Syndrom środkowego dziecka - na czym polega?

Chociaż często mówi się, że syndrom środkowego dziecka to niewiele więcej niż mit, wiele osób identyfikuje się z jego skutkami związanymi z kolejnością urodzenia. W poniższym artykule wyjaśniamy więcej na ten temat.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 12 października, 2023

Dla niektórych osób syndrom środkowego dziecka to niewiele więcej niż mit. Dla innych to smutna rzeczywistość. Prawda jest taka, że dorastanie w rodzinie na środkowej pozycji nie zawsze jest łatwe. Często starsze rodzeństwo symbolizuje postać, która zdobywa wszystkie pochwały, podczas gdy dziecko najmłodsze jest rozpieszczane i otrzymuje całą uwagę rodziców.

Dopiero psychoterapeuta Alfred Adler wprowadził termin syndrom środkowego dziecka, podkreślając, że postrzega ono swoją pozycję w rodzinie w sposób bardziej złożony. Według Adlera środkowe dziecko zwykle czuje się nieco zaniedbane i samotne, skutkiem czego rozwija określoną osobowość. Jednak co jest w tej perspektywie prawdą, a co fałszem? Dowiedz się więcej.

Syndrom środkowego dziecka – słowem wstępu

Syndrom średniego dziecka odnosi się do doświadczenia zaniedbania, które odczuwają niektóre dzieci z powodu ich kolejności urodzenia. Najwyraźniej niektórzy z nich z irytacją obserwują, jak ich starsi i młodsi bracia otrzymują wszelkie pochwały i lepszą opiekę.

Odkąd Alfred Adler po raz pierwszy przedstawił tę koncepcję w swojej książce Problems of Neurosis (1964), temat ten wzbudził ogromne zainteresowanie. Jednak nie jest to stan psychiczny ani zaburzenie zarejestrowane w DSM-V. Rzeczywiście, chociaż nauka bada tę kwestię od lat, nie zawsze istnieje silne poparcie dla tej teorii.

Jednym z przykładów jest niedawne badanie opublikowane w Heliyon, z którego wynika, że kolejność narodzin nie ma wpływu na sposób, w jaki dziecko odnosi się do dynamiki rodziny. Ale poza literaturą naukową, w codziennej rzeczywistości, niektóre osoby identyfikują się z tą perspektywą. Przyjrzyjmy się czynnikom i dowodom w tym zakresie.

Średnie dzieci wykazują pewien dystans do swoich rodziców

Jedno z pierwszych badań na temat syndromu średniego dziecka pojawiło się w 1998 roku w Dzienniku Urzędowym Human Behaviour and Evolution Society. Badanie to wykazało, że bycie środkowym dzieckiem może wpływać na więź rodzicielską. Ponadto wykazano, że jeśli chodzi o poszukiwanie wsparcia, niektóre dzieci wolą własne rodzeństwo od rodziców.

Udowodniono również, że przeciętnie emocjonalna bliskość, jaką odczuwali w stosunku do swoich matek, nie była na tym samym poziomie, co w przypadku ich starszego i młodszego rodzeństwa, a znaczenie tego drugiego było większe. Można to podsumować faktem, że kolejność urodzeń wpływa na przywiązanie i interakcję z rodzicami.

Należy jednak zauważyć, że założenie to nie zostało ponownie zbadane i nie ma dostępnych zaktualizowanych danych.

Syndrom środkowego dziecka wpływa na osobowość

Psychologia kliniczna przywiązuje dużą wagę do dynamiki rodzicielskiej i koncepcji przywiązania. Syndrom średniego dziecka sugeruje, że figury te nie otrzymują tyle uwagi emocjonalnej, co pozostałe rodzeństwo. A jeśli doświadczenia psychoafektywne są nieregularne, możliwe, że wpływa to na zachowanie i osobowość dziecka.

Cechy charakterystyczne, które definiują jednostkę wychowaną w kontekście o tej dynamice, są następujące:

• Rywalizująca i buntownicza osobowość. Średnie dziecko dorasta i musi konkurować z rodzeństwem o uwagę rodziców. Czasami zarysowuje to bardziej buntowniczy i zręczny charakter w zakresie zachowań konkurencyjnych.
• Dobre umiejętności społeczne. Często próba zwrócenia uwagi dorosłych przez średnie dziecko ułatwia wczesny rozwój asertywności, dobrej komunikacji i umiejętności negocjacyjnych.
• Ciężar zazdrości i stresu. Syndrom średniego dziecka broni poglądu, że generalnie to starsze i młodsze rodzeństwo staje się ulubieńcem rodziców, co w średnim dziecku wyzwala doświadczanie zazdrości i cierpienia emocjonalnego.
• Mają tendencję do podejmowania ryzyka. Fakt, że rodzice poświęcają więcej uwagi pozostałemu rodzeństwu, oznacza, że środkowe dziecko ma większą swobodę w podejmowaniu ryzykownych zachowań. Ten brak nadzoru wzmacnia ducha poszukiwania i podejmowania ryzyka.
• Niezależność i zdecydowanie. Dziennikarka Katrin Schumann w swojej książce zatytułowanej The Secret Power of Middle Children (2011) sugeruje, że dorastanie w scenariuszu, w którym bycie pośrodku oznacza otrzymywanie mniejszej liczby posiłków, może być zaletą. W rzeczywistości twierdzi, że średnie dzieci mogą stać się bardziej niezależne, zdecydowane i kreatywne.
• Postrzeganie opuszczenia i samotności. Dorastanie i obserwowanie, jak pozostałe rodzeństwo pochłania prawie całą uwagę rodziców, pozostawia blizny. Na przykład badanie opublikowane w Indian Journal of Psychological Medicine dowodzi, że starsze rodzeństwo ma tendencję do wykazywania cech perfekcjonizmu z powodu presji rodziców.

