Sugestia: jedyny jej efekt w naszych umysłach

Sugestia jest jednym z najciekawszych zjawisk zachodzących w ludzkim umyśle. Jest to stan psychiczny, w którym dana osoba doświadcza różnego rodzaju doznań i myśli. Każde z nich sprawia wrażenie, jakby ktoś inny nam coś sugerował lub wskazywał drogę.

Sugestia może również oznaczać zatrzymanie pewnego rodzaju odczuć, od których ta osoba się oddala, a nie powinna o nich zapomnieć. Można to określić jako rodzaj mechanizmu wszczepionego w w nasz umysł i funkcjonującego poza granicami naszej świadomości.

Pojęcie sugestii wydaje się być bardzo stare – w rzeczywistości istnieją dowody na to, że techniki hipnotyczne były stosowane już w Chinach, Indiach, Grecji, w Meksyku i w wielu innych kulturach całe tysiące lat temu. Niektóre ślady i odkrycia archeologiczne świadczą także o tym, że kultura egipska wykorzystywała rodzaj hipnozy bardzo podobny do tych używanych dzisiaj. Tyle tylko, że stosowaną ją ponad 3000 lat temu. W tamtych czasach zjawisko to było związane z doświadczeniami o charakterze magiczno-religijnym.

“Odnotuj każdą sugestię, że Twoje życie może być porażką, że nie jesteś podobny do tych, którzy odnieśli sukces. A także, że ten sukces nie jest dla ciebie… Potraktuj te myśli jako w 100% zdradzieckie i wyrzuć je z umysłu tak samo, jakbyś wyrzucał złodzieja ze swojego domu”.
-Orison Swett Marden-

Franz Anton Mesmer w XVIII wieku jako pierwszy podjął próbę racjonalnego wyjaśnienia mocy sugestii, autosugestii oraz hipnozy. Jednak połączył on obserwacje naukowe z wyjaśnieniami opartymi o szarlatanerie, co ostatecznie spowodowało, że popadł nieco później w wielką niełaskę i niesławę.

Później rękawicę podjął dr James Braid. On naprawdę postarał się nadać tym fenomenom psychologicznym status odkryć naukowych. Wielu innych ludzi nauki podążyło jego śladami. Ostatecznie dzięki wytężonej pracy udało się im wytłumaczyć to zjawisko, jakim jest sugestia, opierając się między innymi na koncepcji nieświadomości.

Sugestia i jej podstawowe rodzaje

Sugestia to pojęcie, pod którym tak naprawdę kryją się cztery rodzaje tego zjawiska. Są to sugestia bezpośrednia, hipnotyczna, pośrednia i autosugestia. Sugestia bezpośrednia pochodzi od władzy sprawowanej przez jedną osobę nad drugą osobą pod nią podlegającą. Sugestia hipnotyczna bierze się z transu hipnotycznego, który może przejawiać się na różne sposoby i mieć różne przyczyny.

Z drugiej jednak strony, sugestia pośrednia jest tym, co pojawia się, gdy pomysły innych ludzi są niejako “wprowadzane” do umysłu ofiary i sprawiają wrażenie takie, jakby były własnymi myślami tej właśnie osoby.

I na koniec czwarte pojęcie, czyli autosugestia. Jest to po prostu coś, co dana osoba robi sobie samej, mniej lub bardziej świadomie. Osoba taka jest niejako podświadomie zachęcana do tego, aby włączyć do swego umysłu ideę lub wrażenie i w nie uwierzyć. Na przykład, jeśli jest zimno i dana osoba zacznie mówić sobie: “Nie czuję chłodu, nie czuję chłodu”, próbując uwierzyć, że nie jest zimno – może zacząć mieć wrażenie, że w danym miejscu jest ciepło, a nawet gorąco.

Istnieje również podtyp autosugestii. Jest to autosugestia mimowolna. Zdarza się ona na przykład, gdy osoba, nie chcąc tego, sama zaczyna się przekonywać o słuszności jakiejś idei. Czasami jest to niechciany pomysł. Na przykład wtedy, gdy ktoś dostaje wysypkę na skórze i zaczyna myśleć, że to coś poważnego. Nie idzie wtedy do lekarza, aby uzyskać diagnozę. Boi się usłyszeć niepomyślne wieści, ale jest przy tym absolutnie przekonana, że cierpi na ciężką i nieuleczalną chorobę.

Siła sugestii

Sugestia ma ogromną władzę nad naszymi działaniami i, oczywiście, wpływa także znacząco na nasz sposób postrzegania rzeczywistości. Sugestia hipnotyczna przydaje się z kolei do celów terapeutycznych. Jej skuteczność jest jednak dość ograniczona. Po pierwsze, trzeba mieć na uwadze to, że nie każdy z nas jest wystarczająco podatny na działanie hipnozy. Po drugie ograniczenia wynikają z tego, że sugestie realizowane w stanie półświadomości nie utrzymują się zbyt długo i z czasem zanikają.

Bezpośrednia sugestia pochodzi od ludzi, którzy potrafią przekonać innych do swoich własnych, nawet niebezpiecznych pomysłów. Osoby te nie rozmawiają z ludzką logiką, ale komunikują się bezpośrednio z emocjami. A w szczególności z ich lękami i pragnieniami – stąd też nazwa tego rodzaju sugestii. Rozbijają one ludzką wolę i sprawiają, że robią to, co chcą.

Jest to forma sugestii, która jest związana z siłą, choć niekoniecznie także z wielkimi mocami. Widać to w relacjach międzyludzkich, procesach sprzedażowych i marketingowych, a nawet w przypadku głów państw lub dyktatorów.

Sugestia pośrednia jest bardziej złożona i trudniejsza do wykrycia. Wiąże się ona ze “światem idei” budowanym przez społeczeństwo. Różne instytucje tworzą i promują je tego typu idee, nawet bez naszej świadomości. Na przykład pewne religijne wierzenia pasują tutaj jak ulał. Typową ideą religijną jest wiara w istnienie czegoś więcej – na przykład życia pozagrobowego. Wielu ludzi wierzy w ten mit, nawet jeśli nie mają cienia dowodów na potwierdzenie tej tezy. Niektórzy uważają nawet, że ktoś próbuje udowodnić, że jest inaczej.

Autosugestia, zwłaszcza mimowolna, jest natomiast bardziej obecna w naszym życiu, niż byśmy chcieli. Wiele z tego, co myślimy, jest niczym więcej niż zbiorem wierzeń, bez żadnych konkretnych podstaw. Robimy wiele rzeczy, ponieważ widzieliśmy, jak inni je robią, lub po prostu ze względu na przyzwyczajenia. Ale w większości przypadków ani nam w głowie szukać przyczyny, czy też argumentów za i przeciw.

Oczywiste jest zatem to, że mamy pewne przekonania dotyczące nas samych i ogólnie wszystkiego, co tworzy naszą rzeczywistość. Ale przekonania te nie poddają się rygorystycznej analizie. Tacy po prostu jesteśmy.