Jedną z cech osób cierpiących na zaburzenie osobowości typu borderline jest trudność w radzeniu sobie z emocjami. Emocje takich osób łatwo się przelewają i trudno im znaleźć poczucie stabilności.
Mogą doznawać wielu emocjonalnych wzlotów i upadków, które przeszkadzają w relacjach ze światem zewnętrznym. Właśnie z tego powodu potrzebują wyspecjalizowanej pomocy, aby nauczyć się przydatnych narzędzi służących zachowaniom społecznym.
Zaburzenie osobowości typu borderline (borderline personality disorder, BPD) charakteryzuje się sztywnym i nieelastycznym sposobem funkcjonowania.
Osoby z BPD mają problemy w kontaktach z innymi ludźmi, charakteryzują się niewłaściwym sposób funkcjonowania w społeczeństwie, ewidentną emocjonalną niestabilnością i bardzo negatywnym obrazem samych siebie.
Ale dlaczego tak trudno jest ludziom, którzy cierpią na to zaburzenie, zarządzać swoimi emocjami?
Zaburzenie osobowości typu borderline – biosocjalna teoria
Teoria biosocjalna utrzymuje, że głównym problemem BPD jest brak regulacji emocjonalnej. Ponadto ten niedobór może mieć kilka różnych źródeł.
Obejmują one predyspozycje biologiczne, środowiskowy kontekst unikania oraz interakcje między nimi. Teoria mówi, że brak równowagi emocjonalnej wynika z wrażliwości emocjonalnej i braku skutecznych strategii zarządzania emocjami.
Emocjonalna wrażliwość definiowana jest jako nadwrażliwość na jakąkolwiek emocję, niezależnie od jej wartości (pozytywnej, negatywnej czy neutralnej).
Ta nadwrażliwość często powoduje bardzo intensywną i zmienną reakcję osoby z BPD. Ta intensywność powoduje brak równowagi, dlatego też ludzie z BPD mają trudności z jej odzyskaniem.
Z drugiej strony niestabilność i brak regulacji emocjonalnej, zgodnie z teorią biosocjalną, mają podstawę biologiczną. To nie znaczy, że jest dziedziczna.
Biologiczne predyspozycje mogą być różne u każdej osoby. Dlatego nie odkryto jeszcze biologicznego czynnika wspólnego dla wszystkich przypadków zaburzeń osobowości typu borderline.
Niewłaściwa atmosfera w rodzinie wpływa na regulację emocjonalną
Jednym z czynników, który utrudnia ludziom z BPD (i nie tylko im) regulowanie emocji, jest kontekst rodzinny, w którym dorastali. Zazwyczaj terapia ujawnia, że rodzina nie zwracała uwagi na emocjonalne potrzeby swoich dzieci. W ich środowisku emocjonalna ekspresja jest postrzegana jako coś mało istotnego.
Taka rodzina może wyrządzić wiele szkód w samoocenie danej osoby, ponieważ kształtuje się ona właśnie w momencie dzieciństwa. Jeśli rodzice ignorują dziecko lub reagują w ekstremalny sposób na jego potrzeby, będzie czuło, że nie ma sensu żyć z poczuciem odrzucenia i byciem niezrozumianym.
Środowisko pełne dezaprobaty prowadzi do frustracji, gniewu, smutku i strachu, stając się częścią osobowości dziecka.
Na przykład, jeśli dziecko płacze, zamiast zwrócić na nie uwagę lub próbować dowiedzieć się, co jest nie tak, rodzice mówią mu, że jest “beksą”. Dowiaduje się więc, że źle jest pokazywać swoje emocje i że zostanie upomniany, jeśli to zrobi.
Dziecko uczy się wyrażać swoje emocje w skrajny sposób, może także całkowicie je tłumić lub odrzucać, gdy ta dysfunkcyjna ekspresja rośnie.
W jaki sposób ludzie z BPD reagują na emocje?