Wrażliwość na odrzucenie w dorosłości i niepewne relacje

Czasami środkowe dziecko rozwija się w złożonym środowisku, pozbawionym uznania i wsparcia rodziców. W ten sposób dorasta, obserwując, jak pozostałe rodzeństwo otrzymuje więcej uczucia, bezpieczeństwa i uwagi. Ma to wpływ na nich jako dorosłych.

Badanie opublikowane w International Online Journal of Educational Sciences stwierdza, że nierówna edukacja, w której dziecko nie czuje się w pełni kochane, ma swoje konsekwencje. Najbardziej widoczną cechą jest ciągły strach przed odrzuceniem. Jako dorośli osoby te obawiają się doświadczania tych samych przeżyć afektywnych, co w dzieciństwie. Niewątpliwie ta udręka niszczy ich relacje międzyludzkie.

Tę ostatnią rzeczywistość możemy powiązać z teoriami przywiązania z dziedziny psychologii klinicznej. Na przykład Uniwersytet w Minnesocie (USA) podkreśla, że bardziej wrażliwe wychowanie, w którym brakuje bezpiecznych więzi emocjonalnych, zwiększa ryzyko, że jakiekolwiek romantyczne relacje w wieku dorosłym będą podchodzić z lękowym lub niepewnym stylem przywiązania.

Syndrom środkowego dziecka – jak mu zapobiegać?

Jeśli nadal zastanawiasz się, czy zespół średniego dziecka naprawdę istnieje, możemy potwierdzić, że nie ma rozstrzygających danych. W rzeczywistości Słownik Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego (APA) opisuje je jako stan hipotetyczny.

Mimo to dyskryminujące wychowanie i edukacja w zakresie troski i przywiązania czasami prowadzi do pojawienia się pewnych skutków, takich jak te, które opisaliśmy. Zweryfikowano również, że kolejność urodzenia pośredniczy w takich wymiarach, jak inteligencja.

Czasopismo PNAS opublikowało artykuł określający, że starsze rodzeństwo ma wyższe wyniki w zakresie inteligencji. Może to wiązać się z większą liczbą pochwał i uwagi ze strony rodziców.

Jeśli chcemy, aby nasze dzieci dorastały szczęśliwie, mając ten sam potencjał i najlepsze możliwości, ważne jest, aby nie zaniedbywać żadnego z nich i poświęcać im tyle samo uwagi. Oto kilka podstawowych strategii.

Ta sama doza uwagi i pochwał

Rodzice wielodzietni nie zawsze są świadomi tych drobnych nierówności w zakresie opieki nad dziećmi. To prawda, że maluchy wymagają więcej opieki i że wielkie nadzieje pokłada się w pierworodnych. Jednak ważne jest, aby zachować ostrożność, ponieważ średnie dzieci zwykle czują się najbardziej zaniedbane. Dlatego jako rodzic mógłbyś wziąć sobie do serca następujące rady:

• Rozbudzaj te same nadzieje we wszystkich dzieciach.
• Oferuj im jednakowe możliwości uczenia się.
• Zapewniaj im pochwały i emocjonalną walidację w równym stopniu.
• Okazuj zainteresowanie tym, jakie jest każde z nich i jakie ma marzenia.
• Zrozum, że każde dziecko jest wyjątkowe i że ma specyficzne potrzeby.

Unikaj porównywania dzieci

Staraj się nie porównywać rodzeństwa ze sobą. Praktyka ta pozostawia blizny i jest przyczyną późniejszej niechęci. Jeśli któreś z dzieci wykazuje przewagę w jakiejś dziedzinie, nie poniżaj innych za to, że nie wykazują tych samych zdolności. Każde z nich ma swoje zalety.

Spędzaj czas ze wszystkimi dziećmi

To, co dzieje się w dzieciństwie, buduje przyszłego dorosłego. Tak więc czas dzielony z dziećmi działa jak fundament, który pozostaje zaimpregnowany w ich pamięci emocjonalnej. Staraj się więc spędzać czas ze swoimi dziećmi, razem i osobno.

Syndrom środkowego dziecka – bierz go pod uwagę

Nie ma znaczenia, że niektórzy ludzie nie wierzą, że ten syndrom istnieje. To oczywiste, że środkowe dziecko może być nieświadomie pomijane przez rodziców. Miej to na uwadze na co dzień i staraj się zacierać tego rodzaju postrzeganie. Wyeliminuj to, a zapobiegniesz rozwijaniu się takiego uczucia u dziecka.

Syndrom środkowego dziecka – miłość pomaga go złagodzić

Uwaga, obecność i wzmocnienia emocjonalne dezaktywują syndrom środkowego dziecka. Chociaż nikt nie może zaprzeczyć, że droga wychowania i edukacji jest wyzwaniem, pamiętajmy, że poza jedzeniem, ubraniami i prezentami, dzieci najbardziej potrzebują miłości.

Okazywanie im miłości sprawi, że syndrom środkowego dziecka nawet nie wykiełkuje, nie mówiąc już o rozciąganiu się na przyszłość.