Odmiany stresu - czy znasz je wszystkie?

Niektórych dotyka czasami, inni cierpią przez niego całe życie. Różne odmiany stresu wymagają odrębnych strategii interwencji. Poznajcie je.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Ból mięśni, bezsenność, migreny, kłopoty z koncentracją… Istnieją różne odmiany stresu. Poznanie ich pozwala na podjęcie odpowiedniego działania. Choć doświadczamy nieprzyjemnych psychicznych i fizycznych objawów stresu jako całości, każda z jego odmian ma konkretne przyczyny.

Ten problem psychiczny dotyczy coraz większej liczby osób. Chociaż wiele z nas zna ten stan, niewiele wie, jak sobie z nim radzić. Gdy stres przechodzi w formę przewlekłą i ciągnie się tygodniami czy miesiącami, jego wpływ na zdrowie jest tragiczny.

Istnieje wiele prac naukowych na temat obciążenia, jakie stanowi stres dla układu krążenia. Badania potwierdzają, że do lekarzy zgłasza się mnóstwo ludzi z problemami będącymi wynikiem stresu takimi jak bóle głowy, ucisk w klatce piersiowej, kłopoty ze snem…

Gdy takie sytuacje przejdą w stan przewlekły i nie zostaną poddane odpowiedniemu leczeniu, układ krążenia może ucierpieć. Dlatego też należy koniecznie interweniować.

Różne odmiany stresu

Często powtarzamy “jestem zestresowany!”. Chociaż samo to doświadczenie jest nieprzyjemne, należy mieć na uwadze pewien fakt. Stres to normalna odpowiedź na “anormalne” sytuacje.

Innymi słowy, człowiek, podobnie jak inne zwierzęta, potrzebuje tego rodzaju psychofizjologicznej aktywacji, by odpowiednio reagować na zagrożenia, niebezpieczeństwa i zmiany w otoczeniu. Hormony stresu takie jak adrenalina i kortyzol pobudzają nas w takich sytuacjach i pozwalają nam pokonywać trudności.

Czasami jednak stres przestaje być zjawiskiem pozytywnym. Mowa o takiej jego odmianie, która wyprowadza nas z równowagi i przeciąga się w czasie. Zrozumienie poszczególnych odmian stresu pomaga sobie z nimi radzić.

Ostry stres, czyli presja życia

Stres ostry trwa krótko. To najczęstsza odmiana tej przypadłości. Powodują go na przykład problemy w pracy, kłótnie, kłopoty zdrowotne, wypadki, przypadki losowe. Ten typ stresu jest najpowszechniejszy i objawia się koncentracją na negatywny wydarzeniu.

Kryteria diagnostyczne znajdują się w zestawieniu zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-5).

• Objawy napadowe: natrętne myśli o problemie, które z czasem tracą na intensywności.
• Zmiany nastroju: strach, niepokój, lęk…
• Pobudzenie: bóle głowy, trudności ze snem i koncentracją, kłopoty przy podejmowaniu decyzji…

Spośród różnych typów stresu ostry jest najpowszechniejszy. Pomaga wówczas terapia poznawczo-behawioralna, techniki relaksacyjne lub ekspozycja na stresor w wyobraźni.

Nawracające epizody ostrego stresu lub osobowość kryzysowa

Nawracające epizody ostrego stresu wiążą się z konkretnym typem osobowości. Mowa o osobowości typu A zdefiniowanej w latach 5o. przez amerykańskich kardiologów Meyera Friedmana i Raymonda Rosenmana. Osoby takie przejawiają silną tendencję do rywalizacji.

Ten typ stresu wywołuje duże obciążenie psychologiczne, gdyż pojawia się i znika. Innymi słowy, nawraca co kilka miesięcy. Oto jego najczęstsze objawy:

• Niepokój emocjonalny: skłonność do gniewu lub drażliwość, niecierpliwość, stałe napięcie. Poczucie przymusu, ciągłej gotowości.
• Niepokój poznawczy: osobowość typu A jest bardzo wymagająca. Odpowiada na tysiąc bodźców jednocześnie. Jednak życie na takim poziomie pobudzenia powoduje problemy z pamięcią i zmęczenie psychiczne.
• Problemy w relacjach międzyludzkich.
• Bóle mięśni, głowy, pleców, szczęki.
• Dolegliwości ze strony układu trawiennego.
• Nadmierne obciążenie układu krążenia.

Odmiany stresu: stres chroniczny, czyli długotrwały

Wiele lat spędzonych w miejscu pracy, gdzie doświadczaliśmy mobbingu. Traumatyczne doświadczenie. Utrata bliskiej osoby, której nie udało nam się przepracować. Kredyt, który ledwo dajemy radę spłacać. Skonfliktowana rodzina, która tylko nas krytykuje…

Te i inne sytuacje prowadzą do obciążenia psychicznego i problemów. Powodują one ciągłe cierpienie i dyskomfort, który na stałe wkracza w nasze życie.

• Stres chroniczny towarzyszy problemom psychicznym takim jak depresja.
• Osoby cierpiące na niego przejawiają niepewność i wyuczoną bezradność (poczucie, że czego by nie robili, rzeczywistość się nie zmieni).
• Powoduje bezsenność, zmęczenie, problemy z trawieniem, bóle mięśni, tachykardię, kłopoty z koncentracją itp.

Pacjenci z tym problemem wymagają zindywidualizowanej pomocy. Stosuje się zwykle następujące techniki:

• Działanie na rzecz zrozumienia sytuacji stresowej.
• Zarządzanie emocjami.
• Techniki dezaktywacji fizjologicznej (oddychanie przeponą, rozluźnianie mięśni, ćwiczenia mentalne).
• Restrukturyzacja kognitywna.
• Techniki asertywności.
• Techniki rozwiązywania problemów.

Każda z odmian stresu może być zatem leczona. Najważniejsze jest więc zgłoszenie się po profesjonalną pomoc, by uniknąć przejścia stresu w stan przewlekły.