Metapoznanie: części składowe i cechy charakterystyczne

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Alejandro Sanfeliciano.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym w jaki sposób myślisz lub masz określone myśli na temat swoich myśli? Ta umiejętność myślenia o sobie to tak zwane metapoznanie. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej na temat tego fascynującego aspektu ludzkiego umysłu.

Chociaż termin metapoznanie jest złożony, to można opisać go pokrótce jako wiedzę o samej wiedzy. Innymi słowy, to umiejętność posiadania wiedzy i regulowania sposobu w jaki myślisz oraz świadomej kontroli nad takimi procesami poznawczymi jak pamięć, uwaga oraz rozumienie.

Badania nad metapoznaniem rozpoczęły się od epistemologa i psychologa poznawczego J. Flavella oraz angielskiego antropologa i psychologa Gregory’ego Batesona. Drugi z uczonych koncentrował swoje badanie na metapoznaniu u zwierząt.

Metapoznanie to myślenie wyższego poziomu, w którym to Ty jesteś badanym przedmiotem. Właśnie stąd bierze się prefiks “meta”. Metapoznanie pozwala Ci ocenić procesy wykonawcze oraz wprowadzić zmiany, aby je poprawić.

Przyjrzyjmy się kilku przykładom, które ułatwią zrozumienie tego założenia. Załóżmy, że coś czytasz i nagle przestajesz, aby zadać sobie pytanie czy zrozumiałeś to, co przeczytałeś. Orientujesz się, że nie, więc czytasz tekst ponownie. To metapoznanie.

Kolejny przykład to chwila, w której próbujesz rozwiązać problem i orientujesz się, że strategia mentalna, którą wykorzystujesz, nie przynosi rezultatów, więc przerzucasz się na kolejną.

Metapoznanie i jego dwie strony

Mówiąc o metapoznaniu należy zrozumieć, że jest to założenie wielowymiarowe. Można o nim dyskutować z różnych perspektyw. Jeden ze sposobów na jego zrozumienie to spojrzenie z punktu widzenia zawartości metapoznania, zaś druga – z perspektywy procesu metapoznawczego.

Tym samym istnieje różnica między metapoznaniem rozumianym jako wiedza metapoznawcza oraz metapoznaniem rozumianym jako kontrola metapoznawcza. W dalszej części artykułu wyjaśnimy te dwie perspektywy oraz to, co oznaczają.

Wiedza metapoznawcza

Termin ten odnosi się do tego, co ludzie wiedzą na temat swoich własnych procesów poznawczych oraz procesów poznawczych innych osób. Ta perspektywa odnosi się do aspektów zawartości lub wiedzy. To wiedza deklaratywna, którą wykorzystujesz, gdy myślisz o swoich możliwościach intelektualnych, umiejętnościach uczenia się lub pamięci.

Ten rodzaj wiedzy ma następujące cechy:

• Dość stabilna, jak intuicyjny model wiedzy oraz sposób, w jaki działa wiedza.
• Możliwa do zaobserwowania i zakomunikowania (masz dostęp do wiedzy, aby się nad nią zastanowić i o niej rozmawiać).
• Zawodna. Może prowadzić do błędnego rozumowania i błędnych pomysłów.
• Późno rozwijająca się. Ten rodzaj wiedzy pojawia się w ostatnich etapach rozwoju, ponieważ wymaga umiejętności myślenia abstrakcyjnego.

Wiedza metapoznawcza składa się z trzech komponentów:

• Zmienne personalne. Wiedza na temat samego siebie jako myśliciela i ucznia. Czyli wiedza na temat Twoich umiejętności i doświadczeń podczas wykonywania różnych zadań. Na przykład myślenie na temat tego, że jesteś lepszy w matematyce niż w sporcie lub że jesteś lepszy w zapamiętywaniu imion od swojego przyjaciela.
• Zmienne zadaniowe. Odnosi się do wiedzy, jaką posiadasz na temat celów oraz wszystkich cech, które odnoszą się do ich trudności. Na przykład wiedza na temat tego, że uczenie się wymaga o wiele większego wysiłku niż przeczytanie książki.
• Zmienne strategiczne. Odnosi się do wiedzy na temat środków, które mogą pomóc Ci wykonać dane zadanie. Łączy się ze zrozumieniem deklaratywnych, proceduralnych i warunkowych zadań możliwych do zastosowania strategii.

Kontrola metapoznawcza

Kontrola metapoznawcza odnosi się do aktywnego nadzorowania i konsekwentnego regulowania oraz organizowania na podstawie procesów, które działają w danym momencie. Innymi słowy, odnosi się do umiejętności uważania na możliwe porażki oraz podejmowania właściwych działań, aby je zminimalizować.

Należy zrozumieć, że proces poznawczy odgrywa rolę przed, w trakcie i po danym działaniu. Kontrola metapoznawcza ma następujące cechy:

• Nie jest stabilna. Kontrola metapoznawcza jest kojarzona z aktywnością poznawczą, co oznacza, że zależy od sytuacji oraz konkretnego zadania.
• Jest dość niezależna od wieku. Eksperci uważają, że kiedy rozwiną się już procesy metapoznawcze, wiek nie stanowi ważnej zmiennej.
• To proces w znacznej mierze proceduralny i podświadomy. Z tego powodu wiele aspektów kontroli metapoznawczej jest niedostępnych i niemożliwych do zakomunikowania.

Główne komponenty kontroli metapoznawczej to:

• Planowanie. Odnosi się do tworzenia strategicznego planu przed rozpoczęciem zadania. Zakłada organizowanie zasobów i strategii przy jednoczesnym zachowaniu w pamięci celu końcowego.
• Nadzór. Składa się ze sprawdzenia i dostosowania swoich działań podczas wykonywania zadania, aby móc przybliżyć się do swoich celów. To zakłada dwojaki interaktywny proces: rozumowanie oddolne (identyfikowanie błędów) oraz rozumowanie odgórne (poprawianie błędów).
• Ocena. To ocena rezultatów końcowych, aby wziąć pod uwagę poprawki i zmiany strategii pod kątem wykonywania zadań w przyszłości.

Podsumowanie

Metapoznanie stanowi kluczową część przetwarzania informacji. Możesz zauważyć, że metapoznanie odgrywa rolę w większości wykonywanych przez Ciebie zadań.

Musisz również zrozumieć, że poznanie od metapoznania dzieli bardzo cienka grania. To sprawia, że wydają się one być dwoma wymiarami tej samej rzeczy zamiast statycznymi kategoriami.

Poszerzanie wiedzy na temat metapoznanie pomoże nam lepiej zrozumieć ludzkie myślenie i rozumowanie, co odgrywa niezwykle istotną rolę w wielu dziedzinach (takich jak choćby edukacja). Wiąże się to z faktem, że zrozumienie sposobu działania ludzkiego umysłu pomoże nam poprawić nasze działania.