Sensowne uczenie się: definicja i cechy

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Alejandro Sanfeliciano.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Czy wiesz, co oznacza termin sensowne uczenie się? Przez cały okres szkolny często zdajemy sobie sprawę, że nie wszystko, czego się uczymy, wygląda tak samo. Podobne wrażenia mamy, gdy po prostu obserwujemy szczegółowo, co się z nami dzieje na co dzień.

Różnice w tym czego i jak wydają się oczywiste. Wystarczy, że porównamy głębokie uczenie się, na przykład związane z interesującym nas tematu, z zapamiętaniem czegoś dosłownie nudnego, czemu nie nadajemy żadnego znaczenia.

Właśnie z tego powodu David Ausubel badał różnice między tymi dwoma sposobami uczenia się. Sensowne uczenie się to teoria, która jest wynikiem jego pracy.

Wielu psychologów edukacyjnych skoncentrowało swoje wysiłki na próbie opracowania modeli opisujących sposób zdobywania wiedzy. Model sensownego uczenia się Ausubela jest jednym z tych, które najlepiej wyjaśniają, w jaki sposób przebiega niedosłowne uczenie głębokie.

Zatem sensowne uczenie się można zdefiniować jako wiedzę budowaną i powiązaną z wcześniej nabytą wiedzą, w której przedmiot nabiera aktywnej roli, restrukturyzując i porządkując informacje.

W tej teorii możemy dostrzec wielkie wpływy konstruktywistyczne. Dla Davida Ausubela prawdziwą wiedzę konstruuje bowiem sam podmiot poprzez jego własne interpretacje. Z tego powodu cała wiedza oparta na pamięci dosłownej byłaby niczym innym jak wynikiem powtórzeń o niewielkim lub zerowym znaczeniu.

W tego typu wiedzy interpretacja tematu nie wchodziłaby w grę i prawie nie miałaby znaczącego wpływu na życie człowieka.

Co to jest sensowne uczenie się?

Moglibyśmy zdefiniować sensowne uczenie się w bardzo elementarny sposób. Chodzi o to odczucie, że nagle wszystkie elementy koncepcji, idei, teorii, formuły lub rozumowania pasują do siebie. Większość z nas doznała tego odczucia. To, czego się uczymy, integruje się w naszym umyśle i nabiera znaczenia samo w sobie.

Stuart T. Haines, profesor Wydziału Farmacji i Medycyny na Uniwersytecie w Maryland, przeprowadził ciekawe badanie wśród swoich studentów. Chciał się dowiedzieć się, w jaki sposób zintegrowali informacje i jakich metod do tego używali.

W rzeczywistości był doskonale świadomy tego, że aspekt pamięciowy odgrywał kluczową rolę na tym kierunku.

Programy nauczania na wydziale farmacji wymagają od każdego ucznia zapamiętania prawie tysiąca jednostek molekularnych i nazw leków. Haines był w stanie wykazać ciekawą zależność.

Tylko wtedy, gdy dane do zapamiętania były znaczące i miały sens dla ucznia, nie tylko znacznie lepiej zapamiętywali te informacje, ale także „przenosili” je do pamięci długotrwałej.

• Dlatego sensowne uczenie się ma charakter aktywny, konstruktywny i trwały,
• Oznacza zrozumienie, poczucie użyteczności informacji, a nie ograniczanie się jedynie do zapamiętywania.
• Sensowne uczenie się wymaga aktywnych technik uczenia się.
• Polega na szukaniu powiązania nowych informacji z wcześniej zdobytą wiedzą.

Sensowne uczenie się zmienia model edukacji

Aby poznać naturę sensownego uczenia się, konieczne jest zrozumienie, że teoria Ausubela jest teorią przeznaczoną do bezpośredniego zastosowania. Dr Ausubel nie próbował po prostu opisać różnych typów uczenia się. Był zainteresowany wprowadzeniem zmiany w nauczaniu.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, w przypadku dosłownego lub powierzchownego uczenia się trudno jest zmodyfikować wyobrażenia ucznia. To sprawia, że ​​zastanawiamy się, czy w takich przypadkach możemy mówić o rzeczywistym uczeniu się.

Właśnie w tym miejscu pojawia się potrzeba zrozumienia kilku kluczowych idei związanych z tym tematem.

