Symbol psychologii zawiera pewne elementy mitologii w swojej historii oraz dość dziwne tory ewolucji litery “psi” (Ψ). To dwudziesta trzecia litera alfabetu greckiego. W pewnym momencie Rzymianie transliterowali ją, by utworzyć słowo psyche. Oznacza ono “motyla” po łacinie, jednak przeszło przez wiele zmian – oznaczało bryzę, oddech, energię, aż w końcu duszę. Tak też powstał uniwersalny symbol psychologii.
Każdy, kto studiował psychologię pamięta, że kiedy pierwszy raz poszedł na zajęcia, ten dziwny znak pojawiał się niemal wszędzie. Książki, biura profesorów, notatki informacyjne…Każdy ciekaw tej dziedziny z pewnością go rozpoznaje, ponieważ symbol psychologii stał się częścią kultury, podobnie jak dzieje się w innych dyscyplinach, między innymi w filozofii (litera “phi” Φ).
“Słowo psychologia narodziło się z połączenia greckich słów ψυχή i λογία.”
Nadal, bardzo często bierzemy te symbole za coś naturalnego i nie zastanawiamy się nad nimi. Prawdą jest również, że wielu z nas wierzy w tzw. “legendy miejskie”, które dość zniekształcają znaczenia oraz pozbywają się magii. Na przykład często słyszy się, jak ludzie mówią, że symbol psychologii jest trójzębem. Aby być bardziej dosadnym, mówią, że to diabelski trójząb.
Ta nieprawdziwa teoria ma swoje początki w czasach, kiedy ludzie wierzyli, że w chorobach psychicznych maczały palce siły piekielne. Zaburzenia mentalne miały swoje źródła w zaklęciach, czarnej magii oraz rzeczach, które były poza kontrolą istot ludzkich. Oznaczało to, że wszystko było w rękach kościoła oraz oczywiście, stosu. Jednak nic bardziej mylnego. Zatem przypatrzmy się bliżej jak tak naprawdę rodził się symbol psychologii.
Symbol psychologii oraz jego historia; nauka o duszy
W antycznej grece słowo psyche (jak wspomnieliśmy wcześniej) oznaczało motyla. Owad ten był również symbolem oddechu życia, bryzy, życiodajnego wiatru... Stopniowo, dzięki wpływom Imperium Rzymskiego, słowo zaczęło oznaczać ludzką duszę. Widziano w nim siłę życiową, znaną również jako “ka” w kulturze Egiptu.
Grecy i Rzymianie posiadali dość specyficzne spojrzenie na duszę ludzką. Jedno z ich wierzeń mówiło o tym, że kiedy ktoś umierał, to “ka”, o którym wspominali Egipcjanie, opuszczało ciało w formie oddechu. Ta cząstka powietrza przybierała formę motyla. Nie było w tym obrazie jednak nic przerażającego, bowiem motyle reprezentowały światło, zmianę oraz nadzieję.
Symbol psychologii czerpał zatem z tego terminu, psyche. Dopiero później dodano “logia”(ψυχή i λογία). Oto jak, wraz z czasem, etymologiczne znaczenie zmieniło się z “nauki o duszy” na “naukę o umyśle”. Oczywiście symbol “Ψ” stosowany był jako skrót.
Mit o Erosie (Kupidyn) i Psyche
W greckiej mitologii słowo “psyche” oznacza coś więcej niż motyla, duszę i umysł. Psyche była również boginią, pięknością o skrzydłach motyla. Jej historia miłosna jest jedną z najpiękniejszych i została unieśmiertelniona przez Apulejusza w Metamorfozach (Złoty Osioł).
Według tej historii, jedna z trzech córek króla Anatolii wyróżniała się swoją wyjątkowością. Była tak delikatna, atrakcyjna oraz pełna radości, że sama Afrodyta stała się o nią zazdrosna widząc w tej młodej kobiecie swoją rywalkę. Zawiść pożerała ja tak bardzo, że posłała swego syna Erosa (Kupidyn), aby dosięgnął ją swoją strzałą. Chciała, aby Psyche zakochała się w najstraszniejszym, najbrzydszym oraz najokrutniejszym mężczyźnie w samej Anatolii.
Jednak nic nie poszło zgodnie z planem. Zamiast tego, jej syn Eros zakochał się w Psyche. Nie mogąc się powstrzymać, młody bóg zdecydował co noc udawać się do pokoju Psyche i zdobyć jej serce dla siebie. I tak też się stało. Psyche zakochała się do szaleństwa w nieznajomym, który nawiedzał ją każdej nocy. Nie mogła nawet dojrzeć jego twarzy. Ten obcy był bogiem, który chciał zatrzymać swoją tożsamość w tajemnicy.
Jednak coś poszło nie tak. Kiedy Psyche powiedziała o tym swoim siostrom, te odrzekły, że nie mogła kontynuować tej znajomości, jeśli nie mogła dojrzeć twarzy swego kochanka. Zatem to właśnie uczyniła. Kiedy Eros spał w jej łóżku, ona przybliżyła lampę to jego twarzy. W tym samym momencie syn Afrodyty obudził się z rozwścieczony śmiałością Psyche.
Próby Psyche
Niepocieszna, pełna żalu i cierpienia, córka króla Anatolii udała się do Afrodyty, by prosić ją o pomoc. Matka Erosa zobaczyła w tym szansę na to, by dostać Psyche w swoje ręce. Była to dla niej okazja na pozbycie się kobiety, która swoją urodą zagrażała jej pozycji.
Zaproponowała jej cztery próby, cztery zadania, które musiała wypełnić, by zyskać przebaczenie i miłość Erosa. Jednak próbą było między innymi zejście do Zaświatów, zmierzenie się Cerberami, podróżą z Charonem, a później z samym Hadesem, by dotrzeć do Persefony i poprosić ją o nieco swojej urody, którą trzymała zamkniętą w małym pudełeczku.
Pomimo wszelkich oczekiwań, bystra Psyche pokazała, że była nie tylko piękna. Była również mądra, odważna oraz pełna determinacji. Jednak kiedy tylko przeszłą przez wszystkie próby i zdobyła pudełeczko Persefony, zgubiła ją chwila próżności i ciekawości. Zdecydowała się otworzyć pudełko i zabrać nieco urody dla siebie. To właśnie wtedy stała się ofiarą pułapki: Styksowy Sen. Na szczęście, znajoma dłoń odepchnęła pudełko z zasięgu jej wzroku. Ta kojąca dłoń pocieszyła ją, a twarz jej właściciela natychmiast przywróciła radość. To był Eros, który nie tylko jej wybaczył, ale i ruszył na ratunek Psyche.
Nie mogło być lepszego zakończenia tej historii. Afrodyta przestała zazdrościć kochance syna oraz tańczyła z parą młodą na ich weselu. Zeus postanowił uczynić Psyche nieśmiertelną. Dzisiaj, ta piękna i odważna kobieta o skrzydłach motyla reprezentuje również symbol psychologii “Ψ”.