Psychologia polityczna - poznaj 6 podstawowych modeli

Wpływ wielu szkół psychologicznych, a także wielu pokrewnych dyscyplin, dał początek różnym modelom w psychologii politycznej. Każdy z nich ma osobliwości, które czynią je wyjątkowymi.

Psychologia polityczna rozwinęła się w ramach kilku modeli, ponieważ ta gałąź wzbudzała wiele kontrowersji wśród jej adeptów. Powodów jest wiele. Przede wszystkim jest to dziedzina, w której zbiega się wiele dyscyplin. Dominujący wpływ jednej lub drugiej determinuje różne modele.

Innym powodem, dla którego psychologia polityczna wypracowała tak wiele modeli, jest sama polityka. Ta dziedzina wiedzy zakłada przyjęcie stanowiska w celu analizowania władzy. Wyłaniają się z tego różne perspektywy, które z kolei stają się modelami analizy.

Wreszcie, psychologia polityczna jako gałąź wiedzy nie wymyka się kontrastom wynikającym z istnienia różnych szkół i nurtów w psychologii. Dlatego czynnik ten dodaje również niuansów w sposobie podejścia do zjawisk politycznych. Z tego wszystkiego wynika sześć modeli psychologii politycznej, które przedstawimy poniżej.

1. Liberacjonista – krytyk, jako pierwszy model, który proponuje psychologia polityczna

Psychologia polityczna proponuje ten model jako wypełniający władzę z krytycznej perspektywy, jak sama nazwa wskazuje. Pojawił się w Ameryce Łacińskiej w latach 80., pod kierownictwem Martína Baró. Wychodzi z założenia, że do zjawisk politycznych należy podchodzić w oparciu o poszukiwanie przemian społecznych.

Przedmiot badań, czyli władza i działalność polityczna, analizowany więc jest z perspektywy grup uciskanych. A ponadto odbywa się to w jego specyficznym kontekście oraz w celu budowania świadomości aktorów społecznych przeciwko działaniom władzy.

2. Psychopolityka psychologii zbiorowej

Model ten wyłania się jako dziedzina, która wraz z psychologią społeczną należy do znacznie większego obszaru wiedzy, który nazywamy psychologią zbiorową. Narodził się również w Ameryce Łacińskiej z iniciajtywy Fernándeza Christlieba.

Perspektywa ta proponuje analizę zjawisk politycznych jako systemów ekspresji i interpretacji rzeczywistości. Dzięki tym systemom powstają i są odkrywane doświadczenia, przedmioty i zdarzenia, które nabierają znaczenia i wspólnie składają się na zbiorową rzeczywistość polityczną.

3. Retoryczno-dyskursywny model, który opisuje psychologia polityczna

Jest to jeden z najmłodszych modeli, jaki wypracowała psychologia polityczna, natomiast narodził się z nurtu konstrukcjonistycznego. Taka szkoła proponuje w istocie, że rzeczywistość tkwi w języku, który ją konstruuje. Konfiguruje się ją więc poprzez procesy nazywania, deszyfrowania, wyjaśniania i przypisywania znaczenia.

W modelu retoryczno-dyskursywnym proponuje się, aby badaniem budowy i funkcji dyskursu politycznego zajmowała się psychologia polityczna. Ma więc analizować przyczyny, uzasadnienia, przyczyny i skutki zachowań politycznych. Akt polityczny jest zatem aktem języka.

4. Model psychohistoryczny w psychologii politycznej

Jest to model, który ma na celu zjednoczenie marksizmu i psychoanalizy w badaniu zjawisk politycznych. Jej promotorem był Wilhelm Reich, który zaproponował koncepcję „Freud-marksizmu”. W tej perspektywie czynnik historyczny jest niezbędny do zrozumienia procesów politycznych jednostek i społeczeństw.

Analiza wydarzeń politycznych dokonywana jest na podstawie dokumentów historycznych, zarówno indywidualnych, jak i grupowych. Centralnym elementem tego podejścia jest natomiast analiza psychobiografii. Główną ideą, zgodnie z którą działa ten model, jest to, że zjawiska psychologiczne wpływają na rozwój i charakterystykę grup i ruchów politycznych.

5. Racjonalista

Spośród wszystkich modeli w psychologii politycznej ten jest najbliższy nurtowi poznawczo-behawioralnemu. Nabrał też szczególnego znaczenia w krajach takich jak Stany Zjednoczone. Chociaż w tej perspektywie istnieje kilka podejść, powszechne jest to, że zachowania polityczne postrzega się jako owoc rozsądnych działań.

Prowadzi to do przekonania, że ​​działania polityczne wynikają ze świadomych motywacji, z procesów porównywania, ewolucji i podejmowania decyzji. Zachowanie polityczne jest zorientowane na poszukiwanie równowagi, spójności i równowagi z kontekstem społecznym, w którym występuje.

6. Model materialistyczny

W tym podejściu, podobnie jak w psychohistorycznym, punktem wyjścia jest to, że fakty historyczne mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia zjawisk politycznych. W tym przypadku przyjmuje się również założenie, że życie społeczno-ekonomiczne determinuje życie zbiorowe, a zatem i politykę.

Dodatkowo model ten przywiązuje dużą wagę do badania procesów ideologii i alienacji. Uważa się, że są one zawsze związane z konkretnymi interesami i przyczyniają się do utrzymania nierówności w społeczeństwie.

Można powiedzieć, że wszystkie te modele psychologii politycznej są w stadium początkowym. Narodziły się w drugiej połowie XX wieku i z biegiem czasu były kształtowane i wzbogacane, ale wciąż są w procesie budowy.