Darwin nauczył nas, że wszyscy, którzy przychodzą na świat, przynoszą bogactwo zasobów, które pozwolą nam przetrwać w taki czy inny sposób. Jak to przedstawia Abraham Maslow, przetrwanie stanowi podstawę, a samorealizacja znajduje się na szczycie hierarchicznej piramidy. To szczyt drzewa klasyfikacyjnego naszych potrzeb.
Nasze korzenie pozwalają nam pozostać przy życiu, ale nie oznacza to, że liście lub owoce są mniej ważne. Abrahama Maslowa bardzo interesowały cechy osób, które wydają się funkcjonować w pełniejszy, zdrowszy, bardziej przystosowany i zharmonizowany sposób.
Według niego wszyscy ludzie mają potencjał samorealizacji, motywowani wewnętrznymi pragnieniami zbliżenia się do typu osoby, jaką mogą być. Samorealizacja jako potrzeba wyższego rzędu stanowi o naszym humanizmie.
Eduardo Punset wyjaśnia z kolei, że w przeciwieństwie do innych zwierząt, nasz cykl życia pozwala nam wyznaczyć dwa różne i wzajemnie powiązane cele. Jeden to utrzymanie i pielęgnację organizmu.
A drugi to osiągnięcie szczęścia. Co ciekawe, temu ostatniemu sprzyja wydłużenie oczekiwanej długości życia w naszym gatunku.
Charakterystyka samorealizacji
W 1963 roku Abraham Maslow doszedł do przekonania, że ludzie, którzy osiągnęli samorealizację mają kilka wspólnych cech:
- Są wydajni i dokładni w postrzeganiu rzeczywistości.
- Akceptują siebie, akceptują innych i naturę.
- Są spontaniczni w swoim myśleniu i emocjach. Bardziej naturalni niż sztuczni.
- Skupiają się na problemach, interesują się pytaniami filozoficznymi.
- Są niezależni i autonomiczni, aby osiągnąć satysfakcję.
- Zachowują świeżość umysłu, jeśli chodzi o kojarzenie wiedzy i pomysłów.
- Często doświadczają „uczuć oceanicznych”. Poczucia jedności z naturą, która wykracza poza czas i przestrzeń.
- Identyfikują się ze wszystkim, co ludzkie: są demokratyczni i szanują innych.
- Tworzą głębokie więzi, ale tylko z kilkoma osobami.
- Doceniają, według własnej wartości, proces załatwiania spraw.
- Mają filozoficzne, rozważne i pozbawione wrogości poczucie humoru.
- W poszukiwaniu rozwiązań dochodzą do kreatywności, a także mają strategie, aby ją obudzić, gdy czują, że jest uśpiona.
- Utrzymują wewnętrzny dystans do kultury, w której żyją.
- Są wystarczająco silni, niezależni i tak pewni swoich wewnętrznych wizji, że czasami mogą wydawać się temperamentni, a nawet niewrażliwi.
Intensywna samorealizacja: szczytowe doświadczenie
Maslow użył terminu „szczytowe doświadczenie” w odniesieniu do chwil intensywnej samorealizacji. Podczas tych doświadczeń ludzie mają poczucie połączenia z elementami swojego otoczenia. Natomiast psycholog Mihalyi Czikszentmihalyi (1975, 1988) rozwinął koncepcję Flow (przepływu po polsku).
Termin ten odnosi się więc do tych optymalnych doświadczeń, w których percepcja jest ostrzejsza i następuje utrata poczucia czasu. Doświadczane uczucia to często podziw, zachwyt, a nawet ekstaza.
Możemy je odczuwać w sposób bierny, słuchając piosenki lub patrząc na dzieło sztuki. Chociaż na ogół pojawia się, gdy osoba całkowicie pogrąża się w czynności, którą wykonuje.
Warto również wspomnieć, że doświadczenie przepływu składa się z kilku głównych elementów:
- jasnych i osiągalnych celów,
- wysokiej koncentracji i skupienia,
- bezpośredniej i natychmiastowej informacji zwrotnej,
- równowagi między poziomem umiejętności a wyzwaniem
- a także motywacji, która z natury rzeczy daje satysfakcję.
„Głównym celem jest intymna samorealizacja Istoty, której nie należy lekceważyć drugorzędnymi celami. A najlepszą przysługą, jaką można zrobić innym, jest wyzwolenie samego siebie”.
-Buddha Gautama-
Najpierw płyń, potem bądź szczęśliwy
Prawda jest taka, że możesz osiągnąć stan szczęścia i samorealizacji poprzez świadomy proces. Dzieje się tak, gdy nasza uwaga jest skupiona na „czymś”, co następnie wywołuje przyjemne doznanie.
Należy ponadto zauważyć, że Csikszentmihalyi użył słowa przepływ do opisania stanu umysłu, który ludzie odczuwają, gdy wydają się utrzymywać wysoki stopień koncentracji bez żadnego wysiłku. Nawet gdy mają miejsce pewne przerwy.
Pojęcie to odnosi się do uczuć i emocji płynących z tych działań lub ruchów, które rzadko wywołują czynniki zewnętrzne na początku i nigdy na końcu.
Ale takie przeżycia niekoniecznie muszą być przyjemne. Jak mówi autor, kiedy płyniemy, nie jesteśmy szczęśliwi, ale nie możemy być szczęśliwi bez tych doświadczeń przepływu. Pamiętaj, że szczęście ściśle wiąże się z naszymi stanami wewnętrznymi.
Przepływ natomiast oznacza, że nasza uwaga całkowicie skupia się na zadaniu. Po zakończeniu możemy skupić się na naszym stanie, spojrzeć wstecz i zastanowić się, co się stało.
„W pewnym sensie ci, którzy są„ w ruchu ”, nie są świadomi doświadczenia w tym momencie. Jednak kiedy się zastanawiają, czują, że byli w pełni żywi, w pełni uświadomieni i zaangażowani w „szczytowe doświadczenie” ”
-Gardner, 1993-
Samorealizacja w przepływie
Sekwencja koncepcji przepływu byłaby więc następująca:
- Działanie: robimy coś i skupiamy całą naszą uwagę na zadaniu.
- Wizja: Po zakończeniu działania zastanawiamy się, co się stało. Patrząc wstecz, doceniamy doświadczenie.
- Emocje: aby doświadczyć szczęścia, musimy skupić naszą uwagę na naszych stanach wewnętrznych i wtedy z perspektywy czasu możemy stwierdzić, że jesteśmy szczęśliwi.
Filozofia Csikszentmihalyi postrzega czasownik żyć jako harmonijne połączenie działania, myślenia i odczuwania. Wyznaczanie celów i ich osiąganie bez poczucia, że wiąże się to z poświęceniem, pozwala nam nie tylko osiągnąć szczyt, którym jest samorealizacja.
Płynie także do naszego wnętrza i z naszego wnętrza w kierunku poszukiwania szczęścia.
„Jeśli chcesz zrozumieć słowo szczęście, musisz rozumieć je jako nagrodę, a nie jako cel”
-Antoine de Saint-Exupéry-
Bibliografia:
Punset, E. (2005). Podróż do szczęścia. [ebook] Barcelona.
López Palenzuela, D. (s.f.) Psychologia osobowości.