Media społecznościowe powodują izolację nastolatków

Czy masz w rodzinie nastolatka, który nigdy nie rozstaje się ze swoim telefonem komórkowym i spędza dużo czasu w swojej sypialni? Być może po prostu potrzebuje prywatności. Sytuacja ta staje się problematyczna, jeśli pojawiają się u niego objawy uzależnienia od mediów społecznościowych

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 13 kwietnia, 2023

Co jest najważniejsze w życiu nastolatka? Gdybyśmy dzisiaj zadali to pytanie młodym ludziom, najprawdopodobniej powiedzieliby, że ich przyjaciele. Nie jest to zaskakujące, ponieważ wystarczy cofnąć się myślami do okresu, gdy sami byliśmy nastolatkami, aby przypomnieć sobie znaczenie kontaktów społecznych w naszym codziennym życiu, nasze przyjaźnie, a nawet nasze pierwsze miłości. Niestety, w obecnych czasach coraz częściej możemy zaobserwować, jak media społecznościowe powodują izolację nastolatków.

Gdyby dzisiejsi nastolatkowie zastanowili się nad swoim zachowaniem, odkryliby, że dla wielu z nich najważniejsze jest połączenie z Internetem i telefon komórkowy. Chociaż eksperci zalecają, aby nie dawać urządzeń elektronicznym dzieciom i młodzieży poniżej 15 roku życia, według Narodowego Instytutu Statystyki, 66 procent dzieci w wieku od dziesięciu do piętnastu lat ma już telefony komórkowe.

I tu pojawia się największa ironia tej sytuacji. Młodzi ludzie używają swoich urządzeń do celów towarzyskich, aby zwiedzać świat i pozostawać w kontakcie z rówieśnikami. Z drugiej strony, media społecznościowe powodują izolację nastolatków. Coraz bardziej dystansują się oni od swojego otoczenia, a w szczególności od własnych rodzin.

Dlaczego tak się dzieje? Jakie mogą być konsekwencje tej sytuacji?

Bezpieczna przestrzeń sypialni i połączenie internetowe

Kiedy dziecko osiąga wiek dojrzewania, często chce mieć własną przestrzeń. Młodzi ludzie potrzebują swojego prywatnego schronienia. To wszystko jest częścią ich rozwoju psychospołecznego. Jest to również coś, co często uruchamia dzwonki alarmowe u rodziców, ale jest to dynamika, do której musimy się przyzwyczaić, gdy nasze dzieci osiągają wiek nastoletni.

W tym pragnieniu intymności i prywatności nastolatki czynią ze swoich sypialni ekskluzywne sanktuaria, do których nikomu nie pozwalają wejść. Problem polega na tym, że często sanktuaria te są otoczone murem izolującym młodzież od świata. Czasami nawet nastolatki upierają się, żeby jeść tam posiłki, spędzając znacznie mniej czasu w towarzystwie rodziców i rodzeństwa.

W ostatnich dziesięcioleciach, wraz z pojawieniem się nowych technologii (choć nie są one już takie nowe), sytuacja ta nieco bardziej się skomplikowała. Istnieje bezpośredni związek między potrzebą izolacji nastolatków a mediami społecznościowymi. Platformy takie jak Youtube, Twitch i TikTok są ich oknami do rozrywki, odkrywania świata i utrzymywania kontaktów społecznościowych.

W końcu po co mieliby wychodzić na zewnątrz, skoro wszystko, czego potrzebują, mają przed sobą na ekranie?

Media społecznościowe powodują izolację nastolatków

Jako istoty ludzkie jesteśmy istotami społecznymi. Z tego powodu nastolatki zazwyczaj uwielbiają spotykać się z przyjaciółmi. Niektórzy z nich wolą jednak spędzać więcej czasu w swoich sypialniach, przyklejeni do ekranów swoich urządzeń. Ten równoległy wymiar pochłania cały ich czas i pozbawia możliwości bliższego kontaktu ze światem.

Wielu rodziców jest zaniepokojonych mediami społecznościowymi i izolacją ich nastolatków. Możemy spróbować zaproponować naszym nastolatkom alternatywy, takie jak uprawianie sportu, zapraszanie przyjaciół lub zorganizowanie jakiejś formy spędzania wolnego czasu. Ale to nie zawsze zadziała. To dlatego, że TikTok przejmuje ich uwagę i uzależnia. Lub zawsze jest ktoś, kogo mogą obserwować na Twitchu lub YouTube.

Zwolnienie mózgu

W okresie dojrzewania mózg przechodzi przez kluczowy okres w swoim rozwoju. Jego architektura neuronowa wciąż się formuje i istnieje wiele obszarów, które w pełni rozwiną się dopiero po 20 roku życia. Każde doświadczenie, interakcja, nawyk i praktyka kształtuje mózg nastolatka w lepszy lub gorszy sposób.

