Prześladowcy intelektualni: jak z nimi postępować?

Intelektualny tyran postrzega siebie na szczycie hierarchii w każdej scenerii. Poniża innych, umniejsza im i wyśmiewa, czując się lepszym od wszystkich wokół niego.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Prześladowcy intelektualni to ludzie, na których trzeba uważać. Rzadko się o nich mówi, ale ten rodzaj nadużyć jest bardzo podstępny. Są to postacie, które korzystają z pewnego rodzaju autorytetu moralnego.

Osoby, które uważają się za lepiej wykształcone i kulturalne niż większość, nie wahają się stosować szeregu zachowań równie lekceważących, co małostkowych. Podobnie są to profile, które już od dzieciństwa wykazują ten rodzaj poczucia wyższości.

Ten styl arogancji bardzo często kryje w sobie wyraźny kompleks wyższości, który prędzej czy później prowadzi do jawnie agresywnych zachowań. Tak więc, choć prawdą jest, że istnieje wiele rodzajów przemocy psychicznej, ta graniczy z nieco bardziej specyficznym, a nawet niepokojącym odchyleniem.

Czasami możemy znaleźć w naszym społeczeństwie wielkie postacie, które podziwiamy za konkretny aspekt (za bycie świetnym pisarzem, wielkim naukowcem czy wybitnym biznesmenem), a jednak prywatnie możemy odkryć coś uderzającego.

I nagle zdajemy sobie sprawę, że czasami wysoka inteligencja nie idzie w parze z szacunkiem do ludzi, zrozumieniem, a jeszcze mniej z empatią. Ci ludzie bowiem zachowują się jak prześladowcy intelektualni.

Przeanalizujmy to zjawisko.

Prześladowcy intelektualni są tak samo niebezpieczni jak prześladowcy fizyczni

Kiedy mówimy o „dręczycielu”, zwykle przychodzi na myśl klasyczne rozwydrzone dziecko, które w szkole lub liceum bije, poniża i ustawia po kątach jednego lub więcej kolegów z klasy. Zapominamy jednak, że poza nękaniem fizycznym możemy spotkać się również z nękaniem intelektualnym.

Ten rodzaj przemocy odnosi się do rzeczywistości, która choć często pozostaje niezauważona, również pozostawia swoje ofiary. Uniwersytet Sheffield przeprowadził na ten temat badanie w latach 90, które przeszło do klasyki psychologii. Stało się ono źródłem ostrzeżenia, ze zastraszanie lub nękanie w rzeczywistości przejawia się na wiele sposobów.

Chociaż prawdą jest, że prawie zawsze utożsamiamy je z agresywnym zachowaniem, w którym nie brakuje popychania, bicia lub obelg, czasem przybiera ono bardziej wyrafinowane formy. Zatrważająco często mamy też do czynienia z psychologicznym nękaniem, które pojawia się w sieciach społecznościowych a także z nękaniem intelektualnym.

Intelektualni prześladowcy nie rodzą się z tą skłonnością, ale ją budują stopniowo już od dzieciństwa. Ogólnie wiadomo, że wielu klasycznych napastników czasami wywodzi swoją postawę z niedostosowania społecznego, lęku lub dysfunkcji rodziny. Tymczasem oprawca intelektualny znajduje się ponad tą hierarchią.

Badania naukowe, przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych, Finlandii, Irlandii i Stanach Zjednoczonych, wskazują, że niektóre dzieci, mimo, że znęcają się nad innymi, mają bardzo pozytywne wyobrażenia o sobie (Kaukanien i in. 2002; Collins i Bell 1996; Pollastri i in. 2010 ).

Przykładem tego są właśnie prześladowcy intelektualni. Poznajmy bliżej ich cechy.

Czym się wyróżniają prześladowcy intelektualni?

Prześladowcy intelektualni to dzieci lub dorośli o wyższym od przeciętnego IQ. Ich wiedza może ogólnie dotyczyć wielu dziedzin lub mogą stać się absolutnym ekspertem w określonej dyscyplinie. Ta przewaga, polegająca na tym, że wiedzą więcej niż inni, sprawia, że ​​postrzegają się jako lepsi od innych.

• Na ogół nie okazują innym szacunku i są złośliwi wobec osób z ich otoczenia.
• Wykorzystują innych emocjonalnie. To do nich idealnie pasuje określenie wampirów emocjonalnych.
• Lubią wyśmiewać, szydzić, lekceważyć i demaskować innych.
• Ich zachowanie jest zawsze przesadzone. Używają zarozumiałego i pompatycznego języka, aby pokazać swoją wyrafinowaną wiedzę, a tym samym być w stanie umniejszyć tych, z którymi rozmawiają.
• Mają świetną „artylerię werbalną”, to znaczy cięty język i dobry refleks. Są mistrzami w nękaniu i obrażaniu słowem. Nie muszą uciekać się do zniewag, aby wyrządzić krzywdę.
• Muszą być zawsze w centrum uwagi.
• Są to osoby bardzo wrażliwe i bardzo reaktywne. Łatwo się obrażają i reagują agresywnie na minimalny bodziec.
• Mają bardzo słabo rozwiniętą empatię.

Jak radzić sobie z nękaniem intelektualnym?

Dziecko, które angażuje się w brutalne i fizyczne znęcanie się w szkole, można wychować korygując takie zachowanie. Z biegiem czasu taka postawa zwykle zanika dzięki odpowiednim programom interwencyjnym.

Jednak prześladowcy intelektualni, którzy rozpoczęli swój proceder w dzieciństwie, nadal robią to w wieku dorosłym. W jakiś sposób zakładają, że nadużycia intelektualne nie są porównywalne z nadużyciami fizycznymi. Tymczasem są one równie szkodliwe.

Co możemy zrobić w takich okolicznościach? Jak radzić sobie z tego typu osobami?

Strategie postępowania ze sprawcami nadużyć intelektualnych

Ten typ profilu wykazuje wyraźny syndrom wyższości, któremu często towarzyszy też narcystyczny model osobowości. Tak więc, zamiast pokornie wykorzystywać swoją przewagę intelektualną, działając dla dobra innych, wypaczają ten dar, pozostawiając ofiary na swojej drodze.

• Pierwszą strategią jest zrobienie czegoś, czego intelektualiści często najbardziej nienawidzą: zignorować ich. Ostatecznie przecież to, czego prześladowcy intelektualni istotnie potrzebują, to być w centrum uwagi i demonstrować swoją wszechwiedzę. Nie słuchanie ich i nie zwracanie na nich uwagi to podstawowa strategia o dużej skuteczności.
• Musimy pamiętać również, że są oni bardzo zręczni w posługiwaniu się słowem. Ważne jest, aby nie dać się wciągnąć do tej gry ani nie odpowiadać defensywnie. Jeśli chcemy/musimy im odpowiedzieć, musimy uzbroić się w wewnętrzny spokój, ponieważ coś, czego chcą najbardziej, wyprowadzenie nas z równowagi. Nie należy więc tracić nerwów.
• Należy ponadto jasno przedstawić sprawę, że nie możemy i nie chcemy tolerować tego, co powodują swoim zachowaniem: znęcania się, krytykowania, oczerniania.

Wreszcie, bardzo wskazane jest również wsparcie innych osób w zgłaszaniu takich zachowań. Prześladowcy intelektualni czasami przebywają w środowiskach zawodowych, tworząc wyczerpującą atmosferę pracy. W wielu przypadkach konieczne jest zaangażowanie wszystkich poszkodowanych, aby stawić czoła tej praktyce.