Krótka psychoterapia strategiczna

Strategiczna psychoterapia krótkoterminowa przyciąga uwagę wielu ekspertów. Jest przedstawiana jako tania, skuteczna i wydajna alternatywa leczenia, w przeciwieństwie do bardziej tradycyjnych interwencji.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gorka Jiménez Pajares.

Ostatnia aktualizacja: 28 kwietnia, 2023

Krótka psychoterapia strategiczna to model wdrożony przez włoskiego psychologa Giorgio Nardone. Ma na celu odpowiedzieć na potrzeby pacjenta/klienta w niezwykle krótkim czasie. W tym celu terapeuta rezygnuje z badania przeszłości klienta i poświęca uwagę teraźniejszości.

W psychoterapii strategicznej terapeuci stosują określone techniki, aby wywołać szybkie zmiany w myśleniu i zachowaniu pacjenta. Wdrażają następujące strategie:

• Paradoks. Służy do kwestionowania logiki problemu i zmiany sposobu postrzegania go przez pacjenta. Na przykład terapeuta zachęca, aby spróbował zrobić coś przeciwnego do tego, co robił do tej pory w konkretnej sytuacji, aby rozwiązać swój problem.
• Przeformułowanie problemów. Terapeuta pomaga pacjentowi zmienić postrzeganie problemu, aby ten zobaczył go w inny, bardziej pozytywny i mniej groźny sposób.
• Niespodzianka. Terapeuta przerywa wzorce myślenia i zachowania pacjenta, zachęcając w ten sposób do elastyczności. Stara się stworzyć nieoczekiwaną lub zaskakującą sytuację, dzięki której pacjent zobaczy, że istnieją inne sposoby myślenia lub działania w obliczu problemów.
• Odwrócenie uwagi od problemu. Terapeuta odwraca uwagę pacjenta od opisu problemu i skupia się na poszukiwaniu rozwiązań. Zachęcają pacjenta do mówienia o pewnych wyjątkach w kwestii jego problemów. Mogą to być na przykład sytuacje, gdy problem się nie pojawia lub jest mniej intensywny.
• Recepta na objawy. Terapeuta sugeruje pacjentowi celowe wykonanie lub wyolbrzymienie swojego problematycznego zachowania lub objawu. Ta technika uświadamia mu, że kontroluje swoje zachowanie. Może to pomóc zmniejszyć niepokój związany z objawem.

Rzeczywistość

Krótka psychoterapia strategiczna zachęca do refleksji typu „Czym jest „rzeczywistość”?” lub „Czy jest więcej niż jedna rzeczywistość?”. Biorąc pod uwagę fakt, że człowiek jest organizmem, który „konstruuje swoją własną rzeczywistość”, będzie to subiektywne, niepowtarzalne i specyficzne dla każdej jednostki. Z takiego założenia narodził się model Nardone. Stwierdza, że „rzeczywistość obiektywna” jest chimerą (Bartoli i in., 2023).

Krótka psychoterapia strategiczna

Terapia ta powstała dzięki rozwojowi słynnego Mental Research Institute (Palo Alto, Kalifornia, USA), kolebki psychoterapii systemowej. Jest to podejście skoncentrowane na rozwiązaniu, oparte na chwili obecnej, które zajmuje się pochodzeniem pacjenta.

Za pomocą różnych strategii terapeuta stara się przerwać błędne koło, w którym znajduje się pacjent. Często mamy tendencję do próbowania rozwiązywania problemów za pomocą podobnych metod, ale bezskutecznie.

Cel polega na promowaniu alternatywnych rozwiązań, które mogą modyfikować to, co Giorgio Nardone nazywa reaktywnym systemem percepcyjnym. Osiąga się to poprzez recepty, metaforyczne wiadomości, techniki hipnotyczne i strategiczne rozmowy (Bartoli i in., 2023)

Budowanie rozwiązań łagodzących problemy

Po stwierdzeniu, że „każdy podmiot buduje własną rzeczywistość”, można również wywnioskować, że w przypadku problemów jednostka jest zdolna do budowania „własnych więzień”. Według Giorgio Nardone, ważne jest znalezienie wielu rozwiązań dla konkretnych problemów. Innymi słowy, musimy poszerzyć zakres możliwych odpowiedzi.

Z reguły pacjent mający problemy z lękiem, depresją lub inną chorobą, na którą cierpi, próbuje uwolnić się z tej sytuacji na różne sposoby. Jego próby kończą się jednak niepowodzeniem. Krótka psychoterapia strategiczna ma na celu przedstawienie innej perspektywy, która pozwoli „przerwać błędne koło” nieskutecznych prób rozwiązania problemów podejmowanych dotychczas przez pacjenta (Bartoli i in., 2023).

