Tożsamość społeczna to stopień, do którego identyfikujemy się z określoną grupą. Jest miarą tego, jak ważna jest dla nas grupa. Im bardziej się z nią utożsamiamy, tym bardziej grupa ta będzie definiować naszą osobowość. Normy i wartości grupy są zwykle wspólne dla wszystkich jej członków. Im bardziej członkowie grupy uważają się za ważnych i czują się docenieni, tym bardziej będą szanować siebie nawzajem.
Ale czy tożsamość społeczna polega tylko na tym, jak ważna jest dla nas grupa? Nie, tożsamość społeczna to nie tylko znaczenie grupy i przestrzeganie jej norm oraz wartości. Zamiast tego społeczna tożsamość każdej grupy jest połączeniem różnych części. Aby wyjaśnić to bardziej szczegółowo – tożsamość społeczna składa się z dwóch czynników na poziomie grupy i pięciu na poziomie indywidualnym.
Samo- zainwestowanie tożsamości społecznej
Jak już powiedzieliśmy, na poziomie grupy tożsamość społeczna składa się z dwóch komponentów: samo-inwestycji i samookreślenia. Samo- inwestowanie odnosi się do poczucia przynależności do grupy. Poczucia, że jesteś częścią czegoś większego i pozytywnych odczuć, jakimi to skutkuje.
Dla niektórych osób poczucie przynależności do grupy jest niezwykle ważne. To uczucie, które sprzyja dobremu samopoczuciu, wiąże się z przypisaniem pozytywnych cech. Na przykład: moja grupa jest najlepsza, jej członkowie to wspaniali ludzie, angażujemy się w naprawdę ważne rzeczy…
Samo-inwestycja składa się z trzech pojedynczych składników. Są to zadowolenie, solidarność i centralność. Satysfakcja odzwierciedla pozytywne uczucia wobec grupy i bycie jej częścią.
Osoba, która uważa się za Francuza i część Francji, będzie szczęśliwa, że jest Francuzem. Być może zaprzeczy nawet negatywnym aspektom, które inni przypisują Francuzom, więc jego zadowolenie z przynależności do grupy nie ulegnie zachwianiu.
Tożsamość społeczna. Solidarność w grupie
Solidarność to Twój psychologiczny związek z pozostałymi członkami grupy i twoje zaangażowanie. Ludzie, którzy najbardziej utożsamiają się z grupą, będą gotowi robić różne rzeczy dla reszty członków grupy.
Osoba, która utożsamiana się mocno z religią, zrobi prawie wszystko dla ludzi z tej samej religii. Jednak może być trudniej tej osobie połączyć się z ludźmi innych religii. Solidarność oznacza zobowiązanie wobec grupy i jej członków.
Centralizacja sprawia, że członkowie grupy są wrażliwi na problemy grupowe, niezależnie od tego, czy występują w grupie, czy w odniesieniu do innych grup. Gdy grupa czuje się zagrożona a centralizacja jest dla jej członków czymś ważnym, będą walczyć z zagrożeniem.
Centralizacja polega na postawieniu grupy przed indywidualnymi potrzebami. Na przykład amatorska drużyna piłkarska może odkładać na bok własne życie, aby poświęcić się swojej drużynie.
Samookreślenie tożsamości społecznej
Z drugiej strony, samookreślenie polega na tym, jak definiuje się sama grupa. Stopień, w jakim członkowie grupy uważają, że są podobni do grupy, stanowi dużą część tego, czym jest samookreślenie.
Dlatego członkowie grupy wydają się być podobni na wiele różnych sposobów. Poszczególnymi składnikami samookreślenia są własne stereotypy i jednorodność. Samo-stereotypy pojawiają się wtedy, gdy członkowie grupy postrzegają siebie jako jej część. Dzięki temu mają tendencję do przyjmowania stereotypów przypisywanych grupie.
Zwykle członkowie grupy są postrzegani jako podobni do najbardziej typowych jej przedstawicieli. Czują też, że dzielą wspólny cel z grupą. W rezultacie czują się częścią jej sukcesów i porażek.
Postrzegana jednorodność w grupie wiąże się z chęcią zachowania pozytywnego, wyróżniającego ją charakteru. Członkowie zwykle myślą, że ich grupa ma wiele wspólnego, a wszyscy jej przedstawiciele są podobni. Zwykle widzą w grupie większą jednorodność niż ma to miejsce w rzeczywistości.
Dlatego osoby, które silnie identyfikują się ze swoją grupą, prawdopodobnie odrzucają członków innych grup. To dlatego, że uważają je za zbyt różniące się od nich. W rzeczywistości członkowie skrajnych grup, jak neonaziści, starają się jak najbardziej odróżnić się od innych grup, takich jak skinheadzi, choć w rzeczywistości są do siebie podobni.
Różnorodność tożsamości społecznej
Te różne elementy tożsamości odgrywają rolę w sposobie, w jaki ludzie odnajdują swoją tożsamość w grupach. Niektórzy podkreślają jednorodność grupy i starają się odróżnić od innych. Ale inni koncentrują się na solidarności z pozostałymi członkami grupy lub postrzegają centralizację jako najważniejszą rzecz.
Jeden praktyczny przykład można znaleźć w debacie odbywającej się obecnie w Hiszpanii na temat niepodległości Katalonii. Z jednej strony są ludzie, którzy identyfikują się jako Hiszpanie i Katalończycy. Z drugiej strony są i tacy, którzy identyfikują się tylko z jedną z tych dwóch grup społecznych.
Ale ten sposób identyfikacji nie jest taki sam dla wszystkich. Niektórzy identyfikują się z centralizacją Katalończyków i uważają, że Hiszpania jest zagrożeniem. Inni jednak poddadzą się samo stereotypom i będą próbować naśladować najbardziej reprezentatywnych członków swojej grupy.
Różnice w tożsamości społecznej powodują, że tożsamość każdej osoby jest inna, a tym samym nadają większe znaczenie niektórym aspektom grupy kosztem innych. Dlatego osoby należące do kilku częściowo nakładających się na siebie grup, takich jak Hiszpania i Katalonia, mogą mieć różne sposoby identyfikacji z każdą z nich.