Zrozumienie wyzwalaczy traumy i sposoby radzenia sobie z nimi

Wyzwalacze traumy to bodźce, które aktywują mimowolne wspomnienie przeszłych bolesnych doświadczeń. Podpowiadamy, jak sobie z nimi radzić.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 14 lutego, 2023

Prawdopodobnie zauważyłeś, że widząc pewne wiadomości w telewizji lub mediach społecznościowych, reagujesz udręką i cierpieniem. Tego rodzaju obrazy docierają do nas każdego dnia. Czasami mogą sprawić, że zareagujesz w przesadny sposób, czyli z nadmierną i bolesną intensywnością emocjonalną.

To nic innego jak wyzwalacze traumy. Ludzki umysł w kontakcie z określonymi bodźcami pozwala odtworzyć wspomnienie niepożądanego zdarzenia w żywy, wręcz przerażający sposób. Sytuacja taka zdarza się na przykład, gdy oglądasz film, a Twój mózg zalewa strach, nerwowość i uczucie skrajnego niepokoju.

Główną cechą stresu pourazowego jest sprzężenie traumatyczne. Jest to proces, w którym niekorzystne doświadczenie jest połączone z serią wyzwalaczy, które generują mimowolną negatywną reakcję. Może to być zarówno klasyczna retrospekcja, jak i atak paniki. Dlaczego jednak pojawiają się te przytłaczające reakcje emocjonalne? Co można z nimi zrobić? Dowiedz się więcej na ten temat.

Wyzwalacze traumy, pomost do emocjonalnego bólu

Od czasu do czasu Netflix ostrzega, że serial, który ma zostać pokazany, zawiera potencjalnie niepokojące obrazy. Dotyczą one czynników, takich jak przemoc seksualna, narkotyki, samobójstwa, obrazy stroboskopowe itp.

Znaczna część populacji nosi ze sobą jakiś rodzaj traumy psychicznej. Badanie przeprowadzone przez różne uniwersytety na całym świecie wykazało, że blisko 70 procent ankietowanych stwierdziło, że doświadczyło takich przeżyć. W efekcie byli uwarunkowani przez bodźce, które w danym momencie mogły wywołać ból z przeszłości.

Wyzwalacze traumy to mimowolne wspomnienia, których doświadczamy, gdy wchodzimy w kontakt z bodźcem psychologicznym. W większości przypadków bodźce te są nieszkodliwe i nie stanowią zagrożenia. Reakcja psychofizjologiczna jest jednak intensywna i niekontrolowana. Należy również zauważyć, że zjawiska te badano od XIX wieku.

Najczęstsze wyzwalacze traumy

Najczęstszym i najbardziej intensywnym wyzwalaczem traumy jest zapach. Lekarze Eric Vermetten i Douglas Bremner przeprowadzili badanie, które wykazało, że określony zapach często może wywołać intensywną reakcję emocjonalną. Może zabrać osobę bezpośrednio z powrotem do traumatycznych przeżyć. Inne typowe wyzwalacze to:

• Dźwięki. Działają jako bezpośrednie pomosty do pamięci o stresującym lub bolesnym wydarzeniu z przeszłości.
• Smaki. Wywołują emocje i doznania, które mogą aktywować pamięć traumy.
• Tekstury.
• Konkretne scenariusze lub lokalizacje. Mogą to być zwykłe codzienne miejsca, takie jak na przykład wanna.
• Widzenie pewnych twarzy, które przypominają cierpiącemu o innych związanych z traumą.
• Oglądanie określonych filmów, seriali telewizyjnych lub bycie narażonym na określone wiadomości.
• Doznania fizyczne. Na przykład pocieranie prześcieradłem ciała chorego może mu przypominać o ataku.
• Słowa, ton głosu i muzyka.
• Wewnętrzne wyzwalacze urazów. Cierpiący aktywuje je własnymi myślami.

