Jean Piaget - rozwój poznawczy u dzieci według tego znanego psychologa
Jean Piaget jest nieocenionym punktem odniesienia w badaniach rozwoju poznawczego u dzieci. Całe życie poświęcił studiowaniu dzieciństwa, obserwując również własne dzieci, aby odkryć tajniki ich rozwoju. Jean Piaget jest także znany, wraz z Lewem Wygotskim, jako jeden z ojców konstruktywizmu.
Jednym z najsłynniejszych założeń jakie postawił sobie Jean Piaget jest jego podział rozwoju poznawczego u dzieci na cztery różne etapy. Opracował go, poszukując teorii, która mogłaby wyjaśnić ogólny rozwój niemowlęcia.
Jednak teraz wiemy już, że jest w niej zbyt wiele niedociągnięć, by zaakceptować ją jako teorię ogólnego rozwoju. Ale pomimo to klasyfikacja jaką stworzył Jean Piaget jest użytecznym przewodnikiem dla zrozumienia, jak rozwijamy naszą logiczną, arytmetyczną pojemność w dzieciństwie.
Jean Piaget – etapy rozwoju poznawczego u dzieci
Wielu psychologów uważa, że rozwój jest zjawiskiem akumulacyjnym, w którym generowane są nowe zachowania i procesy poznawcze.
Z drugiej strony, Jean Piaget, po przeprowadzeniu badań, opracował teorię rozwoju opartą na skokach jakościowych. Tutaj dziecko gromadziłoby zdolności, ale prędzej czy później ta akumulacja zmieniłaby jego jakościowy sposób myślenia.
Piaget podzielił rozwój poznawczy niemowlęcia na trzy etapy z szeregiem pod- etapów, a później zakończył badania rozszerzając je do czterech. Te cztery etapy to: (a) etap sensoryczno – motoryczny, (b) etap przedoperacyjny, (c) etap operacji konkretnych i (d) okres operacji formalnych.
Etap sensoryczno – motoryczny
Ten etap ma miejsce przed pojawieniem się zdolności mówienia, od momentu urodzenia do około dwóch lat. Okres ten charakteryzuje zdolność reakcji na bodźce.
Życie dziecka w tym czasie opiera się na powiązaniu jego zdolności percepcyjnych z motorycznymi. W jego umyśle istnieją tylko praktyczne pojęcia, takie jak wiedza, co robić, co jeść lub jak zwrócić na siebie uwagę matki.
Krok po kroku, przez cały ten okres dziecko uogólnia wydarzenia w swoim otoczeniu i tworzy swoją wizję tego, jak działa świat.
Gdy te pojęcia się przecinają, dziecko rozwija ideę trwałości obiektów i rozumie, że obiekty istnieją jako istoty, które są mu obce.
Przed rozwinięciem tego wyobrażenia wszystko, czego dziecko nie widzi, nie słyszy ani nie dotyka po prostu dla niego nie istnieje.
Koniec tego etapu charakteryzuje się pojawieniem się mówienia. Rozpoczęcie mówienia oznacza głęboką zmianę zdolności poznawczych dziecka.
Zazwyczaj towarzyszy temu funkcja semiotyczna: umiejętność reprezentowania pojęć poprzez myśli. Dziecko przechodzi od posiadania czysto praktycznego umysłu do umysłu, który działa również na reprezentatywnym poziomie.
Etap przedoperacyjny
Ten etap możemy umieścić między drugim a siódmym rokiem życia. To okres przejściowy, w którym dziecko zaczyna pracować ze swoimi umiejętnościami semiotycznymi.
Chociaż osiągnęło już poziom reprezentacji, jego umysł wciąż różni się znacznie od umysłu osoby dorosłej. Tutaj stajemy twarzą w twarz z jego “egocentryzmem”.
Dziecko jest “egocentryczne”, ponieważ jego myślenie jest całkowicie skoncentrowane na sobie. Nie jest w stanie odróżnić rzeczy fizycznych od psychicznych, ani obiektywnych od subiektywnych.
Dla niego subiektywne doświadczenie jest obiektywną rzeczywistością, która istnieje w taki sam sposób dla wszystkich jednostek. To pokazuje nam coś, czego wciąż brakuje w “Teorii umysłu“. Od 4 roku życia zaczynamy tracić ową egocentryczność i rozwijać teorię umysłu.
Na tym etapie dostrzegamy również problemy. Dziecko musi być w stanie zrozumieć, że wszechświat się zmienia. Potrafi zrozumieć pojecie stałości, ale nie transformację materii.
Przykładem tego jest sytuacja, w której dziecku na tym etapie pokazujemy szklankę pełną wody a następnie wlewamy tę wodę do węższej, ale wyższej szklanki. Dziecko pomyśli, że teraz jest więcej wody niż było wcześniej. Nie jest w stanie zrozumieć, że transformacja czegoś nie zmienia ilości istniejącej substancji.
Etap operacji konkretnych
Okres ten obejmuje lata od 7 do 11 lub 12 roku życia. Na tym etapie dziecko nie ufa już w pełni swoim zmysłom. Możemy tu dostrzec rozwój koncepcji, w tym, w jaki sposób zmienienie kształtu czegoś nie zmienia jego wielkości.
Dziecko zaczyna konstruować logikę klas i relacji niezwiązanych z danymi percepcyjnymi. Rozumie transformacje i wie, że mogą one występować w przeciwnym kierunku (na przykład dodawanie zamiast odejmowania).
Ważnym aspektem jest to, że będzie ono w stanie wykonywać te operacje, wizualizując je w swoim umyśle, bez konieczności wykonywania ich na rzeczywistych obiektach.
Nawet jeśli kontroluje operacje i logikę, może je wykonywać tylko z konkretnymi obiektami, które zna. Nie jest w stanie sformułować teorii na temat tego, czego nie zna, ani tego co znajduje się poza jego zdolnością postrzegania. Tę umiejętność zyska podczas następnego etapu.
Okres operacji formalnych
Jest to ostatni etap rozwoju, w którym dziecko staje się dorosłym na poziomie poznawczym. Ten etap charakteryzuje się zdolnością myślenia naukowego.
Dziecko jest w stanie myśleć o rzeczywistych rzeczach, ale także o pojęciach abstrakcyjnych i wydarzeniach hipotetycznych. Okres ten charakteryzuje się zdolnością do stawiania hipotez i badania możliwych konsekwencji tych hipotetycznych możliwości. Dziecko udoskonala swoje możliwości testowania i nie przyjmuje opinii bez ich wcześniejszego sprawdzenia.
Zaczyna zdobywać nową wiedzę i narzędzia intelektualne. Pozwolą mu one rozwinąć się jako kompetentna osoba dorosła w społeczeństwie.
Jednak od tego momentu nie doświadczy ono już żadnego innego jakościowego skoku.
Choć jego postrzeganie umysłowe może stać się szybsze lub bardziej precyzyjne, nadal będzie myśleć w ten sam sposób.
Teraz, gdy znamy już teorię rozwoju poznawczego Jeana Piageta, czy sądzicie, że dzieci rzeczywiście rozwijają się w ten sposób? Czy też ta teoria nie jest wystarczająca , jeśli chodzi o wyjaśnienie rozwoju człowieka w całości?