Kompleks męczennika: co się za nim kryje

Kompleks męczennika dotyczy osób, które stawiają innych przed sobą. Mogą nawet uważać, że doświadczenia innych ludzi są ważniejsze niż ich własne. W ten sposób przyjmują rolę ofiary. Innymi słowy, to oni cierpią najbardziej i bardzo intensywnie. W psychologii ten sposób przeżywania życia jest nazywany kompleksem męczennika.

Psychologia wyjaśnia, że kompleks męczennika jest postawą, której przyjęcie jest praktycznie dobrowolne. Dzieje się tak, ponieważ ból i poczucie poświęcenia zaspokajają pewne potrzeby psychologiczne. Często zdarza się, że ludzie usprawiedliwiają poświęcenie siebie samych miłością, obowiązkiem czy ofiarą.

Co ciekawe, poszukiwanie cierpienia prowadzi również do tego, że męczennik w jakiś sposób czuje się lepiej. Z jego punktu widzenia przyznanie sobie kary jest aktem dobroci. Chodzi o to, że ta druga osoba nie jest pokrzywdzona, co sprawia, że męczennik czuje się przez to dowartościowany.

Jest to jednak autodestrukcyjny wzorzec zachowania, ponieważ ignorowane są potrzeby własne jednostki, która się poświęca. W ten sposób tworzone i utrwalane są sytuacje, które stają się źródłem niepokoju.

Czym charakteryzuje się zachowanie osoby mającej kompleks męczennika

Aby zidentyfikować osobę, która może mieć kompleks męczennika, należy przyjrzeć się jej różnym zachowaniom, myślom i wartościom. Wśród nich widoczne jest, że ta osoba:

Uważa się za pobożnego, bohatera lub świętego. Z kolei innych uważa za samolubnych lub niewrażliwych, ludzi, którzy po prostu nie cenią wysiłków innych.
Ma tendencję do wyolbrzymiania poziomu cierpienia, aby umocnić swój wizerunek. Ponadto szuka uwagi i uznania każdego, kto ją wysłucha.
Zwykle ma niską samoocenę. Odzwierciedlenie tego można znaleźć w tym, że często mówi, że nie uważa się za godnych czegokolwiek i nie docenia swojej osobowości.
Ma trudności z odmawianiem i wyznaczeniem granic. Prowadzi to do tego, że obciąża się coraz większą liczbą „przysług”, obowiązków domowych i nieszczęśliwych relacji.
Niektórzy męczennicy, co ciekawe, kończą w roli manipulatorów. Ten typ męczennika wykorzystuje swoją sytuację ofiary do emocjonalnego szantażowania innych i uzyskiwania od nich tego, czego chce.
Nie ma strategii rozwiązywania swoich problemów, a nawet jeśli w pewnym momencie je rozwiąże, zawsze znajduje sobie nowe, nad którymi może rozpaczać.
Ma tendencję do szukania sposobów na zademonstrowanie swojej dobroci i dobrych intencji, tworząc sytuacje, w których ktoś inny jest „złym człowiekiem”.
Może czuć rozczarowanie, widząc reakcję innych na jej pomoc. Chociaż nie planuje zemsty, często nie jest zadowolona z reakcji innych. Dzieje się tak, ponieważ w głębi duszy spodziewa się podziwu za swoje tak uprzejme zachowanie.

Jak zachowywać się przy ludziach-męczennikach

Relacja z osobą, która ma kompleks męczennika, nie jest łatwym zadaniem. To dlatego, że taka osoba ciągle mówi o tym, jak źle jej jest i może to poważnie wpłynąć na Ciebie.