Każdy, kto padł ofiarą traumy, może być narażony na bodziec, który wielokrotnie przywołuje dramat, którego doświadczył w przeszłości. To niekontrolowane zjawisko, które powoduje wielkie cierpienie.

Wyzwalacze traumy – jak się od nich uwolnić?

Wielu cierpiących może starać się kontrolować swoje negatywne myśli i emocje. Rzeczywiście, chcą uniknąć tych bodźców, które w taki czy inny sposób przenoszą ich z powrotem do czegoś, czego nie chcą pamiętać. Należy jednak zrozumieć, że kontrolowanie lub ucieczka przed wyzwalaczami traumy jest bezużyteczna. Koniecznie należy się zająć pierwotnym źródłem bolesnego zdarzenia.

Ponadto narażenie na czynniki wyzwalające traumę jest powszechną strategią w leczeniu stresu pourazowego. To jedna z wielu niezwykle ważnych i skutecznych terapii psychologicznych, które pozwalają chorym na odzyskanie dobrej jakości życia.

Przyjrzyjmy się tym strategiom terapeutycznym:

Terapia poznawczo-behawioralna

Terapia poznawczo-behawioralna modyfikuje dysfunkcyjne wzorce myślowe pacjenta. W konsekwencji stopniowo ustępują miejsca bardziej funkcjonalnym podejściom. Pozwala to zmniejszyć ciężar cierpienia.

Istnieje szczególny model poznawczo-behawioralny skoncentrowany na traumie z dzieciństwa i młodości (TF-CBT). Udowodniono, że jest bardzo skuteczny w takich przypadkach.

Terapia przedłużonej ekspozycji

Przedłużona ekspozycja jest kolejnym niezwykle użytecznym zasobem psychoterapeutycznym w leczeniu zespołu stresu pourazowego. Jest to forma terapii poznawczo-behawioralnej i koncentruje się na leczeniu wyzwalaczy traumy. Celem jest zmniejszenie emocjonalnego wpływu wspomnień związanych ze zdarzeniem niepożądanym.

W tym celu pacjent jest narażony na wspomnienie samej traumy, zarówno w sposób wyimaginowany, jak i w rzeczywistych sytuacjach. W efekcie w bezpieczny i kontrolowany sposób wystawia się na bodźce, które wywołują w nim intensywną reakcję emocjonalną.

Terapia EMDR

Terapia odczulania i ponownego przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych (EMDR) jest jedną z najbardziej zalecanych strategii leczenia traumy. Została opracowana przez neurologa Francine Shapiro w latach 80 i opiera się na kilku hipotezach.

Po pierwsze, określone rodzaje ruchów gałek ocznych sprzyjają zmniejszeniu intensywności emocjonalnej związanej z negatywnymi wspomnieniami. Generują pewien spokój w ośrodkowym układzie nerwowym. Druga hipoteza głosi, że poprzez rozmowę i wyobrażoną ekspozycję na traumę można pracować nad tymi wspomnieniami, aby zmniejszyć ich wpływ i sprzyjać ich integracji.

Znaczenie terapii

Każda psychologiczna strategia leczenia traumy ma na celu umożliwienie pacjentowi przetworzenia, zaakceptowania i zintegrowania przeszłej traumy ze swoim życiem. Celem jest, aby dalej mógł żyć ze zdarzeniem niepożądanym, ale w taki sposób, aby jego wspomnienie nie zmieniło jego życia, samopoczucia i zdolności do nawiązywania relacji.

Możemy śmiało stwierdzić, że omówione terapie są skuteczne i poparte wystarczającymi dowodami naukowymi. Jeśli więc doświadczasz któregokolwiek z wyzwalaczy traumy opisanych w tym artykule, z pewnością powinieneś rozważyć zastosowanie jednej z nich. Warto o nich pamiętać. Pamiętaj, nigdy nie wahaj się poprosić o specjalistyczną pomoc, jeśli czujesz, że jej potrzebujesz.