Ekstremalna intensywność i wrażliwość emocjonalna
Ludzie z zaburzeniami osobowości typu borderline są bardzo wrażliwi na zewnętrzne doświadczenia, ponieważ obawiają się porzucenia. Dlatego reagują z wielką intensywnością na każdą emocję, czy będzie to gniew, czy radość.
Cierpią na bardzo znaczną niestabilność emocjonalną, którą trudno kontrolować. Na przykład często doświadczają momentów intensywnego niepokoju i frustracji, które przejawiają się zachowaniem pozbawionym szacunku.
Trudność w powrocie do emocjonalnej neutralności
Uspokojenie się po intensywności, z jaką przeżywają emocje, nie jest łatwe. Mogą być bardzo impulsywni i mieć trudności z regulowaniem emocji, gdy coś im przeszkadza. Tak bardzo, że często mimowolnie przekazują kontrolę nad swoimi działaniami własnym emocjom.
Ponadto osoby z BPD charakteryzują się również nierozsądnymi, radykalnymi i bardzo zmiennymi opiniami. Ich niestabilność w tym sensie szkodzi też wszelkiemu wsparciu społecznemu, jakie mogliby otrzymać.
Zazwyczaj mają mniej wsparcia. A ludzie, którzy pozostają u ich boku rozumieją, że wiele impulsywnych zachowań, jakie przejawia taka osoba , ma związek z chorobą.
“Samookaleczanie się to sposób, w jaki ludzie z BPD muszą wyrażać swoją powstrzymywaną złość. Ważne jest, aby nauczyli się innego sposobu radzenia sobie z gniewem – takiego, który nie wyrządzi im krzywdy. “
Ukrywanie głębokiej pustki i smutku
Uczucie pustki jest bardzo powszechne u osób cierpiących na zaburzenie osobowości typu borderline. Nic ani nikt nie jest w stanie jej wypełnić. To generuje duże, ogólne poczucie pustki i smutku, które bardzo trudno wytłumaczyć lub wyrazić.
Noszą wiec w swoim emocjonalnym plecaku rozpacz, przed którą nie mogą uciec.
Powstrzymywany gniew i samookaleczanie się
Regulowanie gniewu sprawia im wiele trudności. Dlatego albo wybuchają gwałtownie, albo kumulują złość czym wyrządzają sobie krzywdę. Samo okaleczanie jest sposobem wyrażania gniewu od którego nie umieją uwolnić się w inny sposób.
Muszą nauczyć się radzić sobie ze złością, świadomie ukierunkowując energię, aby nie musieli później niczego żałować.
Jak regulować emocje w zaburzeniu osobowości typu borderline?
Pierwszym krokiem będzie nauczenie się akceptować i uzasadniać swoje emocje, tak jak je odczuwają. Określić jakie emocje w nich tkwią, zanim się przeleją. Następnie przyjąć je, gdy się pojawią, nie próbując zaprzeczać rzeczywistości.
Ważne jest, aby nauczyć się tolerować swoje emocjonalne cierpienie za pomocą emocjonalnych strategii regulacji.
Terapia, która przyniosła najlepsze wyniki, to DBT (Dialectical Behavioural Therapy), autorstwa Marshy Linehan. Terapia ta koncentruje się na nauczaniu umiejętności społecznych i motywacyjnych w celu ograniczenia zachowań impulsywnych i samobójczych. Chodzi o to, aby pomóc im postrzegać świat jako miejsce, w którym i dla nich jest jakaś przestrzeń. Zaburzenie osobowości typu borderline można nauczyć się kontrolować.
Wzbogacenie emocjonalnych zdolności osób z BPD jest bardzo ważnym aspektem w poprawie ich społecznej i osobistej adaptacji.
Podsumowując, indywidualna terapia, terapia grupowa i praca do wykonania w domu będą niezbędne, pod warunkiem, że są zorganizowane i nadzorowane przez specjalistę.
Linehan Marsha.M (2003) Manual de tratamiento de los trastornos de personalidad límite. Paidós.
American Psychiatric Association (2014). DSM-V. Manual Diagnóstico y estadístico de los trastornos mentales. Editorial Médica Panamericana.