Wrażliwość na nagrodę lub karę: jakim typem osoby jesteś?

Wrażliwość na nagrody i wrażliwość na kary wpływają na to, jak się czujesz, jak postrzegasz szanse i jakie decyzje podejmujesz. Dowiedz się, jak te procesy wpływają na Ciebie.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 30 grudnia, 2022

Niektórzy ludzie są otwarci, optymistyczni i odważni. Kochają nowości i wszędzie widzą nowe możliwości. Z drugiej strony niektórzy mają raczej podejście unikające. Nie lubią ryzyka i wolą pozostać na znanym terytorium. Nasza wrażliwość na nagrodzę lub karę również może być różna, w zależności od osoby.

Żadna z tych osobowości nie jest lepsza lub gorsza. Jednak nasze podejście do wielu kwestii powoduje duże różnice w codziennym życiu. Dzisiaj porozmawiamy o tym, jak wrażliwość na nagrodę lub karę może wpłynąć na naszą teraźniejszość.

Czynni te mają duży wpływ na sposób, w jaki postrzegasz różne sytuacje, jak się czujesz i jak podejmujesz decyzje. Niektórzy chętnie przyjmują wyzwania i podążają za swoimi impulsami, a inni są bardziej ostrożni i powściągliwi. Jeśli chcesz poznać przyczyny występowania tych cech, czytaj dalej.

Wrażliwość na nagrodę i wrażliwość na karę

Te dwa terminy są zawarte w teorii wrażliwości na wzmocnienie (RST) zaproponowanej przez psychologa Jeffreya Alana Graya w 1970 roku. To neuropsychologiczny model emocji, motywacji i uczenia się, który wyjaśnia wpływ, jaki mają na nas pewne okoliczności.

Gray postuluje, że na ten proces składają się trzy systemy :

System podejścia behawioralnego

System podejścia behawioralnego (BAS) jest systemem pozytywnego sprzężenia zwrotnego. Przewiduje wrażliwość na nagrodę u każdej osoby, ponieważ działa przed pozytywnymi, atrakcyjnymi bodźcami i możliwościami. System ten generuje orientację na aktywację i nagrodę. W konsekwencji wiąże się to z optymizmem, impulsywnością i skłonnością do ryzyka.

Ludzie, którzy mają wysoko rozwinięty system podejścia behawioralnego, szybciej i dokładniej identyfikują możliwości, jakie daje im konkretna sytuacja. Ponadto mają tendencję do dążenia do swoich celów i osiągania ich, częściej doświadczając pozytywnych skutków tego procesu, takich jak radość czy nadzieja.

System walka-ucieczka-zamrożenie

Nazywany również ostrą reakcją na stres (ASR), system ten reaguje na bodźce awersyjne (te, które są nieprzyjemne lub generują negatywne konsekwencje). Czyni to poprzez generowanie reakcji unikania lub ucieczki. Wiąże się to z negatywnymi skutkami, takimi jak ból, lęk i zmartwienie. Ponadto ostrzega nas przed możliwymi zagrożeniami w środowisku.

Jest to przydatny i niezbędny mechanizm przetrwania. Jednak łączy się to również z pewnym ryzykiem. Można go aktywować w sytuacjach, które tak naprawdę nie stanowią zagrożenia, co prowadzi do zachowań, które nie są najbardziej odpowiednie. Możesz na przykład stracić jakąś cenną okazję, bo sparaliżuje Cię strach i nie odważysz sie, by działać.

Behawioralny system hamowania

Ten trzeci system to behawioralny system hamowania (BIS). Działa jako mediator między dwoma poprzednimi systemami. Pośredniczy w rozwiązywaniu konfliktu między tendencją do zbliżania się, generowaną przez BAS, a tendencją do unikania, powodowaną przez ASR.

To, czy zareagujemy na daną sytuację zbliżając się do niej, czy jej unikając, będzie zależeć od BIS lub naszej wrażliwości na karę. Jest tak, ponieważ ludzie mogą postrzegać pewne sytuacje jako skrajnie groźne, podczas gdy dla innych nie będą one stanowić żadnego zagrożenia.

W ten sposób, aby uniknąć kary i nieprzyjemnych przeżyć i emocji, podejmują oni decyzję o ucieczce lub o unikaniu danego zjawisko. Krótko mówiąc, hamują swoje zachowanie.

Osoby o niskiej wrażliwości na karę nie odbiorą tych samych sygnałów jako groźnych. Możliwość, że coś może pójść nie tak, nie będzie dla nich szczególnie istotna. Dlatego bardziej prawdopodobne jest, że ich system podejścia zostanie aktywowany; zdecydują się działać i zaryzykować.

Wrażliwość na nagrodę i wrażliwość na karę: co jest w Tobie bardziej widoczne?

Znając już zarys tych dwóch rodzajów cech, czy wiesz, która z nich jest bardziej widoczna w Twoim przypadku? Oto kilka znaków, które pomogą Ci to przeanalizować.

Wysoka wrażliwość na nagrodę (i niska wrażliwość na karę)

• Łatwiej dostrzegasz różne szanse wokół siebie.
• Czujesz mniejszą awersję do ryzyka.
• Jesteś naprawdę otwarty na poznawanie nowych ludzi i miejsc.
• Często czujesz się optymistyczny, pełen nadziei lub podekscytowany wyzwaniami.
• Z reguły jesteś w dobrym nastroju i masz niewiele zmartwień.
• Lubisz być w centrum uwagi i otrzymywać pochwały i podziw.
• Zwykle koncentrujesz się na czerpaniu przyjemności z życia. Co więcej, masz tendencję do przyjmowania sposobu myślenia „przejdziesz ten most, gdy do niego dojdziesz”, jeśli chodzi o trudności.

Wysoka wrażliwość na karę (i niska wrażliwość na nagrodę)

• Masz tendencję do łatwego dostrzegania ryzyka, możliwych niepowodzeń i potencjalnych strat.
• W obliczu wyzwania jesteś dalekowzroczny i ostrożny. Musisz wiedzieć, że będziesz w stanie wykonać dane zadanie, zanim podejmiesz się ryzyka.
• Czujesz się niezdecydowany i martwisz się ważnymi decyzjami i projektami. Analizujesz je dogłębnie, po kilka razy, i często wątpisz w swoją zdolność do pomyślnego ich ukończenia.
• Wolisz ludzi, miejsca i dynamikę, które znasz, takie, w których czujesz kontrolę i wiesz, czego się spodziewać.
• Z reguły decydujesz się pozostać niezauważonym lub pozostać w tle, zamiast ryzykować, że zostaniesz osądzony przez innych.
• Często czujesz się zmartwiony i niespokojny.
• Jeśli nie masz pewności, że coś się ułoży, nie podejmujesz żadnych działań.

Trzeba powiedzieć, że powyższe sytuacje to niezwykłe skrajności i większość z nas znajduje się gdzieś pomiędzy nimi. Jednak poznanie swojej wrażliwości na nagrodę i karę może pomóc Ci lepiej poznać siebie, zrozumieć, dlaczego czujesz się i działasz w określony sposób oraz czy uważasz, że konieczne jest wprowadzenie pewnych zmian.