Uzdolnione dzieci i ich charakterystyka emocjonalna

Uzdolnione dzieci różnią się nie tylko intelektem, ale także sposobem przeżywania emocji. Dowiedz się więcej tutaj.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog José Padilla.

Ostatnia aktualizacja: 19 lutego, 2023

Utalentowane lub uzdolnione dzieci mają tendencję do niezwykle szybkiego uczenia się. Jednak nie wszystko jest dla nich proste. Chociaż mogą robić postępy szybciej niż ich rówieśnicy, często wymagają wsparcia w radzeniu sobie z emocjami i z pewnymi sytuacjami społecznymi.

Ponadto złożoność ich rozwoju obserwuje się nie tylko w ich intelekcie, ale także w sferze emocjonalnej. Na przykład często muszą mierzyć się z sytuacjami w sferze społecznej, zgodnymi z ich poziomem edukacyjnym, ale do których nie są przygotowani na poziomie zarządzania emocjami. W efekcie ich intensywność życiowa nie charakteryzuje się odczuwaniem więcej niż inni, ale szczególnym sposobem, w jaki doświadczają świata: jako bardziej żywy, przenikliwy, intensywny i złożony.

Uzdolnione dzieci

Uzdolnione dzieci nie są takie same. Każde z nich ma swoje własne cechy, które czynią z niego konkretną osobę. Istnieje jednak wiele wspólnych cech, chociaż nie wszystkie maluchy wykazują je w tym samym obszarze. Oto niektóre z nich, według Clarka (2008).

Cechy poznawcze

• Ogromna moc abstrakcji.
• Zainteresowanie rozwiązywaniem problemów.
• Żarłoczne nawyki czytelnicze.
• Szerokie słownictwo.
• Ciekawość intelektualna.
• Krytyczne myślenie, sceptycyzm i samokrytyka.
• Zachowanie ukierunkowane na cel.
• Możliwość samodzielnej nauki.
• Różnorodność zainteresowań i umiejętności.

Kreatywne cechy

• Kreatywność i pomysłowość.
• Dobre poczucie humoru.
• Bogata wyobraźnia.
• Otwartość na bodźce.
• Intuicja.
• Elastyczność.
• Samoakceptacja i lekceważenie norm społecznych.
• Zaangażowanie w wybraną przez siebie pracę.

Cechy afektywne

• Niezwykła emocjonalna głębia i intensywność.
• Wrażliwość lub empatia na uczucia innych.
• Wysokie wymagania wobec siebie i innych.
• Większa samoświadomość.
• Potrzeba wsparcia emocjonalnego.
• Potrzeba spójności między abstrakcyjnymi wartościami a osobistymi działaniami.
• Zaawansowane poziomy oceny moralnej.
• Idealizm i poczucie sprawiedliwości.

Cechy behawioralne

• Spontaniczność.
• Entuzjazm.
• Skupienie na swoich pasjach.
• Opieranie się zmianom działań, gdy jednostka jest pochłonięta własnymi interesami.
• Niewielka potrzeba snu.
• Pytania.
• Nienasycona ciekawość.
• Impulsywność, niespokojność i energia.
• Determinacja w ważnych obszarach.
• Wysoki poziom frustracji.
• Zmienny temperament, szczególnie w zakresie postrzegania porażki.

Teraz, gdy masz ogólne pojęcie o charakterystycznych cechach, które mogą identyfikować uzdolnione dzieci, skupimy się dogłębnie na ich wymiarach emocjonalnych.

Emocjonalny wymiar uzdolnionych dzieci

Wiele osób uważa, że uzdolnione dzieci są małymi introwertykami, które mają tendencję do izolowania się. Inni mogą również postrzegać je jako raczej neurotyczne i niemiłe. Jednak to nic więcej niż stereotypy. Co więcej, niektóre badania twierdzą, że istnieje szereg uprzedzeń dotyczących uzdolnień, które są utrwalane społecznie i sprawiają, że ludzie wierzą, że tego rodzaju dzieci mają trudności społeczne i emocjonalne.

Utalentowane dzieci niekoniecznie są wycofane, jak ludzie często myślą. Nie mają też wyraźnych problemów w relacjach z innymi ani nie są szczególnie zaniepokojone, przygnębione ani smutne. Osoby utalentowane mogą być mniej podatne na depresję, lęki czy samobójstwa (Reis i Renzulli, 2004; Martin i in., 2010; Eklund i in., 2015).

Ponadto mogą wykazywać podobny poziom dobrego samopoczucia i stresu jak przeciętny człowiek. Podobnie, mogą być tak samo ugodowe i sumienne oraz posiadać umiejętności społeczne na takim poziomie, jak każdy o przeciętnych zdolnościach intelektualnych (Baudson, 2016).

Jednak nie wszystkie uzdolnione dzieci dobrze funkcjonują w wymiarze emocjonalnym i społecznym, podobnie jak nie wszyscy przeciętni ludzie pod względem intelektualnym potrafią radzić sobie ze swoimi emocjami.

Chcemy podkreślić, że nie wszystkie uzdolnione dzieci doświadczają problemów emocjonalnych i społecznych, jak często się wydaje. Badając problemy afektywne, które mogą dotyczyć utalentowanych dzieci, znaleźliśmy szereg badań, które rzucają światło na ten temat. Jednak tych ustaleń nie można uogólniać. To dlatego, że, jak wspomnieliśmy wcześniej, nie wszystkie uzdolnione dzieci są takie same.

Co sugerują badania?

Badania na temat dzieci zdolnych dały następujące wyniki:

• Utalentowane dzieci są bardziej wrażliwe emocjonalnie i fizjologicznie na otoczenie.
• Dzieci (w wieku od 9 do 15 lat) z niską samooceną są narażeni na zaburzenia równowagi emocjonalnej. Chłopcy doświadczają więcej problemów behawioralnych i emocjonalnych niż dziewczęta.
• Uzdolnione dzieci mają niższy poziom samoodsłaniania/otwartości i samoświadomości. Ponadto wraz z wiekiem spada poziom empatii i umiejętności społecznych.
• Mają wyższe negatywne nastroje. Odzwierciedlają się one niższym poziomem subiektywnego samopoczucia i inteligencji emocjonalnej niż u uczniów nieuzdolnionych.
• Utalentowane dzieci zwykle wykazują wyższe wyniki w zakresie martwienia się, nadwrażliwości, problemów społecznych i perfekcjonizmu.
• Uzdolnione dzieci osiągały wyższe wyniki w depresji i opisywały siebie jako bardziej nieuważne, z niską funkcjonalnością społeczną. Ponadto gorzej postrzegały swój stan zdrowia fizycznego.

Jak widać, nie ma sztywnych reguł, które można zastosować w przypadku uzdolnionych dzieci. Niektóre badania dają wyniki zgodne z hipotezą o większej podatności na lęk i zaburzenia nastroju. Z drugiej strony inne oferują dane, które odrzucają tę hipotezę. Co więcej, niektórzy twierdzą, że uzdolnione dzieci mogą mieć problemy w relacjach, podczas gdy inni twierdzą, że jest odwrotnie.

Dlatego badania te pozwalają nam stwierdzić, że uzdolnione dzieci mogą, ale nie muszą, doświadczać problemów afektywnych, podobnie jak dzieci nieuzdolnione. Należy pamiętać, że nie wszyscy są tacy sami. Na przykład niektórzy z nas są silniejsi w pewnych cechach emocjonalnych niż inni. W końcu każdy z nas jest inny.