Również dlatego, że męczennik próbuje sprawić, żeby wszyscy z jego otoczenia czuli się mu dłużni. Dlatego, aby poradzić sobie z osobą zachowującą się w ten sposób, spróbuj wdrożyć trzy proste strategie:

Nie przyjmuj przysług ani żadnego innego ofiarnego zachowania pod Twoim adresem. Im więcej otrzymasz od męczennika, tym większe jest prawdopodobieństwo, że będzie on Tobą rozczarowany, co może prowadzić do przyszłych konfliktów. Nie jest to jednak kwestia odrzucania wszystkiego, a jedynie oceniania, kiedy jest to naprawdę konieczne i próby doprowadzenia takiej osoby do samowystarczalności.
Nie bierz udziału w rozmowie, gdy osoba z kompleksem męczennika mówi o swoich uczuciach żalu i bycia ofiarą. Staraj się nie okazywać współczucia ani nie wzmacniać jej poczucia udręki. Zamiast tego staraj się komentować tylko pozytywne rezultaty.
Rozmawiaj. Jeśli ta osoba jest dla Ciebie ważna, spróbuj porozmawiać, wyjaśniając, że jej zachowanie sprawia, że czujesz się niekomfortowo i nie jest dobre ani dla niej, ani dla Ciebie. Na początku będzie się bronić, dlatego pamiętaj, że możesz pomóc tylko mówiąc spokojnym tonem, doceniając jej wysiłek i proponując rozwiązania.

Co jeśli to Ty masz kompleks męczennika?

Trudniejsze niż leczenie kogoś z kompleksem męczennika jest uświadomienie sobie i przyznanie się do tego. Dlatego jeśli uważasz, że postępujesz w opisany powyżej sposób, postaraj się obiektywnie ocenić swoje zachowanie w następujący sposób:

Drażni cię reakcja ludzi na Twoją dobroć. A może myślisz, że nie reagują tak, jak „powinni”.
Często mówisz „tak”, kiedy naprawdę chcesz powiedzieć „nie”.
Robisz wymówki po tym, jak zgłosisz się na ochotnika do czegoś, czego nie możesz zrobić.
Kiedy mówisz „nie”, szybko dopadają Cię obawy, że inni mogą Cię zastąpić lub cenić innych bardziej niż Ciebie.
Szybko oferujesz pomoc bez dokładnej oceny dostępnych opcji.
Wreszcie czujesz, że często przed swoimi własnymi przedkładasz potrzeby innych ludzi.

„Męczennik poświęca się całkowicie na próżno. A raczej nie na próżno; bo czyni egoistów bardziej samolubnymi, leniwych leniwszymi, ograniczonych bardziej ograniczonymi”.
–Florence Nightingale–

Jak zmienić mentalność męczennika

Po pierwsze, musisz zdać sobie sprawę i przyznać, że istnieje problem, ponieważ jest to najważniejszy krok w kierunku zmiany. Następnie musisz poszukać innych sposobów działania i zrozumieć, że nie czynią Cię one złą osobą.

Pamiętaj, że bycie akceptowanym lub kochanym nie zależy od tego, co robisz, ale od tego, kim jesteś. Zatem dążenie do zadowolenia i zaspokojenia potrzeb wszystkich jest mentalnym obciążeniem, które prowadzi donikąd.

Znajdź różne sposoby interakcji w swoich związkach. Wciel się w inną rolę. Być może nadszedł czas, aby przejąć inicjatywę, podjąć własne decyzje i zacząć walczyć o siebie, jeśli dotychczas żyło się w całości dla innych.

Fundamentalnym w tym procesie zmiany jest zastanowienie się, czy poświęcanie się dla innych jest sposobem na zdrowe, zrównoważone relacje. Musisz także pomyśleć o tym, czy stawiasz się powyżej, poniżej czy obok innych ludzi.

Przede wszystkim bierz na siebie swoje obowiązki i szanuj wolność innych. Nadszedł czas, aby zaakceptować swoje błędy i zrozumieć, że każda osoba reaguje i rozumie życie na swój własny sposób. Dlatego Twoje życie nie powinno w całości zależeć od innych.

Na koniec porozmawiaj z innymi o swoim procesie zmiany. Z pewnością to zrozumieją i docenią, a nawet pomogą uczynić to łatwiejszym i bardziej znośnym. Przy Ci się jednak dużo cierpliwości. Niektórzy mogą nawet próbować skorzystać z Twojej sytuacji lub po prostu potrzebują więcej czasu, aby dostosować się do nowej wersji Ciebie.