Legenda o mieczu Damoklesa - poznaj ją bliżej!

Rzymska legenda o mieczu Damoklesa pochodzi z czwartego roku przed naszą erą. Mimo że ma już tyle lat, wciąż jest aktualna.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Ostatnia aktualizacja: 05 października, 2021

Legenda o mieczu Damoklesa stworzona została przez Timajosa z Tauromenion. Jednak to słynny filozof Cyceron uczynił z niej znaną opowieść, przekazywaną do dzisiaj.

Chociaż legenda o mieczu Damoklesa odnosi się do realnych postaci, jest wytworem wyobraźni, a jej celem jest moralizowanie. Cyceron umieścił ją w swoim dziele Rozmowy tuskulańskie, dzięki czemu stała się znana na Zachodzie.

Cyceron był jednym z wielkich rzymskich myślicieli i polityków. Bronił republiki, ale przyszło mu żyć w czasach Cezara, Antoniusza i Oktawiana. Legenda o mieczu Damoklesa to aluzja do tych czasów.

Tyrania Dionizjosa I

Dionizjos I doszedł do władzy wskutek konspiracji. Miał dużą siłę perswazji, co ułatwiło mu zadanie. Rzadko kiedy politycy dysponowali eskortą. On jednak chciał mieć żołnierzy pod kontrolą, więc wymyślił, że ktoś spiskuje przeciwko niemu i przyznano mu ochronę 600 wojowników.

Miał osobowość zdobywcy, co pozwoliło mu rozszerzyć wpływy. Charakteryzował się dużą potrzebą kontroli nad poddanymi i był bezlitosny dla wrogów. Przepadał także za rozkoszami cielesnymi. Picie, jedzenie i kobiety były jego codziennością. Jego syn miał podobne inklinacje.

Dionizjos I miał władzę, ale nie był szczęśliwy. Żył w strachu przed tym, że jego wrogowie zastawią na niego sidła i go zamordują. Mawia się, że spał otoczony fosą, by nic go nie zaskoczyło. Golić mu brodę i podawać jedzenie mogły mu tylko córki.

Legenda o mieczu Damoklesa

Pewien ważny Rzymianin o imieniu Damokles ciągle schlebiał tyranowi. Opowiadał, że jest to wspaniały człowiek o wyjątkowym stylu życia. Zapewniał także, iż jego nadmierne skłonności do ucztowania to naturalna cecha władcy.

Wielu sądziło, iż Damokles w rzeczywistości zazdrościł tyranowi. Pewnego dnia Dionizjos zaproponował mu zamianę miejsc na jeden dzień, by przekonał się, jak wygląda jego życie naprawdę. Damokles zgodził się i następnego dnia pojawił się na miejscu tyrana. Usiadł na tronie i pozwalał się obsługiwać rzeszy pomocników będących na skinienie palca.

Jednak w pewnej chwili Damokles spojrzał w górę, a nad jego głową, na końskim włosiu wisiał ostry miecz. Gdyby włosie uległo przerwaniu, miecz odciąłby mu głowę. Od tamtej pory przestały cieszyć go posiłki, alkohol i kobiety. Zapragnął zakończenia eksperymentu.

Powtórzenie z historii

Cyceron, który stworzył legendę o mieczu Damoklesa należał do szkoły filozoficznej reprezentującej stoicyzm. Nurt ten propagował życie bez wyskoków, gdyż nadmiar miał generować cierpienie. Uważa się zatem, że myśliciel chciał przede wszystkim pokazać złe strony luksusu i obfitości.

Zdaniem innych legenda ta jest bezpośrednią krytyką dyktatora i podkreśleniem jego słabego punktu, czyli strachu przed zdradą ze strony bliskich mu ludzi. Historia ta pokazuje, że władza wiąże się z ryzykiem uniemożliwiającym cieszenie się życiem. “Kto budzi strach w innych, sam musi się obawiać”.

Mawia się także, że legenda ta może odnosić się do ludzi jako takich. Miecz Damoklesa to symbol śmierci, która jest nieunikniona. Każdy z nas zagrożony jest śmiercią – wystarczy, że włos się przerwie, a będzie po nas.

Frazeologizm “miecz Damoklesa” odnosi się do sytuacji, w których popełnienie błędu może mieć bardzo poważne konsekwencje. John Kennedy na przykład powiedział, że ludzkość zagrożona jest mieczem Damoklesa w postaci wojny nuklearnej.