfortu w dzieciństwie związane z chorobą. Stopniowo oba elementy (doświadczenia choroby i neurotyzm lub negatywna afektywność) mogą wywołać początek zaburzenia. W konsekwencji osoba cierpiąca skupia swoją uwagę na nieprawidłowych sygnałach ciała.

Co więcej, w wyniku podwyższonego neurotyzmu, którego doświadczają chorzy, mają tendencję do pesymistycznego reagowania na konsekwencje swoich objawów. Na przykład: „Boli mnie gardło, na pewno mam raka. Zaraz umrę”.

Oceniając swoje objawy jako wyjątkowo groźne, tworzą pętlę myślową, która stopniowo wzmacnia odczuwany przez nich dyskomfort. W konsekwencji zachodzą procesy ruminacji. Na przykład: „Teraz boli mnie jeszcze bardziej. Wiem, że lekarz powiedział, że to tylko ból gardła, ale na pewno się mylił. Wiem, że mam raka, więc muszę zobaczyć się z innym lekarzem”.

Związek między neurotyzmem a hipochondrią

Dowody naukowe łączące neurotyzm lub negatywną afektywność (NA) z hipochondrią są jasne. Oto krótkie podsumowanie wyników (Fernández, 1998):

• Wyższy poziom neurotyzmu związany jest z błędnym postrzeganiem objawów cielesnych.
• Wysoki poziom neurotyczności przedkłada ruminacyjne procesy myślowe nad fakt choroby.
• Wysokie wyniki w tej zmiennej sprawiają, że chorzy często czują się źle. Mówiąc dokładniej, mogą rozwinąć się u nich objawy depresji i lęku. Może to pogorszyć ich błędne wyobrażenia o możliwości wystąpienia choroby.

Jak widać, aktualne dane potwierdzają istnienie związku między obydwoma czynnikami. Rzeczywiście, neurotyzm jest idealną pożywką dla hipochondrii. Jest to czynnik pośredniczący między postrzeganiem objawów w ciele chorego, ich oceną jako negatywną i wskazującą na chorobę, a negatywną reakcją na nie, taką jak dyskomfort, zmartwienie i niepokój.