Toksyczna produktywność: poczucie, że nie robisz wystarczająco dużo

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Czy często czujesz, że „robisz za mało”? Czy żyjesz z wbudowaną stałą listą rzeczy do zrobienia? Listą z wypisanymi „powinnościami”, które Cię torturują. Jedyne, co widzisz, to że „powinnaś” robić to lub „powinnaś” robić tamto, albo „powinnaś” skończyć to zadanie i „powinnaś” od razu rozpocząć następne. Może to oznaczać, że dopadła Cię toksyczna produktywność.

Społeczeństwo jest dziś niezwykle konkurencyjne. Uczy nas, że produktywni ludzie nigdy nie przestają czegoś robić i że odpoczywanie lub po prostu nicnierobienie jest równoznaczne z lenistwem i stratą czasu. Mówi się, że czas to pieniądz i musisz wiedzieć, jak go wykorzystać i sprawić, by był opłacalny.

To powoduje, że wpadasz w pułapkę uczucia chronicznego stresu i trwałego niezadowolenia. Nie ma znaczenia, ile zarabiasz  ani ile godzin dziennie poświęcasz na pracę. To nigdy nie wystarcza dla tego wewnętrznego oprawcy, który ciągle Cię osądza i nie pozwala Ci na minutę odpoczynku.

Toksyczna produktywność lub poczucie „nie robienia wystarczająco dużo”

Praca, dom, rodzina… Doba ma 24 godziny, ale i tak zawsze wydaje Ci się, że brakuje Ci czasu. Z tyłu głowy masz to niepokojące uczucie, że nie robisz wystarczająco dużo. Osoby bezrobotne także przez to przechodzą. Wydaje im się, że nie wysyłają wystarczającej liczby CV lub nie odpowiadają na wystarczającą liczbę ogłoszeń o pracę.

Myślenie o tym, że nie jesteś wystarczająco produktywna, to mentalna pułapka. Znany psycholog Albert Ellis powiedział to wiele lat temu. Niewiele rzeczy powoduje tyle cierpienia, co słowa powinnam lub powinienem. To mentalne urządzenia, które atakują Twoje szczęście. Co więcej, kładą podwaliny pod zaburzenia lękowe i depresyjne. Niewiele jest rzeczy tak przytłaczających, jak poczucie, że nie jesteś wystarczająco dobry lub nie robisz wystarczająco dużo.

Syndrom toksycznej produktywności nie zniknie

Toksyczna produktywność to nowy termin definiujący rzeczywistość, która coraz bardziej się rozwija. Oznacza to, że poczucie, że nie robisz wystarczająco dużo, nasiliło się wykładniczo.

Możesz stać się męczennikiem wirtualnej pracy. Zmuszasz się do zdobywania nowych umiejętności. Mogą to być na przykład języki, gotowanie, nowe przepisy, kursy. Niewiele osób wykorzystuje swój wolny czas na odpoczynek i reset psychiczny.

Potrzeba ciągłego skupienia umysłu nie jest nowym zjawiskiem. Od dawna było uśpione w piwnicy Twojej samoświadomości. Jednak w kontekście zmian i niepewności poczucie to wzrasta, a Twoje wymagania stają się większe. Musisz pracować ciężej, aby nie stracić pracy i więcej się uczyć, aby być konkurencyjną. Co więcej, im więcej wysiłku wkładasz w pracę, tym bardziej czujesz, że robisz za mało.

Dlaczego masz ciągłe poczucie, że „nie robisz wystarczająco dużo”?

Poczucie, że nie robisz wystarczająco dużo, jest produktem kulturowym, który przyswajasz od najmłodszych lat. Mierzysz swoją wartość tym, co robisz i ile czasu na to poświęcasz. Ponadto nadal zakładasz, że osoba, która inwestuje jak najwięcej godzin w pracę i rozwój, jest bardziej produktywna. Ponadto ten, kto gromadzi najwięcej wyróżnień, jest mądrzejszy i bardziej zdolny.

Poczucie, że zawsze musisz mieć więcej, jest wynikiem Twojej edukacji, kontekstu społecznego, a nawet mediów społecznościowych. Bo w tym kontekście ten, kto publikuje więcej, ma większą widoczność, a ten, kto opublikuje najlepsze zdjęcie i użyje najlepszego filtra, zdobędzie najwięcej polubień. Z tego powodu musisz się bardziej starać w prawie każdym scenariuszu.

Za toksyczną produktywnością kryje się samozadowolenie i perfekcjonizm. Te dwa wymiary są często związane z zaburzeniami lękowymi i depresją. University of Utah i University of Saint Louis (USA) przeprowadziły badania, które uwypukliły skutki tego nieadaptacyjnego perfekcjonizmu: pojawienie się problemów psychicznych.

Jak postępować, gdy masz wrażenie, że nie jesteś wystarczająca

Pozwalanie sobie na nicnierobienie przez kilka godzin jest naprawdę pomocne. Robiąc to, dbasz o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne. Jednak nie jest łatwo zmienić swoją wewnętrzną narrację. Zniekształcenia poznawcze są jak kobalt lub wolfram w Twoim telefonie komórkowym, zawsze tam są, są integralną częścią Ciebie.

Zwalczanie syndromu toksycznej produktywności (lub poczucia, że nie robisz wystarczająco dużo) wymaga, abyś przestała czuć się winna, kiedy się odprężasz. Ponadto musisz ograniczyć słowa „powinnam” i „muszę”. Przełamanie tej spirali samozniszczenia i cierpienia wymaga bycia świadomą swoich myśli, postaw i wewnętrznego dialogu.

Planowanie czasu na odpoczynek, wyznaczanie sobie mniej wymagających celów i pozwalanie sobie po prostu „być” zamiast wywierać presję na osiągnięcie tego, co nieosiągalne, będzie niewątpliwie dobrym początkiem.