Kłamstwa białe, kompulsywne i patologiczne!

Czy wiesz, jakie są różnice pomiędzy kłamstwami białymi, kompulsywnymi i patologicznymi? I dlaczego niektóre kłamstwa usprawiedliwiamy, a innych nie? Rodzaj kłamstw bardzo wiele mówi o osobie, z ust której pochodzą.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Napisany przez Sonia Budner

Ostatnia aktualizacja: 14 września, 2023

Kłamstwa to najkrótsza droga do utraty zaufania. Nikt nie lubi towarzystwa osób, które kłamią, choć niektóre rodzaje kłamstw są w pewnym stopniu akceptowane społecznie. Są to tak zwane białe kłamstwa, które nie wyrządzają szkody drugiemu człowiekowi.

Z badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu w Massachussetts wynika, że ponad 60% dorosłych osób nie jest w stanie mówić bez kłamstw dłużej niż 10 minut. Co gorsza, wyniki te dotyczą rozmowy z kimś znajomym.

W przypadku rozmowy pomiędzy obcymi sobie osobami, już w pierwszych dziesięciu minutach konwersacji pojawiają się średnio trzy kłamstwa. Trochę trudno jest zaakceptować fakt, że kłamstwa stanowią integralną część życia człowieka.

Wspomniane badania zostały przeprowadzone jeszcze przed powstaniem portali społecznościowych. Facebook, Twitter, Instagram i inne platformy z pewnością zwiększyły ilość nieprawdziwych informacji, jakie sobie przekazujemy. Bądź co bądź, dają one ludziom możliwość publikowania dowolnej ilości kłamstw, które potem docierają do ogromnej rzeszy odbiorców.

Wiele osób wini media społecznościowe za taki stan rzeczy. Jednak to nie te platformy są odpowiedzialne za ilość krążących w świecie kłamstw, choć są co prawda ich nośnikiem. Nie da się jednak zaprzeczyć faktowi, że za sprawą mediów społecznościowych kłamstwa szerzą się w niepohamowanym tempie.

Psycholog Paul Ekman, ekspert od mimiki, przypomina nam, że kłamstwo towarzyszyło człowiekowi od zarania dziejów.

Białe kłamstwa

Jak tylko dzieci nauczą się mówić, zaczynają wykorzystywać język do mówienia nieprawdy. Robią to już w wieku dwóch lub trzech lat. Zanim ukończą czwarty rok życia, potrafią wymyślać bardziej wyszukane kłamstwa. Może to być postrzegane jako cecha negatywna, ale psychologia rozwojowa mówi o tym, że kłamstwa u dzieci są oznaką inteligencji społecznej.

Mówienie białych kłamstw przychodzi dzieciom naturalnie (dorosłym zresztą również). Są to kłamstwa nieszkodliwe, a ludzie zazwyczaj wymyślają je, żeby ochronić uczucia własne lub drugiej osoby. Można powiedzieć, że białe kłamstwa pozwalają na sprawniejsze funkcjonowanie społeczeństwa.

Prawda i kłamstwa

Każdy kłamie i nie da się rozdzielić ludzi na tych, którzy kłamią i tych, którzy mówią wyłącznie prawdę. Możemy natomiast określić, jakiego rodzaju kłamstw używają różne osoby.

Kłamstwa mogą mieć różne postacie, od zwykłego stwierdzenia ‘U mnie wszystko dobrze’, kiedy w rzeczywistości czujesz się okropnie, przez wymyślanie wymówek dla swojego spóźnienia aż po mówienie nieprawdy w celu uzyskania jakichś korzyści.

Niektórzy twierdzą, że ludzie kłamią, ponieważ chcą lepiej spełnić oczekiwania innych. Społeczeństwo jest jednak pełne kontrastów. Mówimy dzieciom, że nie należy kłamać, ale jednocześnie każemy udawać, że cieszą się z prezentu od babci, nawet jeśli im się on nie podoba.

Relacje międzyludzkie prawdopodobnie szybko rozpadłyby się, gdybyśmy nagle wszyscy zaczęli mówić tylko i wyłącznie prawdę.

Kłamstwa kompulsywne

Niektóre osoby ubierają swoje kłamstwa w anegdoty, fakty lub historie, które są w rzeczywistości zasłona dymną dla wypowiadanej nieprawdy. Są ludzie, którzy wręcz uzależniają się od swoich wymyślonych historii ponieważ za ich pomocą podwyższają sobie poczucie własnej wartości.

Zazwyczaj jedynymi osobami, które cierpią z powodu kompulsywnych kłamstw są sami kłamcy.

Patologiczne kłamstwa

Badania wykazują, że w mózgach patologicznych kłamców znajduje się większa ilość istoty białej w części przedczołowej. Istota biała pomaga w sprawniejszej komunikacji, wpływa korzystnie na płynność wymowy i szybsze przetwarzanie myśli.

Osoby z dużą ilością istoty białej miewają jednak problemy z odczuwaniem empatii. Rejestruje się też u nich niską aktywność mózgu w obszarach odpowiedzialnych za emocje.

Większość ludzi nie lubi kłamać. Korzystamy z kłamstw, żeby się chronić. A przynajmniej tak sobie to tłumaczymy. Każdy z nas ma w sobie jednak moralny kompas, który podpowiada, czy lepiej w danej sytuacji powiedzieć jakieś kłamstwo, czy też trzymać się faktów i prawdy.