Psychologia dziecka - 7 najważniejszych książek na jej temat

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Lepsze zrozumienie naszych maluchów jest najlepszym prezentem, jaki możemy im dać jako rodzice lub wychowawcy. Psychologia dziecka jest bardziej złożona, niż mogłoby się wydawać.

Dlatego ważne jest, aby zrozumieć potrzeby kryjące się za niektórymi zachowaniami, jak działają ich emocje i jak dojrzewa dziecięcy mózg na każdym etapie rozwoju.

Jedno, o czym wszyscy wiemy, to że samo bycie ojcem, matką lub nauczycielem niekoniecznie oznacza, że ​​automatycznie mamy umiejętności potrzebne do wychowywania i uczenia dzieci.

Każde dziecko jest wyjątkowe a każdy dzień przynosi nowe wyzwania. Może nowe trudne zachowanie, brak poczucia bezpieczeństwa, opóźnienie w nauce, a nawet stałe “czy ja na pewno robię wszystko dobrze?”

Psychologia dziecka bywa skomplikowana.

Ale zawsze mamy książki z których możemy korzystać. Niezależnie od tego, czy jesteśmy rodzicami czy nauczycielami, musimy być na bieżąco. Nauka postępuje, obecnie znacznie więcej wiemy o mózgach dzieci niż kiedykolwiek wcześniej. Nauczyliśmy się promować holistyczny rozwój u dzieci, zwiększać ich inteligencję i dostarczać narzędzi, które pomogą im zrozumieć emocje oraz zarządzać nimi.

Jednak nie jest wskazane poleganie tylko na jednej z książek na temat psychologii dziecięcej dostępnych na rynku i uczynienie z niej “naszej biblii”. Idealnym rozwiązaniem będzie poszukiwanie wśród wielu źródeł i bycie otwartym na nowe odkrycia w dziedzinie edukacji.

W poniższym artykule zaproponujemy siedem książek na temat psychologii dziecięcej, które mogą okazać się bardzo pomocne.

1. Budowanie inteligencji emocjonalnej: wzbudzanie wewnętrznej odporności u dzieci (Linda Lantieri i Daniel Goleman)

Dziś większość z nas wie, że inteligencja emocjonalna jest kluczem do lepszego zdrowia i szczęścia. Ten rodzaj inteligencji gra także bardzo ważną rolę w wychowywaniu dzieci.

Jak mówi Daniel Goleman, przekazanie naszym dzieciom wiedzy o tym, czym są emocje oznacza lepszą przyszłość. Dzięki tej książce możemy nauczyć się jak to robić. Ponadto dostarczana jest z praktycznym przewodnikiem i wersją audio (czytaną przez Elsę Punset), co czyni go niesłychanie ciekawym i wyczerpującym źródłem informacji dla dzieci i młodzieży.

2. Brzydkie kaczątka (Boris Cyrulnik)

Borys Cyrulnik jest znanym francuskim neurologiem, psychiatrą, psychoanalitykiem i etnologiem. Uważany jest za specjalistę w dziedzinie nauki o szczęściu i psychiatrii. W rzeczywistości wiedział, co chce zrobić ze swoim życiem już w wieku 11 lat.

Gdy miał 6 lat udało mu się uciec z obozu koncentracyjnego, podczas gdy reszta rodziny, rosyjsko-żydowskich imigrantów, nigdy się stamtąd nie wydostała. Od tego czasu tułał się od jednego schroniska do drugiego, od jednej rodziny do kolejnej, aż w końcu dotarł do domu skromnych rolników.

Długa podróż pełna udręki, wyobcowania i smutku nie pozwoliła mu stać się ofiarą traumy, ale raczej bardzo odpornym na przeciwności losu dzieckiem.

W swojej książce Borys Cyrulnik przedstawia bardzo interesującą wizję dziecięcej traumy. Uczy, że różnorodność relacji, a następnie wyrażanie naszych emocji, pozwalają nam aktywować rodzaj biopsychicznej “rezerwy”, która pomaga nam iść do przodu.

3. Mózg dziecka: 12 sprawdzonych strategii pielęgnowania rozwijającego się umysłu dziecka (Daniel J. Siegel i Tina Payne Bryson)

To wspaniała książka specjalizująca się w dziedzinie dziecięcej neuropsychologii. Psychologia dziecka jest tu ujęta z nieco innej perspektywy. Autorzy, neuropsychiatra Daniel J. Siegel i ekspert do spraw rodzicielstwa Tina Payne Bryson, zabierają nas w ekscytującą podróż przez młody mózg.

Jest łatwa w czytaniu, przyjemna i interesująca. Także, na szczęście, daje bardzo praktyczne, użyteczne strategie wspierania emocjonalnego i intelektualnego rozwoju naszych dzieci.