• Uczenie się sensowne to uczenie się oparte na tworzeniu powiązań. Wiąże się to zarówno z wcześniejszą wiedzą jak i z doświadczeniami. Obejmuje modyfikację lub sposób uzupełnienia naszych schematów lub reprezentacji rzeczywistości, a tym samym osiągnięcie głębokiego poziomu uczenia się. Nie chodzi tu po prostu o zapamiętywanie danych, ale o koncepcyjne ramy dotyczące tego, jak widzimy i interpretujemy otaczającą nas rzeczywistość.
• Chodzi więc o to, aby pomóc uczniom aktywować to, co już wiedzą, aby pokazać im nowe informacje. W ten sposób zachęcamy ich do integracji tych innowacyjnych danych z już istniejącymi schematami ich wiedzy (zamiast prosić ich o tworzenie całkowicie nowych schematów wiedzy)
• Kolejnym zadaniem nauczycieli będzie pokazanie uczniom tego, czego jeszcze nie wiedzą. W ten sposób tworzymy niewielką nierównowagę poznawczą, aby obudzić w nich motywację wewnętrzną, czyli chęć uczenia się.

Implikacje dla nauczania

Teoria ta ma poważne konsekwencje dla zmiany metod nauczania. Jeśli spojrzymy choćby pobieżnie na obecną edukację, zauważymy liczne błędy. System ma promować uczenie się na pamięć lub dosłowne, dzięki czemu uczniowie uczą się faktów, formuł lub nazw bez żadnego znaczenia.

Ponadto, obecny system ocen oparty na obiektywnych testach sprzyja pozornemu i powierzchownemu uczeniu się. Dzieje się tak, ponieważ do zdania egzaminów nie wymaga się żadnej sensownej, znaczącej wiedzy czy uczenia się.

A jeśli uczniowi zależy na dobrych ocenach, uczenie się na pamięć daje lepsze wyniki przy jednoczesnym mniejszym wysiłku.

To sprawia, że ​​ci, którzy chcą głębiej zrozumieć temat, czują się zniechęceni lub nie rozumieją, dlaczego mają gorsze wyniki.

Potrzeba zmiany jest więc bardziej niż oczywista. Zwłaszcza ze względu na bardzo pozytywne dane, jakie uzyskano we wszystkich próbach zastosowania i kształtowania sensownego uczenia się na poziomie liceów i studentów.

W rzeczywistości Politechnika w Hongkongu również przeprowadziła ten program w swoich aulach, aby zachęcić do tego typu podejścia. W efekcie uzyskano bardzo pozytywne dane: sensowne uczenie się zwiększa poczucie własnej skuteczności uczniów.

Sensowne uczenie się – zasady podane przez Ausubela

David Ausubel zaproponował następujące zasady, których należy przestrzegać, aby jego uczniowie mogli uczyć się w sposób sensowny, czyli pełen znaczenia. Zobaczmy na poniższej liście, co należy robić, aby nauka nabrała sensu:

• Brać pod uwagę wcześniej nabytą wiedzę. Uczenie się sensowne ma charakter relacyjny, jego głębia leży w powiązaniach między nową treścią a wcześniejszą wiedzą.
• Wprowadzać zajęcia, które wzbudzą zainteresowanie ucznia. Im bardziej uczeń jest zainteresowany, tym chętniej włącza nową wiedzę do swoich ram koncepcyjnych.
• Tworzyć harmonijny klimat, w którym uczeń czuje się pewnie i bezpiecznie w stosunku do nauczyciela. Istotne jest, aby uczeń dostrzegał w nauczycielu filar bezpieczeństwa, który nie stanowi przeszkody w nauce.
• Wprowadzać zajęcia, które pozwolą uczniowi wyrazić swoją opinię, wymienić się pomysłami i debatować. Wiedzę konstruują sami studenci, to oni poprzez swoje ramy koncepcyjne muszą interpretować rzeczywistość materialną.
• Wyjaśniać na przykładach. Przykłady pomagają zrozumieć złożoność rzeczywistości i wspierają uczenie się kontekstowe.
• Przewodzić w procesie poznawczym uczenia się. Ponieważ jest to proces, w którym uczniowie mogą swobodnie budować wiedzę, mogą popełniać błędy. Zadaniem nauczyciela jest nadzorowanie procesu i pełnienie w nim roli przewodnika.
• Tworzyć proces uczenia się osadzony w środowisku społeczno-kulturowym. Cała edukacja jest prowadzona w kontekście społecznym i kulturowym. Ważne jest, aby uczniowie rozumieli, że wiedza ma charakter konstruowany i interpretacyjny. Zrozumienie przyczyn różnych interpretacji pomoże budować sensowne uczenie się.

Który model jest rzeczywiście droższy?

Z łatwością możemy wyczuć, że zaangażowanie w model, w którym przeważa sensowne uczenie się, wymaga odpowiednich zasobów.

Cena jest znacznie wyższa niż w przypadku innego sposobu uczenia się, o którym wspominaliśmy w tym artykule (dosłowne lub powierzchowne uczenie się) i który znacznie powszechniej króluje w dzisiejszych szkołach. Jednak prawdziwe pytanie brzmi: którego z nich chcemy?

A może w głębi duszy, który z nich rzeczywiście wychodzi drożej?