Informatyka afektywna: roboty z empatią

Informatyka afektywna to nowa dziedzina badań, która powstała z połączenia kilku klasycznych dyscyplin. Oczywiście wiąże się to z przetwarzaniem danych, ale jest również powiązane między innymi z psychologią i socjologią. Mówiąc prościej, afektywna informatyka ma niezwykle ambitny cel: sprawić, by maszyny wykazywały empatię lub przynajmniej zachowywały się tak, jakby ją posiadały.

Informatyka afektywna ma na celu wykrywanie, rejestrowanie i rozumienie ludzkich emocji. Celem jest przełożenie tych emocji na terminy obliczalne i opracowanie technologii, która jest w stanie nam pomóc dzięki bardziej zaawansowanej symbiozie z ludzkim ekosystemem.

O przetwarzaniu afektywnym po raz pierwszy wspomniano w 1995 roku. Dziś widzimy to zjawisko na komputerach, telefonach komórkowych i podobnych urządzeniach. Sam fakt, że komputer o coś pyta i daje użytkownikowi możliwość wyboru ścieżki, którą podąża, jest materializacją elementu empatii.

„Roboty będą planować, gotować i podawać nasze jedzenie. Będą pracować w naszych fabrykach, prowadzić nasze samochody i wyprowadzać nasze psy. Czy Ci się to podoba, czy nie, era pracy człowieka dobiega końca”.

-Gray Scott-

Informatyka afektywna

Pierwszą osobą, która wspomniała o zjawisku, jakim jest informatyka afektywna, była doktor Rosalind Picard, dyrektorka Affective Computer Group w Media Lab w MIT. W 1995 roku opublikowała artykuł w czasopiśmie Wired na ten temat. Jednak tekst nie był traktowany szczególnie poważnie, ponieważ świat komputerów był bardziej zainteresowany zwiększaniem mocy maszyn niż ich zdolnością do rozumienia emocji.

Niemniej jednak z biegiem czasu wszystko się zmieniło. Liczne postępy pokazały, że nie wystarczy stworzyć urządzenia zdolnego jedynie do wykonywania wielu funkcji. Ważne jest również, aby użytkownicy tych urządzeń mogli je włączyć w swoje życie bez poczucia, że robią „coś dziwnego”.

W związku z tym udoskonalono maszyny, dzięki czemu są one teraz coraz bardziej zdolne do wykrywania i interpretowania ludzkich emocji. Nie chodzi o to, że rozumieją afektywność w ścisłym tego słowa znaczeniu. Potrafią jednak „odczytywać” obecność uczuć u ludzi i brać je pod uwagę przed podjęciem działania.

Znaczenie empatii

Dziś urządzenia są wykorzystywane do wielu funkcji, do których wcześniej nie były przeznaczone. Na przykład pewne urządzenia lub programy są często wykorzystywane do obsługi klientów i przetwarzania skarg. Mają one możliwość prowadzenia użytkownika, aż znajdzie on odpowiedź na swoje potrzeby lub zostanie przekierowany do “prawdziwego” pracownika.

Jest to prosta funkcja, która korzysta z obliczeń afektywnych. Często aplikacje te są w stanie wykryć zakłopotanie użytkownika i oferują alternatywy, aby wyjaśnić, jak podjąć niezbędne kroki, aby klient mógł otrzymać to, czego potrzebuje. Inne, bardziej wyrafinowane urządzenia lub aplikacje robią to samo na większą skalę.

Poczyniono również wielkie postępy w robotyce. Roboty od dawna są testowane pod kątem opieki nad chorymi lub dziećmi. Istnieją też prototypy do wykonywania prac domowych, a nawet do zaopatrywania firm. Jeśli to wszystko ma dobrze i poprawnie działać, należy wziąć pod uwagę ludzką podmiotowość.

Biometria

W jaki sposób zasadniczo wdrażane jest przetwarzanie afektywne? Maszyny wychwytują określone sygnały fizjologiczne i reagują na nie. Jako ludzie wysyłamy pewne sygnały, gdy doświadczamy określonych emocji. Inni ludzie je dostrzegają, ale mogą nie zdawać sobie z tego sprawy. Jednak maszyna jest w stanie je wykryć.

Urządzenia wykorzystują różnego rodzaju czujniki. Może to być na przykład kamera, która jest w stanie rejestrować mimikę twarzy i przetwarzać to, co się za nią kryje. Mimika twarzy była intensywnie analizowana w kwestii informatyki afektywnej. Gesty są odpowiednio interpretowane, a maszyna reaguje na nie.

Ponadto istnieją urządzenia, które mierzą stan umysłu kierowcy na drodze. Rejestrują tętno i częstość oddechów, nacisk wywierany na kierownicę, mimikę twarzy i inne. Dzięki temu mogą wysyłać wiadomości w celu zmniejszenia stresu. Może to być na przykład sugerowanie określonej muzyki lub wybór innej trasy.

Informatyka afektywna będzie obecna w naszym życiu, tak jak urządzenia, z którymi wchodzimy w interakcję. Będą mieć coraz więcej „empatii”, która jest niezbędna w takich dziedzinach, jak zdrowie. Wszyscy jednak wiemy, że jest to zaprogramowane działanie, a nie naturalna reakcja, jaką mógłby nam dać inny człowiek. Czy to wystarczy?

Zdjęcie wiodące Źródło redakcyjne: MikeDotta / Shutterstock.com