To nie wszystko. To, co jeszcze czyni tę książkę odmienną i nowatorską, to fakt, że ilustracje mogą nam pomóc w nauczaniu pewnych pojęć nasze własne dzieci. Jest to kompletny, doskonały podręcznik psychologii dziecięcej, który pomoże nam zrozumieć pewne reakcje, zachowania i potrzeby naszych pociech.

4. Co robić, gdy się boisz i martwisz: Przewodnik dla dzieci (James J. Crist)

James J. Crist jest amerykańskim psychologiem specjalizującym się w traumie, depresji i zaburzeniach psychicznych u dzieci. Powód, dla którego ta książka jest na naszej liście, jest prosty: dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Także dlatego, że pozwala nam zrozumieć i zracjonalizować nasze lęki.

Przede wszystkim dotyczy wszystkich najczęstszych lęków, zmartwień i niepokojów jakie mogą pojawić się w umyśle dziecka. Od ciemności do samotności, od klaunów po koszmary. A nawet ponurej rzeczywistości dzisiejszego świata jakim jest terroryzm.

Jako psycholog, który widział i pomagał wielu przestraszonym i zmartwionym dzieciom, doktor Crist oferuje proste wyjaśnienia i strategie. Zarówno dzieci, jak i rodzice dzięki przeczytaniu tej książki otrzymają lepsze wyposażenie na przyszłość.

5. Jak mówić, żeby dzieci słuchały… I słuchać, by dzieci chciały rozmawiać (Adele Faber i Elaine Mazlish)

To bestseller w dziedzinie psychologii dziecięcej odkąd został opublikowany pod koniec lat 90-tych. Od tego czasu wiele się zmieniło, ale prawdy zawarte w tej książce nie wychodzą z mody. Naprawdę są to fundamentalne, ponadczasowe aspekty wychowania i edukacji dzieci oraz  młodzieży.

Poprzez praktyczne i pełne szacunku podejście uczy nas metod komunikacji, innowacyjnych strategii rozwiązywania problemów i dobrych technik ustalania granic, zarządzania emocjami oraz dyscyplinowania.

6. Daleko od drzewa: rodzice, dzieci i poszukiwanie tożsamości (Andrew Solomon)

Inspirująca i magiczna – to lektura obowiązkowa dla rodziców, nauczycieli, psychologów oraz każdego, kto chce myśleć o tym, co nas różni, co łączy, co definiuje i w zasadzie, co czyni nas ludźmi.

W temacie, jakim jest psychologia dziecka, nie mogło zabraknąć tego tytułu. Jest to niezwykła książka, którą zachwyciły się miliony ludzi, która dogłębnie opisuje relacje rodziców i dzieci z pewnymi stopniami niepełnosprawności jak choćby zespół Downa czy zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Na jej stronach napotykamy świadectwa ponad 300 rodzin – na opowieści, które poruszą nawet najtwardsze serca.

7. Psychologia dziecka (Jean Piaget)

Nie mogliśmy zakończyć naszej listy książek na temat psychologii dziecięcej bez wspomnienia o Jeanie Piaget’cie.

Był nie tylko jednym z najbardziej znaczących psychologów XX wieku, ale jego wkład w rozwój ludzi i psychologię dziecięcą jest nadal bardzo interesujący pod względem epistemologicznym, logicznym, biologicznym i socjologicznym.

Położył podwaliny pod wiele koncepcji, nad którymi obecnie pracujemy. Powinniśmy mu podziękować za wszystkie jego obszerne prace, artykuły i badania empiryczne, które wciąż wykorzystujemy do refleksji i interpretacji.

Co kilka lat pojawiają się nowe wydania, które pozwalają nam ponownie cieszyć się pracami Piageta i jego wiernego współpracownika, Inheldera.

Chociaż nie jest to tak naprawdę “rozrywkowa” lektura, jest obowiązkowa, jeśli chcesz zanurzyć się w pierwszych badaniach na temat inteligencji, konstrukcji rzeczywistości, kategorii myśli, zdolności reprezentacji, konkretnych operacji, formalnych operacji, oceny moralnej, a także emocjonalnych i społecznych aspektach rozwoju dziecka.

Podsumowując, powyższa lista z pewnością pomija wiele wspaniałych książek na temat psychologii dziecka. Staraliśmy się jednak przedstawić książki reprezentatywne dla danego gatunku. To dziedzina, w której emocje, lęki, rozwój mózgu, odporność i braki psychiczne lub intelektualne to obszary, które jeszcze nie zostały w pełni zrozumiane.

Bądźmy ciekawi świata i nigdy nie przestawajmy się uczyć. Dajmy naszym dzieciom to, co najlepsze. Psychologia dziecka może nam w tym bardzo pomóc.