Trzecie miejsca: przestrzenie do ucieczki od rutyny

Trzecie miejsca uczą nas żyć w harmonii i dają nam możliwość przynależności i łączenia się z innymi. Odkryj z czego się składają i jakie jest ich znaczenie we współczesnym świecie.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 04 czerwca, 2023

Gdzie spędzasz większość czasu? Najprawdopodobniej będzie to Twój dom i miejsce pracy. Gdyby jednak nie było innych alternatyw i gdybyś spędzał dni tylko w jednym z tych dwóch miejsc, czy naprawdę czułbyś, że żyjesz w społeczeństwie lub że jesteś częścią społeczności? Nasze poczucie przynależności potrzebuje przestrzeni znanych jako trzecie miejsca – to koncepcja, którą zamierzamy przeanalizować w tym artykule.

Pomysł ten został zaproponowany przez miejskiego socjologa Raya Oldenburga w jego książce The Great Good Place. Oldenburg koncentruje się na nieformalnych przestrzeniach, w których toczy się życie publiczne. Być może nie zawsze dostrzegamy znaczenie tych środowisk, ale są one kluczem do socjalizacji, demokracji i życia społeczności.

Czym są trzecie miejsca, jakie pełnią funkcje i jak zostały przekształcone w czasie, to tylko niektóre z kwestii, które zamierzamy omówić.

Trzecie miejsca

Aby zrozumieć pochodzenie terminu trzecie miejsca musimy najpierw powiedzieć o pozostałych dwóch. Według Oldenburga istnieją trzy główne przestrzenie, w których toczy się nasze codzienne życie. Pierwszym jest dom, w którym mieszkamy i ludzie, z którymi mieszkamy. To tutaj narzucane są zasady rodzinne. Drugi to praca, którą rządzi kultura organizacji.

Poza tymi dwoma miejscami jest jeszcze trzecie. Składa się z przestrzeni, które ożywiają społeczności i są podstawą relacji społecznych. Składają się z tak różnych środowisk, jak bary, restauracje, biblioteki, salony fryzjerskie, sklepy, parki i place.

Charakterystyka miejsc trzecich

• Trzecie miejsca zajmują na ogół osoby, które spotykają się regularnie. Dlatego często można w nich znaleźć znajome twarze. Środowiska te są również otwarte na nowych członków, którzy wzbogacają całe doświadczenie.
• Socjalizacja ma ogromne znaczenie w trzecich miejscach. Są to środowiska, w których ludzie spotykają się, wchodzą w interakcje i dzielą się informacjami. Tu rodzą się relacje, a te istniejące utrwalają się i są pielęgnowane. Jest w nich element zabawy.
• Są dla nas jak dom. Trzecie miejsca to proste i przyjazne przestrzenie, w których ludzie czują się komfortowo i zrelaksowani. Nie dominuje w nich wrogość czy rywalizacja, ale zachęcają do współpracy, zabawy i wspólnych chwil.
• Są to neutralne przestrzenie wolne od hierarchii. Tutaj różnice społeczne są rozmyte. Ludzie nie muszą spełniać żadnych konkretnych wymagań, aby czuć się mile widzianymi. Autorytet jednych nie przeważa nad innymi. Co więcej, ludzie zajmują trzecie miejsca dobrowolnie, bez żadnych zobowiązań.

Ważna rola trzecich miejsc w społeczeństwie

Trzecie miejsca są kluczem do naszego życia na wiele sposobów. Z jednej strony to tam uczymy się demokracji, ponieważ te wspólne obszary mają swoje własne zasady, których wszyscy musimy przestrzegać. Uczą nas tolerancji, różnorodności i współistnienia. Na przykład akceptujemy to, że w kinach czy bibliotekach nie wolno nam podnosić głosu, aby nie psuć doświadczeń innych. Albo, że w sklepach musimy czekać na obsłużenie nas.

Akceptacja i przestrzeganie tych zasad jest częścią umowy społecznej. Daje to również szereg korzyści. To właśnie umożliwia funkcjonowanie społeczeństw. Jeśli nie dotrzymujemy umowy, tracimy elementy kluczowe dla naszego dobrego samopoczucia, takie jak więzi międzyludzkie, wsparcie społeczne i poczucie przynależności. Artykuł opublikowany w Journal of Service Research twierdzi, że w trzecim miejscu zyskujemy te przewagi.

Bycie częścią społeczności, poczucie, że jesteśmy z nią zintegrowani i spełniamy określone role, chroni nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. To inni ludzie i nasze więzi z nimi wzbogacają naszą egzystencję i nadają nam cel. Kiedy tego brakuje, zwiększa to ryzyko izolacji, depresji, a nawet uzależnień.

Odrodzenie życia we wspólnocie

Te środowiska współżycia społeczności istnieją wszędzie. Jednak nie wszystkie regiony przywiązują do nich taką samą wagę lub traktują je w ten sam sposób. Na przykład, według OECD Better Life Index, w niektórych krajach, takich jak Hiszpania, istnieje lepsza równowaga między czasem wolnym a pracą niż w krajach takich jak Japonia. Hiszpanie postrzegają trzecie miejsca jako bardziej istotne, więc dbają o nie.

Sytuacja ta jednak stale się zmienia. Duże miasta pozbawiają nas elementów trzecich miejsc i rzucają wyzwanie naszemu samopoczuciu. Niestety, często w społeczeństwie dominuje indywidualizm, sąsiedzi nie znają się, a wypoczynek odbywa się w zatłoczonych i bezosobowych galeriach handlowych. Życie staje się rutyną między domem a pracą i odwrotnie. W rezultacie nasze środowisko społeczne i emocjonalne jest zubożone.

Ponadto pojawienie się Internetu zagroziło życiu społeczności. Pomimo faktu, że media społecznościowe łączą nas z ludźmi z całego świata, izolują nas również w wirtualnym świecie, który niektórzy już uważają za „czwarte miejsce”.

Obecnie możemy zdecydować się na pozostanie w domach i konsumowanie treści audiowizualnych zamiast wychodzenia do ludzi. Pozwalamy naszym telefonom komórkowym zmonopolizować naszą uwagę, zamiast dzielić nasz czas z przyjaciółmi i rodziną. W każdym razie jesteśmy coraz mniej obecni i mniej związani z otaczającymi nas ludźmi.

Aby poprawić jakość naszego życia i zdrowie emocjonalne, musimy chronić i przywracać życie w społeczności. Kultywowanie naszych przestrzeni publicznych i wspólnych oraz cieszenie się nimi z innymi jest również formą dbania o siebie.