Niepełnosprawność, która wpływa na uczenie się niewerbalne, nie jest dobrze znana. Niewerbalne zaburzenia uczenia się występują u osób, które mają wysokie IQ w dziedzinie werbalnej. Wyrażają się więc z niesamowitą łatwością i pomysłowością.
Jednak mają poważne problemy w sferze wizualno-przestrzennej. Mają też problemy z koordynacją, są nieuporządkowane, niezdarne, nie rozumieją ironii i podwójnych znaczeń. Bardzo ciężko znoszą również wszelkie zmiany.
Jest całkiem możliwe, że wiele osób zaskoczą tego typu niewerbalne zaburzenia uczenia się. Oczekiwano, że to odchylenie pojawi się w piątym wydaniu DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Jednak do tego jeszcze go nie ujęto w tej klasyfikacji.
Wyróżnia je duża złożoność diagnostyczna oraz szeroka rozpiętość cech, które mogą stanowić kryteria diagnostyczne.
Niewerbalne zaburzenia uczenia się charakteryzują się dużymi umiejętnościami werbalnymi połączonymi z poważnymi trudnościami wzrokowo-przestrzennymi, motorycznymi i społecznymi.
Zanim przejdziemy dalej, warto przypomnieć pewną ważną myśl. Trudności w uczeniu się mogą być tak szerokie, jak niepowtarzalne dla każdego dziecka. Czasami wielu uczniów kończy swoją edukację z dużymi trudnościami.
Jednak nigdy nie otrzymują oni dokładnej i jednoznacznej diagnozy ograniczeń, którym podlegają. To z kolei utrudnia im dostęp do opanowania pewnych podstawowych umiejętności.
Jeśli chodzi o niewerbalne zaburzenia uczenia się możemy zwrócić uwagę na jeden fakt. Chodzi tu o dzieci, które wcześnie rozwijają mowę, uczą się normalnie czytać i pisać. To uczniowie, którzy świetnie sobie radzą w wypowiedziach ustnych i pisemnych.
Generalnie osiągają również wysokie wyniki we wszystkich dziedzinach werbalnych każdego testu na inteligencję. A jednak coś z nimi jest nie tak.
Są nieuporządkowani, niezdarni, łatwo się gubią i są silnie uzależnieni od rodziców. Ponadto, także na poziomie społecznym mogą wykazywać cechy wspólne z zespołem Aspergera. Jednak ich zaburzenia niemożna zaliczyć do grupy zaburzeń ze spektrum autyzmu. Więc co tak naprawdę kryje się za tego typu profilami?
Niewerbalne zaburzenia uczenia się często występują u osób nieświadomych tego
Elena zawsze była błyskotliwą dziewczynką, bardzo dobrą z języków. A ponieważ lubiła je tak bardzo, postanowiła studiować filologię angielską. Jednak na studiach wielu jej kolegów z roku postrzega ją jako „dziwną”.
Niedawno zrobiła prawo jazdy, ale jej rodzina woli, żeby z niego nie korzystała po tym, jak rozbiła samochód w garażu w domu. Często się gubi, błąka się po bibliotece i salach lekcyjnych bez celu, często się dezorientuje i nie lubi poznawać nowych ludzi.
To, co najbardziej przyciąga uwagę Eleny, to jej prezentacje na zajęciach, jej wystąpienia publiczne i świetne umiejętności debatowania. Jednak już podczas jej rozmów z kolegami pewne rzeczy mogą się nam wydawać się dziwne.
Elena mówi rzeczy, które są nie na miejscu, nie wychwytuje subtelności ani żartów i często ma trudności z nawiązaniem bliższych relacji z innymi.
Elena zawsze była świadoma, że coś jest z nią nie tak. Zawsze wykazywała pewien poziom niezdarności, ciągłą dezorientację, problemy z matematyką lub trudności w nawiązywaniu znajomości. Zawsze charakteryzowało ją coś, czego nikt nie potrafił nazwać, coś, w czym nikt jej nie pomógł.
Ona sama jeszcze tego nie wie, ale cały ten zestaw cech pasuje do tak zwanego niewerbalnego zaburzenia uczenia się.
Czym się charakteryzują osoby, które mają niewerbalne zaburzenia uczenia się?
- Trudności w umiejętnościach matematycznych, zwłaszcza w problemach logicznych.
- Nie odbierają sygnałów społecznych, takich jak język niewerbalny.
- Poważne trudności w porządkowaniu lub klasyfikowaniu.
- Problemy z koordynacją ruchową.
- Ograniczenia inteligencji wzrokowo-przestrzennej.
- Słabe umiejętności społeczne
- Bardzo dobrze się wypowiadają, ale nie wiedzą, jak prowadzić rozmowę.
- Nie lubią zmian ani nowych sytuacji.
- Mają problemy w myśleniu abstrakcyjnym.
Jakie może być źródło trudności w uczeniu się niewerbalnym?
W ICD-10 (międzynarodowej klasyfikacji chorób) wszystkie te cechy pojawiają się pod nazbyt szeroką nazwą: zaburzenia koordynacji rozwojowej. Jednak ważne jest, aby wiedzieć, że ta niepełnosprawność znacznie wykracza poza płaszczyznę ruchową lub prostą koordynację wzrokowo-ruchową dziecka.
Niewerbalne zaburzenia uczenia się w rzeczywistości mają pewne cechy wspólne z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Dlatego ważne jest, aby już teraz w podręcznikach diagnostycznych pojawiała się ich jasna definicja.
Wymienione wyżej cechy faktycznie wskazywałyby na problem dojrzewania prawej półkuli i biorąc to pod uwagę moglibyśmy mówić o stopniach afektacji. Z tego powodu psychologowie dziecięcy i rozwojowi zalecają, aby uważnie obserwować dzieci.
A w przypadku dostrzeżenia nadmiernej niezdarności ruchowej, której towarzyszą problemy towarzyskie, przeprowadzić ocenę obejmującą następujące testy:
- Badanie lekarskie.
- Testy umiejętności motorycznych: cięcie nożyczkami, jazda na rowerze…
- Testy inteligencji wzrokowo-przestrzennej.
- Analiza umiejętności społecznych i abstrakcyjnego myślenia dziecka.
- Test na inteligencję.
Z drugiej strony, coś, co prawie zawsze rzuca się w oczy, to to, że w 80% przypadków są to naprawdę błyskotliwi ludzie. To dzieci, które nauczyły się mówić bardzo wcześnie, szybko się uczą, a mimo to czują się więźniami niezdarnego ciała i umysłu. W konsekwencji, to nie pozwala im zdobyć tylu przyjaciół, ilu by chcieli.
W takich przypadkach strategia interwencji skupiałaby się przede wszystkim na pracy nad ich umiejętnościami społecznymi. Wprowadza się terapie poprawiające ich koordynację ruchową. Ponadto w kompleksowy sposób zaspokaja się potrzeby edukacyjne tych dzieci przez szkolne wydziały poradnictwa i pedagogiki terapeutycznej.
Wyzwanie, które z pewnością powinno zacząć się od czegoś tak prostego, jak uznanie istnienia tego rodzaju niepełnosprawności.