Badania przeprowadzone przez Emory University w Atlancie (USA) potwierdzają, że okres dojrzewania jest krytycznym etapem, w którym doświadczenia społeczne optymalizują zdolność do osiągania celów w życiu dorosłym. Sugeruje to, że jeśli młodzi ludzie w wieku od 12 do 18 lat zdecydują się na izolację, ich mózgi doświadczą pewnych zmian.

Ten brak stymulacji i więzi społecznych wpływa na podejmowanie decyzji, zdolność do osiągania sukcesów i zdrowie psychiczne. Wydaje się, że sam fakt braku przyjaciół lub posiadania kruchych relacji społecznych wpływa na ich rozwój psychospołeczny.

Izolacja, media społecznościowe i nieszczęście

TikTok bawi nastolatków. Rozśmiesza ich, zachęca do podejmowania nowych wyzwań, łączenia się z przyjaciółmi i zapewniania sobie wzajemnego wsparcia społecznego. WhatsApp pozwala im rozmawiać ze znajomymi o każdej porze dnia i nocy. Świat mediów społecznościowych i technologii nie zawsze jednak czyni ich szczęśliwszymi.

Wielu nastolatków odkrywa życie i zaczyna kształtować swoją tożsamość w swoich pokojach i przed ekranami telefonów. Niektórzy uznają te doświadczenia za pozytywne i wzbogacające. I wręcz przeciwnie, u innych wystąpią problemy ze zdrowiem psychicznym. Badanie przeprowadzone przez Johns Hopkins School of Medicine (USA) podkreśla, w jaki sposób korzystanie z mediów społecznościowych wiąże się ze wzrostem depresji i zachowań samobójczych u nastolatków.

Media społecznościowe pogłębiają wiele negatywnych zjawisk, od porównań społecznych po tworzenie zniekształconego obrazu siebie. U nastolatków wzrasta uczucie niepokoju i zniechęcenia, co prowadzi do niskiej samooceny. Wpływa to na ich życie i zaburza ich samoocenę. Im większe uzależnienie od cyfrowego świata, tym większa potrzeba izolacji u nastolatków. A co za tym idzie – tym większe uczucie zniechęcenia.

Uzależniające aplikacje

Niezaprzeczalnym faktem jest to, że platformy takie jak Instagram czy TikTok są stworzone do tworzenia uzależnień. W dzisiejszych czasach większą wartość przywiązuje się do filmów niż do prostych postów z wiadomościami. Jest tak, ponieważ tworzą one większe poczucie przyciągania w mózgu. Dodajmy do tego doskonale zaprogramowane algorytmy, które oferują nam treści, które lubimy, a godziny z telefonem w ręku miną niezwykle łatwo, podczas gdy my nawet nie będziemy zdawać sobie z tego sprawy.

Nastolatki mają dodatkowo więcej problemów z utrzymaniem samokontroli. To wyjaśnia ich problemy z unikaniem korzystania z telefonów komórkowych.

Jak odnieść się do problemu izolacji z powodu mediów społecznościowych?

Wiemy, że izolacja i media społecznościowe są bezpośrednio ze sobą połączone i że dotyczy to szczególnie nastolatków. Co możemy jednak zrobić w tej kwestii? Oto kilka wskazówek, jeśli napotkasz ten problem:

• Edukuj swoje dzieci już od najmłodszych lat w zakresie zdrowego korzystania z technologii.
• Unikaj oferowania im telefonu komórkowego przed 15 rokiem życia, czyli wiekiem zalecanym przez ekspertów.
• Nie pozwól im mieć komputera w sypialni. Lepiej zainstalować go w miejscu ogólnodostępnym, gdzie można nadzorować jego użytkowanie.
• Zaplanuj godziny korzystania z Internetu. Poza tymi ramami czasu (a zwłaszcza w nocy) upewnij się, że go nie używają.
• Monitoruj, w jaki sposób najmłodsi korzystają z mediów społecznościowych.
• Upewnij się, że jesteś najlepszym wzorem do naśladowania dla swoich dzieci. Świeć przykładem.
• Upewnij się, że Twoje nastolatki podejmują działania, które promują ich więź społeczną ze światem zewnętrznym i poza ich sypialniami. Sport, nauka muzyki lub taniec to dla nich sposoby łączenia się ze światem zewnętrznym.

Niezwykle ważne jest zaoferowanie im mechanizmów zdrowszego korzystania z mediów społecznościowych. Niestety, nie zawsze będzie to możliwe, ponieważ twórcy tych platform internetowych stawiają sobie za cel, abyśmy jako użytkownicy spędzali na nich jak najwięcej czasu.