Neurofeedback w leczeniu depresji
Techniki biofeedbacku, a dokładniej neurofeedback, wykorzystują instrumenty, które niemal natychmiast dostarczają danych na temat aktywności mózgu. Dają informacje (sprzężenie zwrotne) w czasie rzeczywistym na temat fal mózgowych pojawiających się u danej osoby. W poniższym artykule porozmawiamy o przydatności tej metody w leczeniu depresji, ponieważ liczba osób cierpiących na to zaburzenie rośnie wykładniczo.
WHO (2020) uważa depresję za jedną z epidemii XXI wieku. Jest to prawdopodobnie najbardziej rozpowszechniona jednostka kliniczna. Ponadto cierpią na nią osoby w każdym wieku, chociaż wydaje się, że szczególnie dotyka osoby starsze. Dane sugerują, że 20 procent światowej populacji będzie cierpieć na depresję przez całe życie.
„Depresja to więzienie, w którym jesteś zarówno cierpiącym więźniem, jak i okrutnym strażnikiem”.
Doroty Row
Podejście do pojęcia depresji
Według ICD-11 ( WHO), systemu klasyfikującego różne choroby, depresja to okres co najmniej dwóch tygodni charakteryzujący się obniżonym nastrojem praktycznie każdego dnia. Towarzyszy temu brak zainteresowania codziennymi czynnościami. Objawy są następujące:
- Poczucie bezwartościowości.
- Stałe poczucie winy.
- Poczucie beznadziejności.
- Częste myśli o śmierci lub samobójstwie.
- Zmiany w apetycie i wzorcach snu.
- Pobudzenie lub spowolnienie zachowań motorycznych.
- Zmęczenie i spadek energii.
Dla Bellocha (2022) przy ocenie tego obrazu klinicznego należy wziąć pod uwagę dwa objawy: smutek i anhedonię. Ten ostatni polega na trudności w doświadczaniu przyjemności lub zainteresowania rzeczami, które osoba z depresją wcześniej lubiła.
„W stanie depresji pacjent może podejmować pochopne decyzje. Lekarz powinien doradzić mu, aby odłożył wszelkie kluczowe decyzje do czasu uzyskania remisji”.
-Amparo Belloch-
Neurofeedback
Neurofeedback to metoda treningowa. Pozwala chorej osobie uzyskać precyzyjne informacje w czasie rzeczywistym płynące z fal mózgowych. Odbywa się to za pomocą elektroencefalogramu (EEG) lub rezonansu magnetycznego (fMRI). Dzięki informacjom, które pacjent zbiera o sobie, może nauczyć się regulować swoje fale mózgowe, aby poczuć się lepiej.
Procedura polega na umieszczeniu elektrod na głowie pacjenta w celu uzyskania niezbędnych informacji. Dane są następnie przetwarzane przez komputer i przesyłane do monitora, który dostarcza sygnały wizualne i dźwiękowe. Sygnały te stanowią sprzężenie zwrotne, z którego korzysta pacjent.
Celem treningu neurofeedback jest umożliwienie pacjentowi zwiększania i zmniejszania aktywności mózgu, która pojawia się na monitorze. W efekcie chodzi o naukę samoregulacji.
„Obszary korowe mózgu wytwarzają różne rytmy, które są obserwowane jako sygnały z zapisu elektronicznego lub EEG”.
-Aleksandra Fajardo-
Nowe badanie dotyczące zastosowania neurofeedbacku w leczeniu depresji
Ostatnie badania przeprowadzone przez dr Davida Lindena dostarczyły nowych danych na temat tego typu interwencji. Twierdzi on, że priorytetem jest zwiększenie skuteczności, wydajności i bezpieczeństwa oferowanych przez obecnie dostępne interwencje.
Jest to istotne, ponieważ, jak wspomniano wcześniej, liczba przypadków depresji rośnie wykładniczo. Jednak wyspecjalizowane zasoby, którymi ludzie dysponują, nie rosną w ten sam sposób.
Neurofeedback za pomocą EEG w leczeniu depresji
Jakie obszary mózgu są związane z depresją? Badania sugerują, że lewa kora czołowa jest zaangażowana w zachowania kierowane przez wzmacniające emocje. Z drugiej strony prawa część odgrywa rolę w zachowaniach kierowanych emocjami awersyjnymi. U osób cierpiących na depresję część okolicy czołowej ma zmniejszoną aktywność w porównaniu z populacją niekliniczną.
Celem jest zmniejszenie fal alfa w obszarze lewej półkuli mózgu i zwiększenie ich w prawym obszarze, aby je zrównoważyć. Fale alfa pojawiają się w chwilach, gdy jesteśmy spokojni i czujemy się zrelaksowani, a aktywność naszego umysłu jest niska.
Wyniki zastosowania neurofeedbacku w depresji są obiecujące. Stwierdzono poprawę, która może być większa niż w przypadku psychoterapii. Potrzebne są jednak dalsze badania na ten temat.
Neurofeedback z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego w leczeniu depresji
Funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) dostarcza obrazów obszarów mózgu, które są aktywne podczas wykonywania zadania. To niezwykły sposób badania sieci połączeń między neuronami, które są aktywowane w depresji. Uzasadnieniem tej techniki jest to, że jeśli wiemy, które sieci są aktywowane i jak są aktywowane, możemy spróbować je samoregulować.
W protokole opracowanym przez Lindena (2022) znaleziono obszary aktywowane przez pozytywne i negatywne bodźce walencyjne. Celem interwencji była aktywizacja w określonych obszarach. Mówiąc dokładniej, była to brzuszna kora przedczołowa i układ limbiczny.
W tym celu pacjenci wizualizowali ekrany, na których mogli zobaczyć poziom aktywacji obszarów związanych z pozytywnymi emocjami. Celem szkolenia było zwiększenie ich aktywizacji poprzez udzielaną informację zwrotną. Okresy treningu i odpoczynku trwające 20 sekund były naprzemienne przez łącznie 20 minut.
Wyniki
Kurację stosowano w czterech sesjach tygodniowo. Pod koniec leczenia zaobserwowano, że neurofeedback pomógł pacjentom być bardziej świadomymi tego, co dzieje się wokół nich, a także wewnątrz nich.
Depresja jest jednym z najbardziej ograniczających zaburzeń. Z tego powodu badane są nowe formy interwencji, które ułatwią leczenie tego stanu. Ponieważ wyniki neurofeedbacku są tak obiecujące, konieczne jest kontynuowanie badań dotyczących tego konkretnego leczenia.
„Efekty kliniczne badania pilotażowego również były obiecujące. Pacjenci w grupie neurofeedback poprawili się o około 30 procent w zakresie oceny objawów w ciągu miesięcznego badania.
-David Linden-
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Linden, D. E. (2022). Neurofeedback and networks of depression. Dialogues in clinical neuroscience.
- Belloch, A. (2021). Manual De Psicopatologia. Vol. I (2.a ed.). MCGRAW HILL EDDUCATION.
- Sánchez, J. P. E., Rodríguez, J. O., & Carrillo, M. X. F. (2007). Terapia psicológica: casos prácticos. Ediciones Pirámide.
- Ruiz, R. M. (2023). Manual de técnicas y terapias cognitivo conductuales. Desclee De Brouwer.
- CIE-11. (s. f.). https://icd.who.int/es
- Fajardo, A., & Guzmán, A. L. (2016). Neurofeedback, aplicaciones y eficacia. Interdisciplinaria, 33(1), 81-93.v