Stres, allostaza i obciążenie allostatyczne
Czym jest stres? Od dziesięcioleci szukamy odpowiedzi na to pytanie, ale nie jest to proste, ponieważ termin ten obejmuje świadomość, organizm jednostki i kontekst. Ale czy stres oznacza jedynie uczucie zmęczenia, przytłoczenia lub braku sił? Czy w walce ze stresem może nam pomóc allostaza?
Aby odpowiedzieć na pytanie zadane we wstępie, musimy najpierw dokonać rozróżnienia między pojęciem stresu a aktywacją. Aktywacja jest potrzebą każdej żywej istoty, jest iskrą życia. Jednak czy bycie zestresowanym to to samo co bycie aktywowanym?
Stres
Doktor Hans Selye twierdził, że stres jest niespecyficzną reakcją organizmu na każdy bodziec. Według niego celem stresu była adaptacja. Dziś wiemy, że pewne dawki stresu o niskiej intensywności w życiu codziennym działają jak szczepionka przeciwko wyjątkowo intensywnym stresorom. Jeśli jednak te małe dawki stresu są zbyt mocne i długotrwałe, powodują problemy.
Należy wziąć pod uwagę dwie zmienne: intensywność i czas trwania stresora.
Ogólny zespół adaptacyjny
Hans Selye twierdził, że stres jest reakcją, która przechodzi przez kilka etapów:
1. Reakcja alarmowa
Ma miejsce, gdy widzisz stresor, taki jak zagrożenie. Jest to faza identyfikacji (szok) i obrony (kontrszok). Celem reakcji alarmowej jest określenie, co się dzieje i jak można się bronić. Niektóre objawy reakcji alarmowej są następujące:
- Zmiany napięcia mięśniowego, temperatury ciała i ciśnienia krwi.
- Uwalnianie adrenaliny, kortykotropiny i kortykosteroidów.
- Hiperglikemia.
- Diureza.
Wiele chorób związanych ze stresem wynika z tej pierwszej fazy reakcji alarmowej. Są to zaburzenia, które powstają lub rozwijają się pod wpływem ostrego stresu.
„Reakcja alarmowa jest reakcją organizmu na nagłe wystawienie go na różne bodźce, do których nie jest przystosowany”.
-Bonifacio Sandín-
2. Etap oporu
Nikt nie jest w stanie żyć w ciągłym stanie alarmowym. Możesz jednak dostosować się do stresorów i spróbować z nimi funkcjonować. W ten sposób opisane powyżej objawy zmniejszają się, ale ma to pewne koszty. Przystosowanie się do określonego stresora oznacza, że Twoja odporność na inne stresujące elementy zmniejsza się.
„Adaptacja do agenta jest nabywana kosztem mniejszej odporności na inne czynniki”.
-Bonifacio Sandín-
3. Faza wyczerpania
Ciągłe życie pod jarzmem silnego stresora nie jest możliwe. Gdybyś pozostawał pod wpływem stresora w sposób intensywny i długotrwały, utraciłbyś zdolności adaptacyjne, które nabyłeś w poprzedniej fazie. W związku z tym zabrakłoby Ci energii i ponownie pojawiłyby się objawy pierwszej fazy.
„Wypalenie pojawia się, gdy stresor jest wystarczająco silny i długotrwały”.
-Bonifacio Sandín-
Homeostaza i allostaza
Homeostaza to termin oznaczający równowagę. Pomimo zmian spowodowanych niekorzystnymi sytuacjami, jako istota ludzka zawsze starasz się znaleźć środek spokoju, równowagi i homeostazy.
Wszyscy spotykamy się z sytuacjami, które zagrażają naszej równowadze. Są to na przykład:
- Pandemia.
- Wojna.
- Stres w pracy.
- Trudności gospodarcze.
- Problemy w związku.
W obliczu tego rodzaju stresorów możesz czuć, że nie jesteś w stanie sobie z nimi poradzić. Przekroczyłoby to Twoje możliwości radzenia sobie (zasoby). Jednak jesteś w stanie stawić im czoła poprzez swoje nawyki.
Allostaza i ładunek allostatyczny
Allostaza oznacza „głęboką homeostazę”. Pojęcie to odnosi się do możliwości osiągnięcia stabilności wewnętrznej poprzez odpowiednie zmiany i dostosowania. Innymi słowy, oznacza to zdolność do adaptacji.
„Allostaza odnosi się do zdolności przystosowania się do stale zmieniających się środowisk i wyzwań w procesach regulacyjnych”.
-Bonifacio Sandín-
Dla McEwena, cenionego autora w badaniach nad homeostazą, ważne jest, aby mówić o innej koncepcji: ładunku allostatycznym. Obciążenie allostatyczne odnosi się do zużycia ciała i umysłu. Dotyczy to tego, ile razy i z jaką intensywnością jednostka stara się utrzymać przystosowanie do swojego środowiska w czasie.
Stres można lepiej zrozumieć, gdy wyjaśni się go w ramach koncepcji allostazy i obciążenia allostatycznego. Z tej perspektywy naszym zadaniem jako ludzi jest poszukiwanie równowagi (homeostazy). Ponieważ jednak fakt życia wiąże się ze zmianami i dostosowaniami, homeostaza nigdy nie będzie doskonała (allostaza). Co więcej, jeśli czynnik stresogenny przedłuża się w czasie i pojawiają się inne czynniki stresogenne, przeciążamy się. Powoduje to zużycie naszych zasobów (obciążenie allostatyczne).
Wiedza to potęga. Teraz, gdy jesteś świadomy znaczenia allostazy i obciążenia allostatycznego, musisz dowiedzieć się, jak skuteczniej się przystosowywać.
„Reakcja na stres ma zatem cel adaptacyjny i jest wytwarzana przez zmiany w wymaganiach środowiska”.
-Bonifacio Sandín-
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
-
Belloch, A. (2021). Manual de psicopatología, vol I.
-
Barrio, J. A., García, M. R., Ruiz, I., & Arce, A. (2006). El estrés como respuesta. International Journal of Developmental and Educational Psychology, 1(1), 37-48.
-
Pilnik, S. D. (2010). El concepto de alostasis: un paso más allá del estrés y la homeostasis. Rev. Hosp. Ital. B. Aires, 30(1), 7-12.
-
Duval, F., González, F., & Rabia, H. (2010). Neurobiología del estrés. Revista chilena de neuro-psiquiatría, 48(4), 307-318.
-
López, M. J. El estrés, la ansiedad y las emociones en el deporte desde un punto de vista evolutivo: alostasis versus carga alostática.