Krytyczne myślenie: 5 strategii na jego wzmocnienie

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Jeśli poprawisz swoje krytyczne myślenie, będziesz mieć w zasięgu ręki wyjątkową i konstruktywną „broń”. W końcu coś tak prostego jak stosowanie zdrowego sceptycyzmu wraz z odpowiednią osobistą etyką i otwartym umysłem może znacznie ułatwić stawianie czoła sytuacjom, w których zmuszeni jesteśmy myśleć jako jednostki.

Może obiło Ci się o uszy, że żyjemy w czasach zwanych Post-Truth. Jakkolwiek przesadnie może to brzmieć, krytyczne myślenie może być istotną potrzebą. Powinniśmy przyznać, że przechodzimy przez „kryzys prawdy”, w którym często uznajemy, że nasze emocje mają wpływ na nasze działania. Stąd musimy starać się, by zachowywać się w najlepszy możliwy sposób.

Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Cambridge opublikowane w styczniu tego roku podkreśliło pewną ważną ideę. Otóż wykazało, że poza ilorazem inteligencji i dążeniem do posiadania większej inteligencji, sprawne krytyczne myślenie może poprawić nasze życie.

Autorzy badania stwierdzili, że osoba dobrze wyszkolona w tej umiejętności jest w stanie podejmować lepsze decyzje. Poza tym osoba przestaje być podatna na wpływ interesu publicznego czy areny politycznej, będąc w stanie rozwiązywać problemy w bardziej kreatywny, niezależny i skuteczny sposób. Bez wątpienia krytyczne myślenie to wspaniały zasób psychologicznym, który warto rozwijać.

Poprawienie krytycznego myślenia jest możliwe. Pomóc w tym mogą przedstawione poniżej strategie.

Jak rozwinąć krytyczne myślenie

Nikt nie rodzi się z wrodzoną umiejętnością zastosowania krytycznego myślenia wobec wszystkiego, co dzieje się w jego życiu. Zdolność ta wymaga praktyki, uczenia się i internalizacji oraz zmienia się w zależności od naszych potrzeb, osobowości i doświadczeń. Kształtuje się na podstawie ciągłej informacji zwrotnej, przy czym musimy być aktywni, ambitni i wysoce zmotywowani.

W ten sposób możemy rozwinąć nasze krytyczne myślenie.

1. Poszerz swoją perspektywę, nie zadowalaj się tylko jedną opcją

Gdyby ktoś powiedział, że jutro świat się skończy, prawdopodobnie 60% populacji będzie szukać bunkra, w którym natychmiast się ukryje. 20% zrobi wszystko, aby znaleźć alternatywę, strategię uniknięcia rzekomej apokalipsy. Pozostałe 20% byłoby nastawione sceptycznie. Z pewnością pojawiłyby się pytania, takie jak „Czy świat naprawdę się skończy?” czy „Kto to powiedział?”.

Zdrowy, inteligentny i umiejętny sceptycyzm jest bez wątpienia pierwszym filtrem wiadomości, opinii, twierdzeń i komentarzy, które słyszymy każdego dnia.

2. Bądź proaktywny, a nie reaktywny

Wielu z nas reaguje na życie, zamiast żyć. Reagujemy na problemy, trudności i wyzwania, nie wiedząc, że istnieją inne sposoby działania, np. proaktywność. Ale… co właściwie znaczy proaktywność?

• Oznacza to, że nie możemy stać nieruchomo, obserwując, co dzieje się wokół nas, nie podejmując interwencji. Spraw, by coś się działo, szukaj wyzwań, z których można się uczyć, korzystając z nowych zasobów, wyznaczając cele i pracując nad nimi każdego dnia.
• Twoje krytyczne myślenie to siła psychologiczna, która ułatwi Ci działanie w bardziej umiejętny i refleksyjny sposób. Innymi słowy, zamiast reagować niedbale lub nadmiernie na trudną lub złożoną sytuację, ten nowy punkt widzenia pomoże Ci dostrzec to wszystko dzięki bardziej konstruktywnej, skoncentrowanej, adaptacyjnej, a nawet genialnej postawie. Każde wyzwanie będzie lekcją.

3. Bardziej etyczne myślenie

W naszym społeczeństwie dychotomiczne lub skrajne myślenie to ostatni krzyk mody. Coś jest dobre albo złe. Ludzie albo całkowicie zgadzają się z naszymi ideałami i naszymi wartościami, albo nie. Jesteś przyjacielem lub wrogiem. Dana rzecz jest albo niebieska, albo czerwona… Co tak naprawdę daje nam zastosowanie tego rodzaju filtrów moralnych? Właściwie niewiele.

Jeśli bylibyśmy w stanie zastosować krytyczne myślenie, w którym odzwierciedlanie i relatywizowanie wszystkich tych dychotomii jest normą, z przyjemnością rozważalibyśmy różne punkty widzenia. Otwarcie się na całą gamę opinii, cech i funkcji wzbogaca nas bez końca.

4. Więcej poczucia humoru

Dobre poczucie humoru idzie w parze z inteligencją. Ktoś, kto potrafi śmiać się z samego siebie, kto jest w stanie znaleźć światło w ciemności i bawić się z rzeczywistością, aby ją zrelatywizować i przemienić z wdziękiem i oryginalnie, by wszyscy inni się śmiali, ma wspaniały dar.

W związku z tym Twoje krytyczne myślenie jest także narzędziem, które pokazuje Twoją zdolność do bardziej jasnego spojrzenia na rzeczywistość i unikania frustracji, poddania się bez walki czy nieporozumień, które prowadzą nas donikąd.

5. Zachowaj świadomość zniekształceń poznawczych

Pozwalając, aby kluczowe skupienie utknęło w zaburzeniach poznawczych, takich jak pesymizm, uogólnianie, przypisywanie ludziom etykietek, spolaryzowane skupienie lub selektywna uwaga, która pozwala nam widzieć tylko to, co chcemy zobaczyć, całkowicie ogranicza nasze krytyczne myślenie.

Musimy być świadomi tych powszechnych, irracjonalnych zasobów naszego umysłu. Musimy relatywizować, poszerzać naszą wizję i po prostu pamiętać, że tak jak często krytycznie odnosimy się do otaczających nas osób, musimy także być krytyczni wobec samych siebie.

Podsumowując, by rozwinąć krytyczne myślenie, potrzeba czasu. Jeśli jednak naprawdę chcesz w pełni rozwinąć tę umiejętność, nie zapominaj o jednej prostej radzie: uwolnij się od swoich myśli i granic. Zerwij łańcuchy, spójrz na świat z pokornymi oczami i zachowaj świadomość wszystkich rzeczy, których możesz się nauczyć i wszystkich możliwości, które na Ciebie czekają.