Jelitowy układ nerwowy jest często nazywany drugim mózgiem człowieka. Jest to złożona sieć ponad stu milionów neuronów, które obejmują określone obszary, takie jak jelito cienkie i jelito grube. System ten jest w stanie działać niezależnie od samego mózgu.
Bez wątpienia możemy powiedzieć, że ta część autonomicznego układu nerwowego, która jest odpowiedzialna za regulację procesów trawiennych, jest jedną z najciekawszych części ciała człowieka. W ostatnich latach pojawiły się publikacje stwierdzające, że jelitowy układ nerwowy jest naszym drugim mózgiem.
Powinniśmy jednak wspomnieć, że część społeczności naukowej nie zgadza się z tym założeniem. Jednak bardzo znana jest praca dr Michaela D. Gershona poświęcona temu zagadnieniu. Jest prezesem Wydziału Patologii Klinicznej i Biologii Komórkowej Uniwersytetu Columbia.
W swojej książce „The Second Brain” omawia ważne odkrycia. Na przykład fakt, że 95% serotoniny i 50% dopaminy pochodzi z układu pokarmowego.
W maju tego roku Flinders University w Australii odkrył coś jeszcze bardziej uderzającego i opublikował te wnioski w The Journal of Neuroscience. Mianowicie odkryto, że jelitowy układ nerwowy jest zdolny do generowania aktywności elektrycznej. Robi to w bardzo unikalny sposób, zupełnie inaczej niż mózg.
Dalsze badania jelitowego układu nerwowego mogą ujawnić informacje o człowieku, o których nie mieliśmy pojęcia.
„Wiedza o funkcjach jelitowego układu nerwowego pozostaje na poziomie średniowiecza. Nadszedł czas, aby odkryć wszystko, co ten układ dla nas robi”.
-Dr Michael D. Gershon-
Jelitowy układ nerwowy: lokalizacja i funkcje
Jelitowy układ nerwowy jest bardzo duży. Zaczyna się od przełyku i kończy w odbycie. Obejmuje cały układ trawienny i jest długi niemal na metr. Jak już wspomnieliśmy, w układzie tym zawartych jest wiele neuronów, podobnie jak w jelitach.
Inną interesującą kwestią jest to, że poza tym, że jelitowy układ nerwowy jest wysoce wyspecjalizowany, wykonuje swoje funkcje autonomicznie. Co więcej, chociaż komunikuje się z pomocą centralnego układu nerwowego, jest w stanie przesłać wiele informacji do samego mózgu.
Przyjrzyjmy się teraz kilku faktom i cechom tego układu.
Więcej niż procesy trawienne
- W jelitowym układzie nerwowym można znaleźć miliony neuronów, neuroprzekaźników, wirusów i bakterii. Wszystkie te elementy regulują nasze samopoczucie i zdrowie.
- Neurony w tym układzie występują w trzech typach: neurony odśrodkowe, neurony dośrodkowe i neurony pośredniczące.
- Neuroprzekaźnikami regulującymi procesy tych włókien nerwowych są acetylocholina, noradrenalina i adrenalina.
- Podobnie jak sam układ nerwowy, jelitowy układ nerwowy przeprowadza syntezę serotoniny, dopaminy, opioidów itp. Dlatego możemy nazwać go laboratorium chemicznym naszego ciała.
- Profesor Gary Mawe z Wydziału Nauk Neurologicznych Uniwersytetu w Vermont wskazuje, że nic nie jest tak złożone i delikatne jak proces trawienia. Dlatego nasz „drugi mózg” określa, które enzymy trawienne są najlepsze do rozbicia każdego rodzaju żywności.
- Jelitowy układ nerwowy monitoruje nawet kwasowość, wspomaga ruchy jelit i monitoruj poziom obrony organizmu.
- Istnieją dowody na to, że jelitowy układ nerwowy jest w stanie wykryć obecność bakterii w jedzeniu. Jeśli tak się zdarzy, wywoła procesy takie jak wymioty lub biegunka.
Mózg, nerw błędny i jelitowy układ nerwowy
Stwierdziliśmy już, że jelitowy układ nerwowy jest zdolny do pracy niezależnie od ośrodkowego układu nerwowego. Jest to szczególnie fascynujący fakt, gdyż, jak podkreśla dr Michael D. Gershon, jelito jest jedynym organem w organizmie, który może funkcjonować autonomicznie.
Musi jednak komunikować się z mózgiem w określonych chwilach. Ta komunikacja odbywa się przez nerw błędny.
Komunikacja emocjonalna między mózgiem a jelitowym układem nerwowym
Na Duke Biomedical Engineering School przeprowadzono badanie, które wykazało, że dziewięć na dziesięć połączeń między mózgiem a jelitem zaczyna się w mózgu.
- Jednym z komunikatów między jelitowym układem nerwowym a mózgiem jest sygnalizowanie temu ostatniemu, kiedy jesteśmy głodni i kiedy jesteśmy najedzeni. Odbywa się to poprzez regulację serii hormonów, które wywołują uczucie dobrego samopoczucia i satysfakcji.
- Podobnie, te układy nerwów wyzwalają w mózgu uczucie przyjemności, gdy spożywamy jedzenie, które nam się podoba lub którego spożywanie jest dla nas przyjemne.
- Kiedy przeżywamy stresującą sytuację, jelitowy układ nerwowy, który jest bardzo wrażliwy na ten stan, generuje zmiany. Na przykład tak zwane „węzły żołądkowe” sprawiają, że zwiększa się przepływ krwi do tego obszaru.
- W ciągu ostatnich kilku lat przeprowadzono serię badań mających na celu odkrycie wpływu mikrobów jelitowych na nasze zachowanie i emocje. Wiemy, że zła flora bakteryjna może wpływać na nasz nastrój. Jednak żadne badania nadal nie potwierdzają tej hipotezy.
Podsumowując, powinniśmy zwrócić uwagę na pewien ważny aspekt. Niektórzy naukowcy uważają, że błędem jest uznanie jelitowego układu nerwowego za „drugi mózg”. Chociaż argumenty neurobiologiczne obecnie pozostawiają dyskusję otwartą, dla innych są one wystarczająco solidne.
Tak czy inaczej, warto wspomnieć o jednym szczególe. Te włókna nerwowe nie „myślą”, ale czują. Jelitowy układ nerwowy jest wrażliwy na stres i emocje i jest w stanie regulować wiele funkcji ciała. Dlatego jest na swój sposób istotnym centrum dowodzenia.