Wstawianie myśli: wiara, że nasze myśli nie należą do nas

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Ebiezer López.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

W filmie, literaturze i telewizji pojawiało się wiele postaci, które potrafiły implementować myśli w umysły innych ludzi. Chociaż może się to wydawać fikcyjną sytuacją, prawda jest taka, że nie jest to dalekie od rzeczywistości. Pacjenci, którzy cierpią na zaburzenia psychiczne, mają podobne doświadczenia. Czym jest wstawianie myśli?

Czy dana osoba naprawdę może mieć myśli, które nie są jej własnymi? Jak dotąd nie ma ostatecznej odpowiedzi na to pytanie, ale ten rzadki stan powoduje problemy, takie jak integracja jaźni, świadomości i kontekstu jednostki.

Wstawianie myśli

Jest to psychologiczny stan myślenia, który wywołuje u cierpiącego przekonanie, że w jego umyśle są idee, które do niego nie należą. Innymi słowy, jakiś zewnętrzny czynnik wprowadził myśli do jego umysłu.

Jest to rodzaj urojeń, których często doświadczają osoby ze schizofrenią. Jednak trwa debata na temat tego, czy jest to tylko przekonanie, czy bardziej ustrukturyzowane doświadczenie.

Wstawianie myśli jest typowym objawem zaburzeń psychotycznych, w których zmienia się postrzeganie rzeczywistości. Można to zaobserwować poprzez to, co mówią pacjenci. Twierdzą, że w ich umyśle są pewne idee, które nie należą do nich. Osoby chore uważają, że myśli „wszczepiono” im z różnych źródeł. Obejmują one od innych ludzi po obce istoty. W niektórych przypadkach pacjent nie jest w stanie określić, skąd pochodzi dana myśl.

Treść myśli pacjenta jest również zróżnicowana. W większości przypadków pacjent jest mocno dotknięty. Osoby wierzące we wstawianie myśli mogą twierdzić, że te idee są w stanie doprowadzić ich do popełnienia strasznych czynów. Z tego powodu starają się wyrzucić je ze swojego umysłu. Ponadto możliwe jest, że wstawione myśli motywują różne zachowania, które mogą być niebezpieczne.

Złudzenia czy innego rodzaju doświadczenia?

Urojenia to zmiany, które generują fałszywe przekonania i zakłócają sposób przetwarzania rzeczywistości. Niektóre przykłady to urojenia wielkości, erotomania, oniryzm i tym podobne.

Na przestrzeni dziejów wstawianie myśli było klasyfikowane jako forma urojeń typowa dla schizofrenii. Istnieją jednak kontrowersje dotyczące jej fenomenologii, które utrudniają dalsze badania. W 2018 roku López-Silva przeprowadził badania, które wyjaśniają, że naukowcy nie osiągnęli jeszcze konsensusu w sprawie opisu tej zmiany.

Według autora doświadczenie zgłaszane przez pacjentów cierpiących na wstawianie myśli składa się z dwóch części. Z jednej strony istnieją empiryczne zmiany, które zachodzą przed epizodem urojeniowym. Następnie istnieją subiektywne cechy samego epizodu urojeniowego. López-Silva zwraca uwagę, że dotychczasowe prace badawcze koncentrowały się na tym drugim.

W konsekwencji zjawisko to nie może być właściwie rozwiązane, dopóki jego właściwości nie zostaną jasno określone.

Przyczyny wstawiania myśli

Pomimo problemów związanych z opisem tego zjawiska, istnieją pewne badania, które w pomocny sposób spekulują na temat przyczyn wstawiania myśli. W jednym z badań Martin i Pacherie (2013) wiążą to z brakiem integracji świadomości i niespójnymi doświadczeniami wewnętrznymi pacjentów ze schizofrenią.

Ich hipoteza jest taka, że brak integracji w świadomości wpływa również na przetwarzanie informacji kontekstowych. Dlatego wstawianie myśli byłoby niepowodzeniem w integracji informacji kontekstowych konkretnego pomysłu. Innymi słowy, myśl pojawia się, ale nie jest zorganizowana z resztą myśli pacjenta. W rezultacie pewne idee są postrzegane jako „obce”.

Z drugiej strony Walsh i in. (2015) przeprowadzili badania dotyczące zjawiska kontroli obcych u osób ze schizofrenią. Są to przypadki, w których osoby dotknięte chorobą twierdzą, że ich ruchy i pomysły nie pochodzą od nich samych, ale od istot pozaziemskich. Naukowcy przeanalizowali mózgi tych osób za pomocą rezonansu magnetycznego.

Wyniki ujawniły, że wstawianie myśli wiązało się z niskim poziomem aktywności w różnych sieciach neuronowych. Wśród nich był język, ruch i postrzeganie własnej istoty. Zaobserwowano również niską aktywację lewego dodatkowego obszaru ruchowego (SMA). Spowodowało to problemy w połączeniu SMA z obszarami językowymi i ruchowymi.

Czy zaburzenie to można wyleczyć?

Jak wspomniano wcześniej, wstawianie myśli jest związane ze schizofrenią. Dlatego interwencja w leczeniu schizofrenii jest najlepszym wyborem w celu wyeliminowania tego zaburzenia.

Plany interwencji mogą obejmować leczenie przeciwpsychotyczne w celu kontrolowania halucynacji, urojeń i wszelkich innych objawów. Zazwyczaj uzupełnia się je psychoterapią w celu psychoedukacji pacjenta, a także leczenia ewentualnych zniekształceń poznawczych, między innymi objawów.

Jak dotąd nie ma znanych metod leczenia, które byłyby specyficzne dla złagodzenia objawów wstawiania myśli. Ponieważ uważa się, że przyczyną jest schizofrenia, nie byłoby pomocne koncentrowanie jakichkolwiek wysiłków na samodzielnym wyeliminowaniu problemu.

Podsumowując, ten typowy stan zaburzeń psychotycznych zasługuje na większą uwagę społeczności naukowej. Nie jest jeszcze jasne, jakie są jego specyficzne cechy. Co więcej, badania nad jego przyczynami są podobnie niejednoznaczne.

Wszystko wskazuje na to, że wstawianie myśli odpowiada na trudności w integracji informacji mózgowych. W ten sposób „wszczepione” idee byłyby po prostu własnymi myślami pacjenta, które nie są zorganizowane z innymi.