Aby to zrobić, po zidentyfikowaniu problemu, terapeuta i pacjent analizują, jak wpływa on na codzienne życie osoby cierpiącej. Podejście to koncentruje się na elementach, które podtrzymują problem. Mogą pokrywać się z pierwotnymi przyczynami lub być zupełnie różne.

Koncentrując się na rozwiązaniu zaburzenia klinicznego, zamiast na jego pochodzeniu, czas poświęcony na leczenie maleje wykładniczo. Giorgio Nardone twierdzi, że skupianie się przez terapeutę na „obiektywnych cechach klinicznych” zaburzenia jest mało przydatne dla pacjenta. Zamiast tego terapeuta woli skoncentrować się na „problemie opartym na jego rozwiązaniu” (Bartoli i in., 2023).

W tym celu wykorzystuje rozmowy strategiczne i restrukturyzację poznawczą. Może zadawać strategiczne pytania, takie jak: „Czy myśli, które pojawiają się w Twoim umyśle, są zawsze takie same czy różnią się od siebie? Może również sugerować, na przykład:„ W nocy spójrz w lustro i zadaj sobie pytanie: czy chcę przestać się tak czuć, czy wolę dalej odczuwać złość?”

Strategie zmian

Podczas gdy tradycyjni terapeuci zakładają przekonanie, że „posiadają naukową i obiektywną wiedzę”, której mogą uczyć i stosować wobec pacjenta, w tej terapii pacjent jest jedynym ekspertem w dziedzinie samego siebie. Jest w końcu budowniczym własnego życia. Niepowtarzalnego życia.

Ten proces konstruowania obraca się również wokół spotkania terapeuty z pacjentem. Specjalista, dowiadując się więcej o pacjencie, „buduje” także wiedzę o nim. W wyniku „współkonstruowania” realności problemu między pacjentem a terapeutą pojawiają się rozwiązania, które wcześniej były ukryte. Odkrywane są ścieżki, których wcześniej nie widziano.

Nardone twierdzi, że wiedza, jaką terapeuta posiada o swoim pacjencie, jest jedynie „przybliżeniem rzeczywistości”. Z tego powodu praca terapeutyczna koncentruje się na aspektach praktycznych, a nie teoretycznych. Innymi słowy, koncentruje się na rozwiązaniu problemu, po zaobserwowaniu, na czym on polega  i zastanowieniu się wspólnie z pacjentem, jak można go naprawić. Celem jest skuteczne zapewnienie pacjentowi dobrego samopoczucia (Nardone, 2010).

Reaktywny system percepcyjny

Bez teorii wyjaśniającej, dlaczego pojawiają się pewne zaburzenia kliniczne, terapia ta wykorzystuje „reaktywny system percepcyjny”, czyli sposób kategoryzowania problemu. Polega na kategoryzowaniu objawów na podstawie możliwych rozwiązań, a nie ich pochodzenia.

Diagnoza jest operacyjna Odpowiada na pytania takie jak „Dlaczego masz ten problem?”, „Na czym on polega?”, „Co sprawia, że tak działa?”, „Jakie rozwiązania wypróbowałeś? „Czy jakieś rozwiązania zadziałały?” Opisuje problem w kategoriach „funkcji i rozwiązania”.

Dlatego właśnie reaktywny system percepcyjny jest sposobem rozumienia problemu pacjenta na podstawie reakcji, jaką przedstawia on sobie, podmiotom, z którymi na co dzień wchodzi w interakcje, oraz przekonaniom, jakie żywi na temat świata w ujęciu ogólnym. (Watzlawick, 2012). Terapeuta stara się zwiększyć świadomość pacjenta, „jak” rozwiązać problem, zamiast „dlaczego” problem zaczął istnieć w pierwszej kolejności.

Skuteczność modelu Giorgio Nardone

Terapia Giorgio Nardone udowodniła swoją skuteczność z nawiązką. Odsetek udanych rozwiązań różni się jednak w zależności od leczonej jednostki klinicznej (Nardone i in., 2004, 2017, 2018). Na przykład:

• W przypadku OCD skuteczność wynosi 89 procent.
• Dysfunkcje seksualne zostały pozytywnie wyleczone w 91 procentach przypadków.
• Metoda ma 95 procent skuteczności w rozwiązywaniu fobii i zaburzeń lękowych.
• Z terapii korzysta 83 proc. osób cierpiących na depresję lub zaburzenia odżywiania.

Odsetki te odnoszą się do leczenia, w którym nie stosuje się leków psychotropowych. Dlatego terapia ta może być nawet bardziej skuteczna niż tradycyjna CBT w przypadku interwencji w powyższych jednostkach klinicznych (Bartoli i in., 2023).

Jak widać, terapia ta ma potencjał szybkiego złagodzenia ludzkiego cierpienia. Koncentruje się na przyczynie konsultacji i problemie, a nie na jego źródle. Od pierwszej sesji terapeuta i klient ciężko pracują, aby rozwiązać go tak szybko, jak to możliwe.