Monoaminy: czym są i jakie są ich funkcje
Monoaminy są niezbędne dla naszego organizmu i dlatego w tym artykule opiszemy ich funkcje. Poznaj je bliżej!
Neuroprzekaźniki są niezbędne dla naszego dobrego samopoczucia. Dzięki nim nasz mózg komunikuje się z innymi częściami ciała. Monoaminy są klasyfikowane przez neurofizjologów jako neuroprzekaźniki.
Główną cechą monoamin jest to, że są one rozmieszczone w całym ośrodkowym układzie nerwowym, a także w obwodowym układzie nerwowym. Zasadniczo są to neuroprzekaźniki, które mają różne funkcje neuromodulacji.
Monoaminy odbierają i uwalniają materiał synaptyczny, który zawiera informacje na temat każdego złożonego działania, które wykonujemy. Pomimo ich mikroskopijnych rozmiarów mogą regulować takie funkcje, jak uwaga, stany emocjonalne i funkcje trzewne.
Monoaminy i ich funkcje
W różnych zaburzeniach psychiatrycznych zakłócana jest regulacja neuroprzekaźników w grupie monoaminowej. Również wiele leków psychotropowych (które wpływają na zachowanie lub nastrój) wpływa na jeden lub więcej etapów ich syntezy, przechowywania lub rozkładu.
Z drugiej strony niektóre leki przeciwdepresyjne działają jako inhibitory monoaminooksydazy (MAOI), enzymu niezbędnego do katabolizmu monoamin.
Monoaminy są wytwarzane przez różne układy neuronów w mózgu. Dlatego neurony monoaminergiczne służą do modulowania funkcji dużych obszarów mózgu, zwiększając lub zmniejszając aktywność niektórych czynności.
Monoaminy: aminy katecholowe i indolowe
Monoaminy są podzielone na dwie podklasy: katecholaminy i indolaminy. Z kolei w kategorii katecholamin wyróżniamy trzy neuroprzekaźniki: noradrenalina, dopamina i adrenalina. W kategorii indolamin znajduje się tylko serotonina.
Aminy katecholowe
Wszystkie katecholaminy biorą się z metabolizmu tyrozyny. Dwoma głównymi enzymami zaangażowanymi w katabolizm katecholaminy są oksydaza monoaminowa (MAO) – obecna na zakończeniach nerwowych oraz O-metylotransferaza katecholowa (COMT) – obecna we wszystkich tkankach. Te dwa enzymy są celem wielu terapii psychotropowych.
Dopamina (DA)
Dopamina jest neuroprzekaźnikiem syntetyzowanym przez niektóre komórki nerwowe z tyrozyny, który jest aminokwasem (składnikiem białka dietetycznego). Wpływa na ruch mięśni, wzrost tkanki lub funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wręcz przeciwnie, produkty i działania zapewniające przyjemność, takie jak heroina, kokaina lub seks aktywują niektóre układy dopaminergiczne. Dlatego leki zwiększające dopaminę, takie jak L-Dopa lub amfetamina zwiększają również agresję, aktywność seksualną i inicjatywę.
Adrenalina (A)
Adrenalina, znana również jako epinefryna, jest jedną z tych wielowartościowych substancji, które nasz organizm wykorzystuje do regulowania różnych procesów.
Jest hormonem, ponieważ przemieszcza się przez krew, aby dotrzeć do różnych obszarów ciała i wypełnić swoje zadanie w najbardziej odległych zakątkach. Ale jest także neuroprzekaźnikiem. Co oznacza, że działa jak pośrednik w komunikacji między neuronami.
Adrenalina jest hormonem i neuroprzekaźnikiem sytuacji, w których musimy być czujni i aktywni. Innymi słowy, na poziomie organicznym adrenalina przygotowuje nas do szybkiego reagowania. W szczególności zwiększa jej uwalnianie, gdy wykrywamy zagrożenie.
Noradrenalina (NA)
Główne neurony noradrenergiczne znajdują się w miejscu sinawym i jądrze pnia mózgu, które rozprasza się w śródmózgowiu i kresomózgowiu. Te neurony odgrywają ważną rolę w modulacji snu.
U szczurów zniszczenie miejsca sinawego, siedziby neuronów noradrenaliny, prowadzi do całkowitego zniknięcia uczucia strachu. U ludzi spadek noradrenaliny wpływa na zdobywanie nowej wiedzy i powiązań. Ale kofeina, która zwiększa poziom noradrenaliny w mózgu poprawia zdolność do wykonywania powtarzalnych i nudnych zadań.
Podawanie tyrozyny pacjentom z depresją zwiększa wydzielanie noradrenaliny. To leczenie poprawia hedonistyczną stronę depresji.
Podsumowując, noradrenalina wydaje się stwarzać sprzyjające warunki do przebudzenia, uczenia się, towarzyskości, wrażliwości na sygnały emocjonalne i pożądania seksualnego. Przeciwnie, gdy synteza lub uwalnianie noradrenaliny zostanie przerwane, może wystąpić syndrom odstawienia, oderwania, brak motywacji, depresja i obniżone libido.
Aminy indolowe
Indolaminy są neuroprzekaźnikami z grupy indol. W tej grupie znajdują się serotonina i melatonina.
Serotonina
Zniszczenie obszarów mózgu o dużej gęstości neuronów serotonergicznych prowadzi do zahamowania odruchowej kontroli nad zachowaniem. Zwierzę daje upust impulsom niezależnie od konsekwencji swojego działania.
Szczur, który próbuje zdobyć pożywienie przestaje próbować po 12 wstrząsach elektrycznych, które otrzymuje przy każdej próbie. Jednak przy niskim poziomie serotoniny szczur próbuje nawet do 200 razy.
U ludzi zbyt niski poziom serotoniny zwykle wiąże się z zachowaniem impulsywnym, agresywnym lub bardzo gwałtownym. Dotyczy to szczególnie brutalnych form samobójstw.
Zespół dr. Markusa Kruesiego (University of Illinois, Chicago) stwierdził, że niski poziom serotoniny u dziecka z problemami jest najlepszą przepowiednią dla zachowań przestępczych lub samobójczych.
Melatonina
Melatonina jest hormonem obecnym w organizmie, który wpływa na sen. Produkcja i uwalnianie melatoniny w mózgu zależy od pory dnia: wzrasta w ciemności i obniża się, gdy pojawia się światło. Produkcja melatoniny spada z wiekiem.
Melatonina jest również dostępna jako suplement. Zazwyczaj w postaci tabletek przyjmowanych doustnie. Większość suplementów melatoniny wytwarza się w laboratorium. Melatonina jest powszechnie stosowana w zaburzeniach snu, takich jak bezsenność i jet lag.